KASTAMONU'NUN TARİHİ HEPKEBİRLER (KEBKEBİRLER) MAHALLESİ VE VAKIF ESERLERİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 307 - 326, 28.02.2022

Özcan Oğur , Mustafa Eğilmez

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1053760

Öz

Kastamonu’nun tarihi mahallelerinden olan ve günümüzde Hepkebirler adıyla anılan mahalleye ilişkin bilgiler sınırlıdır. Daha çok son dönemlerdeki belgelerde Hepkebirler ismi kullanılıyorsa da, eski tarihli belgelerde mahalle isminin Kebkebirler ya da Kebkebür şeklinde geçtiği görülmektedir. Ayrıca mahallede Hepkebirler ismiyle bir cami bulunmakta ve caminin Osmanlılar zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle cami avlusunda bir sahabe mezarının ve bazı büyük velilerin mezarlarının olduğu bilgisi, mahalle ismine ve tarihine yönelik bu çalışmanın ortaya konulmasının ana nedeni olmuştur. Türk mahalle yapısı göz önünde bulundurularak yapılan araştırma sonucunda, mahallenin kuruluşunda etkili olan bazı etmenler ortaya konulmuştur. Özellikle bir esnaf grubu olan “Kebkebirler” esnafının mahallenin teşekkülündeki fonksiyonu hakkında arşiv, telif ve tetkik kaynaklardan hareketle bazı çıkarımlarda bulunulmuştur. Ayrıca Ahiliğin en yaygın şekliyle yaşandığı XI. yüzyıl Anadolu’sunda, Kastamonu’daki ahi örgütlenmelerinin şehir organizasyonuna etkisi ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hepkebirler, Kebkebler Esnafı, Kebkebirler, Kastamonu, Sahabe Kaysü’l Hemedani

KASTAMONU'S HISTORY HEPKEBİRLER (KEBKEBİRLER) NEIGHBORHOOD AND FOUNDATION WORKS

Öz

Information on the neighborhood, which is one of the historical quarters of Kastamonu and known as Hepkebirler today, is limited. Although the name Hepkebirler is used mostly in recent documents, it is seen that the name of the neighborhood is used as Kebkebirler or Kebkebür in old documents. There is also a mosque called Hepkebirler in the neighborhood, but it is understood that the mosque was built during the Ottoman period. In particular, the knowledge that there is a Companion's grave and the graves of some great saints in the courtyard of the mosque has been the main reason for presenting this study on the name and history of the neighborhood. As a result of the research carried out considering the Turkish neighborhood structure, some factors that were effective in the establishment of the neighborhood were revealed. In particular, some inferences were made about the function of the "Kebkebirler" tradesmen, which are a group of tradesmen, in the organization of the neighborhood, based on archive, copyright and research sources. In addition, XI. It has been tried to reveal the effect of ahi organizations in Kastamonu on the city organization in the 21st century Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Hepkebirler, Kebkebler Craftsman, Kebkebirler, Kastamonu, Companion Kaysü

