EXAMINATION OF CONSTRAINING BELIEFS IN UNIVERSITY STUDENTS’ MATE SELECTION ATTITUDES IN THE CONTEXT OF SELF-CONCEPT AND AWARENESS: A STRUCTURAL EQUATION MODELING STUDY

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 827 - 837, 30.09.2023

Seval Erden Çınar , Fatma Akca Erol , Kübra Kaplaner

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1328130

Öz

Mate selection is one of individuals’ decisions about who and how they will continue their lives, affecting their lives significantly. This selection process is shaped by variables such as individuals' beliefs about themselves and others, self-awareness, and self-concept. University years coincide with the transition from adolescence to young adulthood. Based on the relevant literature, this study aims to develop and test a model proposal for the constraining beliefs in university students’ mate selection attitudes within the context of self-concept and cognitive-emotional awareness. Conducted per the relational scanning model, this study was conducted with 350 participants studying in their 3rd and 4th years of university. Data collected with the Self-Concept Scale, Cognitive and Emotional Awareness Scale, Romanticism Scale, and Mate Selection Attitude Scale were analyzed using the MPlus program in accordance with Structural Equation Modeling. According to the findings, it was observed that constraining beliefs in romanticism and mate selection attitudes were significantly negatively related to self-concept and cognitive-emotional awareness. Additionally, a significant positive relationship was found between self-concept and cognitive-emotional awareness. When the model was examined, it was observed that self-concept and cognitive-emotional awareness negatively predicted romanticism and mate selection attitudes in a constraining manner.

Anahtar Kelimeler

Mate choice attitude, limiting beliefs, self-compassion, cognitive awareness, emotional awareness.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN EŞ SEÇİM TUTUMLARINDA SINIRLANDIRICI İNANÇLARININ, ÖZ ANLAYIŞ VE FARKINDALIK BAĞLAMINDA İNCELENMESI: BİR YAPISAL EŞİTLİK MODELİ ÇALIŞMASI

Öz

Eş seçimi, bireyin yaşamına kiminle ve nasıl devam edeceğine dair karar verdiği, hayatını etkileyen olgulardan biridir. Bu seçim süreci kişinin kendine ve diğerlerine ilişkin inançları, kendine ilişkin farkındalığı, öz anlayışı gibi değişkenlerle şekillenmektedir. Üniversite yılları ergenlikten çıkıp, genç yetişkinliğe hazırlanılan bir döneme denk gelmektedir. İlgili alan yazına dayanarak, bu çalışmada üniversite öğrencilerinin eş seçim tutumlarındaki sınırlandırıcı inançlarının, öz anlayış ve bilişsel-duygusal farkındalık bağlamında bir model önerisi geliştirilerek test edilmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modeline göre düzenlenen bu çalışma, üniversite 3. ve 4. Sınıfta okuyan 350 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Öz- anlayış Ölçeği, Bilişsel ve Duygusal Farkındalık Ölçeği, Romantizm ve Eş Seçim Tutumu Ölçekleri ile toplanan veriler, Yapısal Eşitlik Modeline uygun şekilde MPlus programı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre romantizm ve eş seçim tutumlarındaki sınırlandırıcı inançların, öz anlayış ve bilişsel-duygusal farkındalıkla ile negatif yönde anlamlı şekilde ilişkili çıkarken; öz anlayış ile bilişsel-duygusal farkındalık arasında da pozitif yönde yüksek düzeyde anlamlı bir ilişki elde edilmiştir. Model incelendiğinde, öz anlayış ile bilişsel-duygusal farkındalığın, romantizm ve eş seçim tutumunu sınırlandırıcı anlamda negatif yönde yordadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eş seçim tutumu, sınırlandırıcı inançlar, öz-anlayış, bilişsel farkındalık, duygusal farkındalık

