FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ SAĞLIKLI BESLENME ALIŞKANLIKLARI İLE İLGİLİ ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 996 - 1017, 31.08.2022

Evrim Ural , Can Yolagiden

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1121150

Öz

Çalışmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının beslenme alışkanlıkları, sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kazanılmasını etkileyen faktörler, bireysel olarak sağlıklı beslenme alışkanlıklarının nasıl oluştuğu konularındaki algılarını belirlemektir. Çalışma kapsamında, fen bilgisi öğretmen adaylarına yöneltilen açık uçlu sorularla, katılımcıların beslenme alışkanlıklarının nasıl şekillendiği, kendi beslenme alışkanlıklarını nasıl değerlendirdikleri ve öğretmen olarak kendilerini konu ile ilgili rol model olarak görüp görmedikleri değerlendirilmiştir. Bu çalışma, nitel araştırma yönteminin durum çalışması deseninde tasarlanmıştır. Çalışma grubu, 2020-2021 eğitim öğretim yılı bahar döneminde bir devlet üniversitesinde fen bilgisi eğitimi bölümünde öğrenim gören 24 öğretmen adayından oluşmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Veriler açık uçlu yarı yapılandırılmış sorulardan oluşan görüşmeler yolu ile toplanmıştır. Görüşme sırasında açık uçlu dokuz sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. İçerik analizi ile veriler analiz edilmiş, temalar, kategoriler ve kodlar oluşturulmuştur. Çalışmanın bulguları, öğretmen adaylarının sağlıklı beslenme alışkanlıklarının farkında olduklarını, kendi beslenme alışkanlıklarının oluşmasında en önemli faktörün aile olduğunu, aileden sonra ilk ve ortaokulda öğretmenlerin ve okul ortamının bireylerin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını etkileyebileceğini düşündüklerini, beslenme ile ilgili en yaygın kaynak olarak interneti kullandıklarını, sağlıklı beslenmediklerini ve konu ile ilişkili olarak kendilerini öğrenciler için rol model olarak görmediklerini ortaya koymuştur. Öğretmen adaylarının, beslenme tercihlerinde sağlığı gözeterek seçim yapmadıkları ve bilgiye rağmen sağlıksız beslendikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Fen Bilgisi Öğretmen Adayları, Sağlıklı Beslenme, Beslenme Alışkanlıkları, Farkındalık

INVESTIGATING PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS’ PERCEPTIONS ABOUT HEALTHY NUTRITİON HABITS

Öz

The study aims to determine the perceptions of pre-service science teachers about nutrition habits, the factors affecting the acquisition of healthy nutrition habits, and how healthy nutrition habits are formed individually. Within the scope of the study, the researchers posed open-ended questions to pre-service science teachers. They evaluated how the participants' nutrition habits were shaped, how they considered their eating habits, and whether they saw themselves as a role model with their nutrition habits. This study was designed in the case study pattern of the qualitative research method. The sample group consists of 24 pre-service science teachers studying at a state university in the science education department in the spring term of the 2020-2021 academic year. Criterion sampling, one of the purposive sampling methods, was used. Data were collected through interviews consisting of open-ended semi-structured questions. A semi-structured interview form consisting of nine open-ended questions was used during the interview. Data were analyzed with content analysis, and themes, categories, and codes were created. The study's findings displayed that pre-service teachers were aware of healthy nutrition habits. The essential factor in the formation of their nutrition habits is family. They think that teachers and the school environment in primary and secondary schools can affect individuals' healthy nutrition habits. They use the internet as the most common source of nutrition, and they do not have healthy nutrition habits. Additionally, they do not see themselves as role models for students concerning the subject. It was determined that the pre-service teachers do not make choices by considering their health in their nutritional preferences, and they eat unhealthy despite the knowledge.

