SERVICE AND REVENUE SHARING BETWEEN ADMINISTRATIONS IN METROPOLITAN MUNICIPALITIES IN TURKEY: AN EVALUATION UNDER THE LAW NO. 6360

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 264 - 288, 28.02.2021

Gamze Çürüksulu Usta

https://doi.org/10.47525/ulasbid.857020

Öz

As the population is increasing in large-scale cities, the needs of people have begun to increase and diversify. In line with this situation, changes have begun to be made in the administrative structure of large-scale cities. While the debates over services and revenue sharing between administrations of the metropolitan municipalities in Turkey have gradually increased, the two-tier metropolitan municipality model has been widespread with Law No. 6360 enacted in 2012. Thus, the service and revenue sharing between metropolitan municipalities and metropolitan district municipalities was rearranged. In this study, the service and revenue sharing between metropolitan municipalities and their districts in Turkey were examined in the light of Law No. 6360. According to the research, in order to clarify the service sharing between the levels, it is important to rearrange which service will be provided by which level in the most effective way. Besides the criteria of population and land area, these regulations should be made by taking the geographical structure, road network, development level and historical heritage criteria into account also the. An attention should be drawn to the consideration of service and revenue sharing as a complementary whole.

Anahtar Kelimeler

Service and Revenue Sharing between Administrations, Law No. 6360, Metropolitan and District Municipalities

TÜRKİYE’DE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNDE İDARELER ARASI HİZMET VE GELİR PAYLAŞIMI: 6360 SAYILI KANUN KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Büyük ölçekli şehirlerdeki nüfusun giderek artmasıyla birlikte insanların ihtiyaçları da çeşitlenerek artmışır. Artan ve çeşitlenen ihtiyaçlar doğrultusunda büyük ölçekli şehirlerdeki yönetim yapısında değişiklikler görülmeye başlanmıştır. Türkiye’de büyükşehir belediye statüsü altında yönetilen büyük ölçekli şehirlerde idareler arası hizmet ve gelir paylaşımının nasıl gerçekleştirilmesi gerektiğine yönelik tartışmalar giderek artarken, 2012 yılında kabul edilen 6360 sayılı Kanun ile iki kademeli büyükşehir belediye modeli yaygınlaştırılmıştır. Böylelikle büyükşehir belediyeleri ile büyükşehir ilçe belediyeleri arasındaki hizmet ve gelir paylaşımı yeniden düzenlenmiştir. Bu çalışmada, Türkiye’de büyükşehir belediyeleri ile büyükşehir ilçe belediyeleri arasındaki hizmet ve gelir paylaşımı 6360 sayılı kanun ekseninde incelenmektedir. Araştırmaya göre kademeler arasındaki hizmet paylaşımının netleştirilmesi için hangi hizmetin hangi kademe tarafından en etkin şekilde yerine getirileceğinin belirli aralıklarla yeniden düzenlenmesi önem taşımaktadır. Bu düzenlemelerin şehirlerin sahip oldukları nüfus ve yüzölçümünün yanı sıra bulundukları coğrafi yapı, yol ağı, gelişmişlik düzeyi, tarihi miras kriterleri de dikkate alınarak yapılması gerektiğine vurgu yapılarak hizmet ve gelir paylaşımının birbirinin tamamlayıcısı şeklinde bir bütün olarak değerlendirilmesine dikkat çekilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İdareler Arası Hizmet ve Gelir Paylaşımı, 6360 sayılı Kanun, Büyükşehir ve İlçe Belediyeleri