Kaynakça

• Atkinson, B. J. (2013). Mindfulness training and the cultivation of secure, satisfying couple relationships. Couple and family psychology: Research and Practice, 2, 73-94. https://doi.org/10.1037/cfp0000002
• Al-Refae, M., Al-Refae, A., Munroe, M., Sardella, N. A., & Ferrari, M. (2021). A Self-compassion and mindfulness-based cognitive mobile intervention (serene) for depression, anxiety, and stress: Promoting adaptive emotional regulation and wisdom. Frontiers in Psychology, 12, 648087. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.648087
• Arnett, J. J. (2000) Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. Am Psychologist, 55, 469- 480
• Bayar, Ö. (2016). Üniversite öğrencilerinde öz-şefkatin yordayıcıları olarak bağlanma tarzı ve algılanan sosyal destek. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Brown, K. W. & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848. https://doi.org/10.1037/0022-3514.84.4.822
• Buston, P. M. & Emlen, S. T. (2003). Cognitive processes underlying human mate choice: The relationship between self- perception and mate preference in Western society. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, 100, 8805-8810. http://dx.doi.org/10.1073/pnas.1533220100
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Choi, Y. M., Lee, D., & Lee, H. K. (2014). The effect of self-compassion on emotions when experiencing a sense of inferiority across comparasion situations. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 114, 949-953. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.813
• Cobb, N. P., Larson, J. H., & Watson, W. L. (2003). Development of the attitudes about romance and mate selection scale. Family Relations, 52, 222-231. https://doi.org/10.1111/j.1741-3729.2003.00222.x
• Coontz, S. (2004). The world historical transformation of marriage. Journal of Marriage and Family, 66, 974–979.
• Çatak, P. D. (2012). The Turkish version of the Cognitive and Affective Mindfulness Scale-revised. Europe’s Journal of Psychology, 8(4), 603-619. https://doi.org/10.5964/ejop.v8i4.436
• Çelik, A.R., Asqarova, S. ve Tutgun-Ünal, A. (2021). Üniversite öğrencilerinin eş seçim tutumlarında değer yönelimlerinin etkileri. OPUS- Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(38), 5042-5070. https://doi.org/10.26466/opus.883241
• Çevik, O. ve Kırmızı, C. (2020). Z kuşağında bilinçli farkındalığın öznel mutluluğa etkisi: Öz şefkatin aracı rolü. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 183-202.
• Deniz, M., Kesici, Ş. ve Sümer, A. S. (2008). The validity and reliability of the Turkish version of the Self- Compassion Scale, Social Behavior and Personality: An International Journal, 36(9), 1151-1160. https://doi.org/10.2224/sbp.2008.36.9.1151
• Di Fabio, A. & Saklofske, D. H. (2021). The relationship of compassion and self-compassion with personality and emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 169, 110109. https://doi.org/10.1016/j.paid.2020.110109
• Efe, E. (2013). Üniversite öğrencilerinin eş seçme eğilimleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erus, S. M. ve Deniz, M. E. (2018). Evlilikte bilinçli farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well- Being, 6(2), 96-113.
• Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., & Laurenceau, J.P. (2007). Mindfulness and emotion regulation: The development and initial validation of the cognitive and affective mindfulness scale-revised (CMS-R). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 29(3), 177–190. https://doi.org/10.1007/s10862-006-9035-8
• Fişek, G. O. (2018). İlişki içinde “ben”: Kültür, aile, bireyselleşme ve psikanalitik arayışlar. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Güngör, H., Yılmaz, M. ve Çelik, S. (2011). Romantizm ve Eş Seçim Tutum Ölçeği’nin uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 180-188.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2019). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikolojide kuram ve uygulamalar. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Kabaklı Çimen, L. (2018). Examination of university students’ partner selection priorities. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(31), 464-494.
• Kabat- Zinn, J. (2012). Mindfulness for beginners: Reclaiming the present moment and your life. Boulder: Sounds True.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Khaliq, A. (2014). Spouse selection criteria: A case study of university students. Science International (Lahore), 26(5), 2509- 2513.
• Kasatura, İ. (2013). Eş seçiminden evliliğe. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Keldal, G. (2015). Üniversite öğrencilerinin evliliğe ilişkin tutumlarının yordayıcısı olarak eş seçme stratejileri ve cinsiyet rol algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya. Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2015). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Neff, K. D. (2003a). The development and validation of a scale to measure self- compassion. Self and Identity, 2, 223-250. http://dx.doi.org/10.1080/15298860390209035
• Neff, K. D. (2003b). Self- compassion: An alternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity, 2, 85-101. https://doi.org/10.1080/15298860309032
• Neff, K. D. & Pommier, E. (2012). The relationship between self-compassion and other- focused concern among college undergraduates, community adults, and practicing meditators. Self and Identity, 1-17. https://doi.org/10.1080/15298868.2011.649546