Anahtar Kelimeler

Pre-service Science Teachers, Healthy Nutrition, Nutrition Habits, Awareness

Kaynakça

• Abraham, S., Noriega Brooke R., ve Shin J. Y. (2018). College Students Eating Habits and Knowledge of Nutritional Requirements. Journal of Nutrition and Human Health, 2(1), 13-17.
• Ahmad, M., Mohid-u-din, S. ve Qadir, M. (2018). A Survey Study of Nutritional Awareness Among Students. International Journal of Physiology, Nutrition and Physical Education, 3(1), 1796-1797.
• Akbulut, G., Özmen, M. ve Besler, T. (2007). Çağın Hastalığı Obezite. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 2-15.
• Alamari, H. (2019). Assessing Healthy Nutrition Awareness Among College Students and the Role of Health Education in Promotion. College Student Journal, 53(3), 360-369.
• Burke, L. (2002). Healthy Eating in the School Environment–A Holistic Approach. International Journal of Consumer Studies, 26(2), 159–163.
• Campbell K. J., Crawford D. A., ve Ball K. (2006). Family Food Environment and Dietary Behaviors Likely to Promote Fatness in 5-6 Year-Old Children. International Journal of Obesity, 30(8), 1272–1280.
• Casey V. A., Dwyer J. T., Colemen K. A., ve Valadian I. (1992). Body Mass Index From Childhood to Midddle Age: A 50-Y Follow up. The American Journal of Clinical Nutrition, 56(1), 14-18.
• Coleman, M. T., Brantley, P. R., Wiseman, P. M., English, M. R. ve Byerley, L. O. (2021). Brief, Effective Experience to Increase First-Year Medical Students’ Nutrition Awareness, Medical Education Online, 26(1), 1-12. https://doi.org/10.1080/10872981.2021.1961348
• Coşansu, G., Demirezen, E. ve Erdoğan, S. (2005). Adölesanlarda Obezite Sıklığı ve İlişkili Faktörler: Bir Okul Sağlığı Çalışması. Hemşirelik Formu Dergisi, 1(5), 15-21.
• Çetik, Y. S. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Kahvaltı Yapma Alışkanlığının Saptanması ve Çözüm Önerileri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(2), 819-827. https://doi.org/10.21597/jist.655249
• Das B. ve Evans E. (2014). Understanding Weight Management Perceptions in First-Year College Students Using the Health Belief Model. Journal of American College Health, 62(7), 488-497. https://doi.org/10.1080/07448481.2014.923429
• Deshpande, S., Basil, M. D. ve Basil, D. Z. (2009). Factors Influencing Healthy Eating Habits Among College Students: An Application of the Health Belief Model. Health Marketing Quarterly, 26(2), 145-164. DOI: 10.1080/07359680802619834
• Driskell, J. A., Kim, Y. N. ve Goebel, K. J. (2005). Few Differences Found in the Typical Eating and Physical Activity Habits of Lower-Level And Upper-Level University Students. Journal of the American Dietetic Association, 105(5), 798–801.
• El-Ahmady, S., ve El-Wakeel, L. (2017). The Effects of Nutrition Awareness and Knowledge on Health Habits and Performance Among Pharmacy Students in Egypt. Journal of Community Health, 42(2), 213-220. DOI 10.1007/s10900-016-0245-z
• Ermiş, E., Doğan, E., Erilli, N. A. ve Satıcı, A. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği. Journal of Sports and Performance Researches, 6(1), 30-40. https://doi.org/10.17155/spd.67561
• Erten, M. (2006). Adıyaman İlinde Eğitim Gören Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Bilgilerinin ve Alışkanlıklarının Araştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Aile Ekonomisi ve Beslenme Anabilim Dalı, Ankara.
• Garibağaoğlu, M., Budak, N., Öner, N., Sağlam, Ö., ve Nişli, K. (2006). Üç Farklı Üniversitede Eğitim Gören Kız Öğrencilerin Beslenme Durumları ve Vücut Ağırlıklarının Değerlendirmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi (Journal of Health Sciences), 15(3), 173-180.
• Gupta, N. ve Kochar, G. (2008). Role of Nutrition Education in Improving the Nutritional Awareness among Adolescent Girls. The Internet Journal of Nutrition and Wellness, 7(1), 1-4.
• Güleç, M., Yabancı, N., Göçgeldi, E. ve Bakır, B. (2008). Ankara'da İki Kız Öğrenci Yurdunda Kalan Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıkları. Gülhane Tıp Dergisi, 50(2), 102-109.
• Güllü, M., ve Küçükkömürler, S. (2020). Üniversite Öğrencileri Karbonhidrat Tüketimi ve BKİ Değerlerinin İncelenmesi. Turkish Studies, 15(3), 1-16.
• Gürel S., ve Akçil-Ok, M. (2021). Covid-19 Salgın Sürecinin, Sağlık Eğitimi Alan Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıkları, Fiziksel Aktivite ve Vücut Ağırlıkları Üzerine Etkisinin Saptanması. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6, 1-15.
• He, L., Zhai, Y., Engelgau, M., Li, W., Qian, H., Si, X., Gao, X., Sereny, M., Liang, J., Zhu, X., ve Shi, X. (2013). Association of Children’s Eating Behaviors With Parental Education, and Teachers’ Health Awareness, Attitudes and Behaviors: A National School-Based Survey in China. European Journal of Public Health, 24(6), 880–887.