Kaynakça

• Acır, (1974). Governmental Functions and Processes: Local and Areawide. Washington D.C., https://library.unt.edu/gpo/acir/Reports/policy/A-45.pdf (Erişim Tarihi: 31/05/2020).
• Adıgüzel, Ş. (2012). 6360 Sayılı Yasa’nın Türkiye’nin Yerel Yönetim Dizgesi Üzerine Etkileri: Eleştirel Bir Değerlendirme, Toplum ve Demokrasi, Yıl 6, Sayı 13-14, ss:153-176.
• Agun, B., H., ve Güler, M. (2017). Büyükşehir Belediyelerinin Gelir Yapılarının Değerlendirilmesi: 2006-2015, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Özel Sayı: 4, Cilt: 1.
• Akçakaya, M., (2017). Yeni Yönetim Anlayışının Yerel Yönetimlere Yansımaları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:9.
• Alataş, Ş. (2019). 6360 Sayılı Kanun ve Bu Kanunun Eleştirisi: Merkeziyetçilikten Yeniden Merkeziyetçiliğe, Kent Akademisi, S., 12 (3).
• Alıcı, O. V. (2017). Yerelleşme Sürecinde Belediyelerin Öz Gelirlerinin Değerlendirilmesi, ÇYYD, Cilt 26, Sayı 4, Ekim 2017, s. 103-123.
• Andersson, M. (2012). Metropolitan Mangement approaches and Implications, Sixth Urban Research and Knowledge Symposium 2012.
• Arıkboğa, E. (2016). Büyükşehir Sistemi, Ölçek ve Etkinlik Meselesi, 6360 Sayılı Kanunun Getirdiği Yeni Büyükşehir Modeli ve Uygulama Sonuçları, U. Ömürgönülşen ve U. Sadioğlu (Ed.), Hacettepe Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Arıkboğa, E. (2007). Yerel Yönetimlerde Ölçek Sorunu ve Belediye Reformu, Kayfor V, Ekim, Kocaeli.
• Arıkboğa, Ü. (2016). Türkiye’de Belediyelerin Gelir Yapısı: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:13, Sayı:33, ss:276-297.
• Arıkboğa, Ü. (2018). Metropoliten Yönetimlerde Hizmet Sorumluluklarının Paylaşımı ve Finansmanı, TESAM Akademi Dergisi, Nisan, Özel Sayı 1, ss:251-282.
• Bach, S., Blöchliger, H. ve Dominik, W. (2009). The Spending Power of Sun Central Governments: A Pilot Study, OECD Network on Fiscal Relations Across Level of Government,https://www.oecd-ilibrary.org/taxation/the-spending-power-of-sub-central-governments_11ef2bee-en (31/05/2020).
• Bahl, W. R. (2013). The Decentralization of Governance in Metropolitan Areas. Financing Metropolitan Governments in Developing Countries., In R. W. Bahl, J. F. Linn ve D. L. Wetzel (Eds.). Financing Metropolitan Governments in Developing Countries. Lincoln Institute of Land Policy. s.85-105.
• Bahl, W., Linn, J., F., ve Wetzel, D., L. (2013). Governing and Financing Metropolitan Areas In the Developing World. In R. W. BAHL, J. F. Linn ve D. L. Wetzel (Eds.). Financing Metropolitan Governments in Developing Countries. Lincoln Institute of Land Policy, ss: 1-30.
• Bird, R. ve Slack, E. (2013). Metropolitan Public Finance, Financing Metropolitan Governments in Developing Countries, Bahl, R., Linn, J. ve Wetzel, D., (Eds.), Lincoln Institute of Land Policy, Cambridge Massachusets, ss:135-159.
• Boztepe, M. (2019). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye’de Yerel Yönetimler Merkezi İdare Arasında Görev ve Yetki Paylaşımının Sınırları, Alanya Akademik Bakış, Cilt:3, Sayı: 1, ss:49-71.
• Bülbül, D. (2013). Türkiye’de Yerel Yönetimlerin Kamu Kesimi Bütçesi Üzerine Etkileri, IAAOJ, Social Science, 2013,1(2),48-69.
• Byrnes, J. ve Dollery, B., (2002). Do Economies of Scale Exist in Australian Local Government? A Review of the Research Evidence 1, Urban Policy and Research, C.20, S.4, sS: 391-414.
• Çetinkaya, Ö. (2012). Mahalli İdareler Maliyesi, Ekin Yayınları, Bursa.
• Dağ, M. ve Kılınç, F. (2017). 6360 Sayılı Kanun Sonrası Büyükşehir Belediyeleri Açısından Mali Özerkliğin Değerlendirilmesi, Bitlis Eren Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı: Aralık, ss:426-443.
• Dayar, H. (2002).Türkiye’de Yönetimler Arası Mali İlişkilerin Düzenlenmesi, Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 7.
• Dönmez, M. (2002). Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Görev ve Kaynak Bölüşümü, Mülkiye Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 235, ss:155-192.