Kaynakça

• VGMA, HD, 1106, VGMA, HD, 1107, VGMA, HD, 1111, VGMA, HD, 1112.
• VGMA, HD, 1108, VGMA, HD, 1109, VGMA, HD, 1125, VGMA, HD, 1139.
• VGMA, HD, 1140, VGMA, HD, 551, VGMA, HD, 552, VGMA, HD, 555. VGMA, HD, 557.
• Aslanpa, Oktay(1989). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, Ankara.
• Baydil Emin -B. Ünal İbret(1999). “Kastamonu Şehrinin Tarihi Gelişimi ve 1924/1925 Şehir Planı Üzerine Bir Değerlendirme”, Kastamonu Eğitim Dergisi, (7), 3-18.
• Behçet, Mehmet(1341), Kastamonu Eseri Kadimesi, Matbaa-ı Amire, İstanbul.
• Bilic, Ziya Kenan(1991), Kastamonu’da Türk Devri Mimarisi ve Şehir Dokusunun Gelişimi(18. Yüzyıl Sonuna Kadar), Ankara Üniversitesi Sosy. Bilm. Enst. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Cahen, Claude(1988). Türklerin Anadolu’ya İlk Gelişleri, Çev. Yaşar Yücel-Bahaeddin Yediyıldız), TK Yayınları, Ankara.
• Çakar, Enver(2018). “Hurufat Defterlerine Göre 18. Yüzyılda Palu”, Vakıflar Dergisi, (49), 21-40.
• Çiftci, Fazıl(1995), Kastamonu Camileri-Türbeleri ve Diğer Tarihi Eserler, TDV Yayınları, Ankara.
• Dağsever, Veli İlker(2017). 2 Numaralı Kastamonu Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyon Ve Değerlendirmesi(H.1084-1087/1673-1677), Kastamonu Üniv. Sos. Bilm. Enst. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu.
• Durma, Abdulhalim(2008). Evliyalar Şehri Kastamonu, Amasya.
• Edirneli Oruç Beğ(1972), Oruç Beğ Tarihi, Yayına Hazırlayan: N. Atsız, Tercüman 1001 Temel Eser Dizisi.
• Ergenç, Özer(1984). “Osmanlı Şehrindeki Mahallenin İşlev ve Nitelikleri Üzerine”, Osmanlı Araştırmaları, İstanbul, (4), 69-78.
• Ergenç, Özer(2012). XVI. Yüzyılda Ankara ve Konya, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Esterabadi, Aziz bin Erdeşiri(1990), Bezm u Rezm, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Evliya Çelebi(2006). Seyahatname, I, 2. Kitap, (Yayına Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı), YKY, İstanbul.
• Eyüpgiller, Kutgün-Mine Topçubaşı-Işıl Polat(2008),“Kastamonu’da 19. Yüzyıl Ticaret Yapıları”, METU JFA, (25/2), 1-20.
• Gökoğlu, Ahmet(1952), Paphlagonia-Gayri Menkul Eski Eseleri ve Arkeolojisi, (1), Doğrusöz Matbaası, Kastamonu
• Güner, İbrahim -Mustafa Ertürk(2004). “Türkiye’de Merkezi Kent Adlarının Kaynakları Üzerine Bir Araştırma”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, (12), 39-62.
• Güneş, Zübeyde(1993). 1487(H.892) Tahririne Göre Kastamonu Kazası, OMÜ. Sosyal Bilimler Enst. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Güzey, Ahmet Rıfat(2001). Şer’iyye Sicillerine Göre XVII. Yüzyıl Sonlarında-XVIII. Yüzyıl Başlarında Kastamonu, Gazi Üniv. Sosy. Bilm. Enst. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• _____________ “XVII. Yüzyılın Sonu Ve XVIII. Yüzyılın Başlarında Kastamonu Şehrinde Mahalle Adları Lakaplar, Aile Teşekkülü, Eğlence Ve Ekonomik Hayat”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, (7/2), 845-877.
• İbret, Ünal Vd.(2015). “Kastamonu Şehrinde Kültür Ve İnanç Turizmi”, Marmara Coğrafya Dergisi, (32), 239-269.
• İskender, Pelin(2015). “Bir Yerel Tarih Araştırması: 17. Yüzyıl Şer’iyye Siciline Göre Kastamonu”, Kastamonu Eğitim Dergisi, (15), 569-579.
• Kankal, Ahmet(2004). Türkmen’in Kaidesi Kastamonu(XV-XVIII. Yüzyıllar Arası Şehir Hayatı). Zafer Matbaası.
• Karasalihoğlu, Murat(2020). “Prehistorik Çağlardan Doğu Roma Dönemi Sonuna Kadar Kastamonu Kentinin Kültürel Tabakalaşması”, Mediterranean Journal Of Humanities, (10), 279-300.
• Kıvrım, İsmail(2019). “Mahalle Avârız Vakıfları (17. Yüzyıl Ayntab Örneği)”, Gaziantep Üniversitesi Ayıntâb Araştırmaları Dergisi, (2/2), 34-49.
• Kuban, Doğan(2001). Türkiye’de Kentsel Koruma, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Maden, Fahri(2004).18. Yüzyılın Sonlarında Kastamonu(Şeriye Sicillerine Göre), Samsun Ondokuz Mayıs Üniv. Sosy. Bilm. Enst. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Samsun.
• ____________(2005).“XVIII. Yüzyıl Sonu XIX. Yüzyıl Başlarında Kastamonu’da Esnaf Grupları, Zanaatkârlar Ve Ticari Faaliyetler.” Karadeniz Araştırmaları, (15), 149-167.
• ____________(2012). XVIII. Yüzyılın Sonlarında Kastamonu, Roza Yayınevi, İstanbul.
• Merçil, Erdoğan(1991). “Anadolu Beylikleri”, DİA, (3), 138-139.