• Heşeminia, T., Çalışkan, D., ve Işık, A. (2002). Ankara’da Yüksek Öğretim Öğrenci Yurtlarında Kalan Öğrencilerin Beslenme Sorunları. İbni Sina Tıp Dergisi, 7(3), 155-167.
• Karaoğlu, L., Pehlivan, E., Genç, M. F., Güneş, G. ve Eğri, M. (2005). İnönü Üniversitesi İkinci Sınıf Öğrencileri Beslenme Alışkanlıkları ve Fiziksel Aktivite Düzeyleri. Sağlık ve Toplum, 15(3), 82-88.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Korkmaz, N. H. (2010). Uludağ Üniversitesi Öğrencilerinin Spor Yapma ve Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 399-413.
• Lua P. L., Elena, W. D. W. (2012). The Impact of Nutrition Education Interventions on the Dietary Habits of College Students in Developed Nations: A Brief Review. The Malaysian Journal of Medical Sciences, 19(1), 4-14.
• Malkoç, N., Yaşar, O. M., Turgut, M., Kerem, M., Köse, B., Atlı, A. ve Sunay, H. (2020). Healthy Nutrition Attitudes of Sports Science Students. Progress in Nutrition, 22(3), 1-7. DOI: 10.23751/pn.v22i3.9480
• Marquis, M. (2005). Exploring Convenience Orientation as a Food Motivation for College Students Living in Residence Halls. International Journal of Consumer Studies, 29(1), 55–63.
• Miles M., B. ve Huberman A., M. (1994). An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. California: Sage Publications.
• Miller, W. C., Hering, M., Cothran, C., Croteau, K., ve Dunlap, R. (2012). After-school Physical Activity and Eating Behaviors of Middle School Students in Relation to Adult Supervision. Journal of Nutrition Education and Behavior, 44(4), 326–334. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2011.08.002
• Motamedrezaei, O., Moodi, M., Miri, M. R. ve Khodadadi, M. (2013). The Effect of Nutrition and Food Hygieneeducation on the Knowledge of Female Elementary School Teachers in City of Ferdows. Journal of Education and Health Promotion, 2(10), 16-19.
• Nanayakkara, J., Margerison, C., ve Worsley, A. (2018). Teachers’ Perspectives of a New Food Literacy Curriculum in Australia. Health Education, 118(1), 48-61.
• Özmen, D., Çetinkaya, A. Ç., Ergin, D., Şen, N. ve Erbay, P. D. (2007). Lise Öğrencilerinin Yeme Alışkanlıkları ve Beden Ağırlığını Denetleme Davranışları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(2), 98-105.
• Patton, Q. M. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. M. Bütün ve S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Perez-Rodrigo, C., ve Aranceta, J. (2001). School-Based Nutrition Education: Lessons Learned and New Perspectives. Public Health Nutrition, 4(1A), 131-139. DOI: 10.1079/PHN2000108
• Prelip, M., Erausquin, J. T., Slusser, W., Vecchiarelli, S., Weightman, H., Lange, L. ve Neumann, C. (2006). The Role of Classroom Teachers in Nutrition and Physical Education. Californian Journal of Health Promotion, 4(3), 116-127.
• Salama, A. A. ve Ismael, N. M. (2018). Assessing Nutritional Awareness and Dietary Practices of College-Aged Students for Developing an Effective Nutrition Educational Plan. The Canadian Journal of Clinical Nutrition, 6(2), 22-42.
• Saroja, M. M. ve Priya, E. M. J. (2021). Awareness on Healthy Dietary Habits Among Prospective Teachers in Tirunelveli District. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 12(3), 4060-4066.
• Umesh Kapil M. D., ve Bhavna, M. Sc. (2002). Adverse Effects of Poor Micronutrient Status During Childhood and Adolescence. Nutrition Reviews, 60(5), S84-S90. https://doi.org/10.1301/00296640260130803
• Verloigne M., Van Lippevelde, W., Maes L, Brug, J., ve De Bourdeaudhuij, I. (2012). Family- and School-Based Correlates of Energy Balance-Related Behaviours in 10-12-Year-Old Children: A Systematic Review Within the ENERGY (European Energy Balance Research to Prevent Excessive Weight Gain Among Youth) Project. Public Health Nutrition, 15(8), 1380–1395.
• Von Bothmer, M. I. K., ve Fridlund, B. (2005). Gender Differences in Health Habits and in Motivation for a Healthy Lifestyle Among Swedish University Students. Nursing and Health Sciences, 7(2), 107–118. https://doi.org/10.1111/j.1442-2018.2005.00227.x
• Wechsler, H., Devereaux, R. S., Davis M., ve Collins, J. (2000). Using the School Envionment to Promote, Pyhsical Activity and Health Eating. Preventive Medicine, 31(2), S121–S137.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yahia, N., Wang, D., Rapley, M., ve Dey, R. (2016). Assessment of Weight Status, Dietary Habits and Beliefs, Physical Activity, and Nutritional Knowledge Among University Students. Perspectives in Public Health, 136(4), 231-244.