• Erbay, Y. ve Akgün, H. (2017). Türkiye’de ve Avrupa’da Yerel Yönetimler, Uluslararası İlişkiler Kütüphanesi Röle Akademik Yayıncılık, 2. Basım.
• Ercan, E. (2018). Geçmişten Günümüze Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik (Anayasal ve Yasal Boyutuyla), On İki Levha Yayıncılık, 1. Baskı.
• Falay, N., (2003). Kamu Fonksiyonlarının ve Harcamalarının Devri, İktisat Dergisi, Sayı: 439, ss.23-32.
• Güler, M. (2010). İl Özel İdaresinin Gelir Yapısının Yönetimlerarası Gelir Bölüşümü Açısından Değerlendirilmesi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:1, ss:263-284.
• Güler, M. ve Kılıç, Ö. (2019). Edirne Belediyesinin Mali Yapısının Değerlendirilmesi, Kentleşme ve Yerelleşme Sürecinde Edirne Monografisi, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, Ed: Mahmut Güler ve Seyhan Bilir Güler, Birinci Basım, ss:201-234.
• Güler, M. (2019). Uygulama Sonuçlarıyla Yeni Büyükşehir Modeli: Tekirdağ Örneği, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, Birinci Basım.
• Güngör, S. (2012). Yerel Yönetim ve Merkezi Yönetimin Görev Paylaşımı, Akademik Bakış Dergisi, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, Sayı: 32, Eylül-Ekim 2012.
• Güner, A. (2005). Mali Özerklik Çerçevesinde Yerel Yönetimlerin Gelirleri Üzerine Bir Değerlendirme: Türkiye’de Yeniden Bir Yapılanma, 20. Maliye Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Pamukkale Üniversitesi İİBF.
• Güner, A. (2006). Yönetimlerarası Gelir Bölüşümü, Mali Yerelleşme, Teori ve Uygulama Üzerine Yazılar, A. Güner ve S. Yılmaz (Ed.), Güncel Yayıncılık, İstanbul, ss: 61-92.
• Güner, A. (2007). Nasıl Bir Hizmet Bölüşümü? Temel İlkeler ve Türkiye uygulaması, A. Mengi (Der.) Yerellik ve Politika, Küreselleşme Sürecinde Yerel Demokrasi, İmge Kitabevi, Ankara, ss: 47-66.
• Gündüz, İ. O. ve Agun, B. H. (2009). Bir Yerel Yönetim Geliri Olarak Yerel İşletme Vergisi: Avrupa Birliği Uygulaması ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Prof. Dr. Mualla Öncel’e Armağan, C.I., Ankara Üniversitesi Yayınları, No:243, Ankara.
• Holzer, M. Fry, J., Charbonneau ,E. Ryzin, G. V. ve Burnash, E. (2009). Literature Review and Analysis Related to Optimal Municipal Size and Efficiency, The Local Unit Alignment, Reorganization, and Consolidation Commission (LUARCC), New Jersey.
• İzi, F. ve Turan, M. (2013). Türkiye’de Büyükşehir Belediye Sistemi ve 6360 Sayılı Yasa İle Büyükşehir Belediyesi Sisteminde Meydana Gelen Değişimler: Van Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C. 18, S.1, 22:117-152.
• Kalabalık, H. (2005). Avrupa Birliği Ülkeleriyle Karşılaştırmalı Yerel Yönetim Hukuku, Seçkin Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
• Keleş, R. ve Mengi, A. (2017). Avrupa Birliği’nin Bölge Politikaları, Cem Yayınevi, 2. Basım.
• Korlu, R., K. (2019). Türkiye’de Belediyelerde Optimum Büyüklüğün Bütçe Verimlilik Açısından Değerlendirilmesi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 37, Ekim.
• Martinez, V., J. (2013). Local Nonproperty Revenues, Financing Metropolitan Governments in Developing Countries, Bahl, R., Linn, J. ve Wetzel, D., (Eds.), Lincoln Institute of Land Policy, Cambridge Massachusets, ss:183-213.
• Mutluer, M. K. ve Öner, E. (2009). Teoride ve Uygulamada Mahalli İdareler Maliyesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı.
• Nadaroğlu, H. (2001). Mahalli İdareler, Beta Yayınları, 7. Basım, Yayın No: 548, İstanbul.
• Ökmen, M. ve Çağatay, U., (2014). Kamu Hizmeti- Yerel Hizmet İlişkisi ve Açılımları Üzerine Notlar, Yerel Politikalar Temmuz-Aralık.
• Özdenkoş, D. (1999). Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Görev Bölüşümü, Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi 1(2), 77-95.
• Özer, M. A. ve Akçakaya, M. (2014). Yerel Yönetimler Teorik Boyut, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Özer, M., A. (2015). Yerel Yönetim Merkezi Yönetim İlişkilerinde Gelir Bölüşümü Sorunu ve Türkiye’deki Son Durumun Değerlendirilmesi, Türk İdare Dergisi, Sayı 481.
• Özel, M. (2000). Kamu Yönetiminde Yeni Bir Örgütlenme İlkesi: Yerellik (Subsidiarite) Çağdaş Yerel Yönetimler, c.9, s.3, Temmuz, 2000, ss.25-43.
• Parlak, B. (2014). Avrupa Birliği Perspektifinden Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim İlişkileri, Tesam Akademi Dergisi.
• Sezer, Ö. ve Vural, T. (2010). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Devletin Değişen Rolü ve Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Yetki ve Görev Paylaşımı, Maliye Dergisi, Sayı: 159, Temmuz-Aralık.
• Shah, M. A. (2013). Grant Financing of Metropolitan Areas: A review of Principles and Worlwide Practise, Financing Metropolitan Governments in Developing Countries, Bahl, R., Linn, J. ve Wetzel, D., (Eds.), Lincoln Institute of Land Policy, Cambridge Massachusets, ss:213-243.
• Slack, E. (2006). Fiscal Aspects of Alternative Methods of Governing Large Metropolitan Areas. Bird, R. M. ve VAILLANCOURT, F., (Eds.), Perspectives on Fİscal Federalism. Washington: The World Bank. ss:101-123
• Slack, E. (2004). Models of Government Structure At The Local Level, IIGR, Queen’s University Working Paper.
• Slack, E. ve Cote, A. (2014). Comparative Urban Governance, Future of Cities: Working Paper, Institute on Municipal Finance and Governance Munk School of Global Affairs University of Toronto, UK Government’s Foresight Future of Cities Project.
• Smoke, P., (2013). Metropolitan Cities in the National Fiscal and Institutional Structure, Financing Metropolitan Governments in Developing Countries, Bahl, R., Linn, J. ve Wetzel, D., (Eds.), Lincoln Institute of Land Policy, Cambridge Massachusets, ss:57-85
• Şengül, R. (2011). Yerel Yönetimler, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Tavares, A. F. (2018). Municipal Amalgamations and Their Effects: A literature review, Miscellanea Geographica-Regional Studies on Development, C.22, S.1.
• TEPAV, (2014). Bütçe İzleme. https://www.tepav.org.tr/upload/files/1408539608-2.Butce_Izleme.pdf
• Tortop, N., Aykaç, B., Yayman, H. ve Özer, M. A. (2014). Mahalli İdareler, Nobel Yayınevi, 3. Basım.
• Ulusoy, A. ve Akdemir, T. (2013). Mahalli İdareler: Teori-Uygulama-Maliye, Seçkin Yayıncılık, No: 60.
• Usui, N. (2007). Critical Issues of Fiscal Decentralization, Technical Note Series No.21, Asian Development Bank, http://www.adb.org/sites/default/files/publication/29864/tn-21-critical- issues-fiscal-decentralization.pdf
• Üskül, Z. (1995). Sübzidiarite İlkesi Üzerine Düşünce Alıştırması, Yeni Türkiye, Y.1, S.4, Mayıs-Haziran.
• Yalçın, A. Z. ve Gök, M. (2016). 6360 Büyükşehir Belediye Yasasının Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinin Mali Durumuna Etkisi: Balıkesir İli Örneği, Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, Faculty of Economics and Administrative Sciences, 10th Year Special Issue, Volume: 19, Number: 36-1.
• Yaslıkaya, R. (2019). Yerel Yönetimlerde Ölçek Ekonomisi: Teori, Kavram ve Tartışmalar, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 95, ss:163-192.
• Yaylı, H. (2008). Türkiye’de Belediyelerin Yeniden Yapılandırılması: 2004 Belediye Reform Çalışmalarının Değerlendirilmesine Yönelik Çalışma, Doktora Tezi, Ankara.
• Yıldırım, U. Gül, Z., Akın, S. (2015). İl Mülki Sınırı Büyükşehir Belediye Modelinin Getirdiği Yenilikler, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ağustos, 10 (2), 205-229.
• Yüksel, C. (2016). Yerel Yönetimlerde Kaynak Paylaşım Sistemleri ve 6360 Sayılı Kanunla Türkiye’deki Değişimler, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt: 71, No: 3, ss: 731-756.
• Zengin, O. (2014). Büyükşehir Belediyesi Sisteminin Dönüşümü: Son On Yılın Değerlendirmesi, Ankara Barosu Dergisi, 2014/2.