ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİĞE HAZIR OLUŞ DÜZEYLERİ VE ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 213 - 228, 30.03.2024

Naciye Aynas , Betül Yar Sevmiş

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1416987

Öz

.Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin hazır oluş düzeyleri ve mesleğe yönelik tutumlarını çeşitli değişkenlere göre incelemek ve aralarındaki ilişkiyi tespit etmektir. Araştırma nicel araştırma yönteminin bir alt modeli olan ilişkisel tarama modeline göre gerçekleştirilmiş olup çalışma grubunu Hakkâri Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim görmekte olan 144 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırma verileri "Öğretmenliğe Hazır Olma Ölçeği" ve "Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği" ile elde edilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen veriler normal dağılım göstermedikleri için öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine hazır oluş düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının cinsiyet, bölümü tercih etme şekli ve sınıf düzeyi bakımından farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için Mann Witney U, bölüm değişkeni bakımından farklılaşıp farklılaşmadığın belirlemek için ise Kruskal Wallis testleri kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının mesleğe hazır oluş ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkiyi belirlemek için ise Spearman Rho korelasyon katsayısı analizi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine hazır oluş düzeylerinin yüksek düzeyde olduğu, mesleğe yönelik tutumlarının ise daha yüksek düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının mesleğe hazır oluş düzeyleri ve mesleğe yönelik tutumlarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve bölüm değişkeni bakımından anlamlı bir farklılık göstermediği, ancak bölümü tercih etme şekli bakımından anlamlı bir şekilde farklılaştığı gözlenmiştir. Öğretmen adaylarının mesleğe hazır oluş düzeyleri ve mesleklerine yönelik tutumları arasında ise düşük düzeyde, anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

öğretmenliğe hazır olma, öğretmenlik mesleği, tutum, öğretmen adayı

INVESTIGATION OF TEACHER CANDIDATES' READINESS LEVELS FOR TEACHING AND THEIR ATTITUDES TOWARDS THE TEACHING PROFESSION

Öz

The purpose of this research is to examine teacher candidates' readiness levels and attitudes towards the profession according to various variables and to determine the relationship between them. The research was carried out according to the relational survey model, which is a sub-model of the quantitative research method, and the study group consists of 144 teacher candidates studying at the faculty of education at Hakkari University. Since the data obtained within the scope of the research did not show a normal distribution, the Mann Witney U test was used to determine whether the teacher candidates' readiness levels for the teaching profession and their attitudes towards the teaching profession differed in terms of gender, way of choosing the department and class level and Kruskal Wallis tests were used to determine whether there were differences in terms of department variable. Spearman Rho correlation analysis was used to determine the relationship between teacher candidates' readiness for teaching and their attitudes towards the teaching profession. According to the research findings, it was determined that the teacher candidates' readiness levels for the teaching profession were high and their attitudes towards the profession were quite high. It was observed that teacher candidates' levels of readiness for the profession and their attitudes towards the profession did not differ significantly in terms of gender, grade level and department variables, but they differed significantly in terms of the way they chose the department. A low-level, significant and positive relationship was detected between teacher candidates' readiness levels for teaching and their attitudes towards the teaching profession.

Anahtar Kelimeler

Preparedness to teach, teaching profession, attitude, Pre-service teachers

Kaynakça

• Akdağ, S., & Akkuş, Z. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Social Sciences (IJOESS), 12(45), 660-676. http://dx.doi.org/10.35826/ijoess.2861
• Akgün, F., & Özgür, H. (2014). Examination of the anxiety levels and attitudes of the information technology pre–service teachers towards the teaching profession. Journal of Theory and Practice in Education, 10(5), 1206-1223.
• Akhan, O., Dolmacı, A., & Altıntaş, S. (2019). Son sınıf öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik hazırbulunuşluk düzeylerinin belirlenmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(1), 55-64.
• Akıllı, M., & Seven, S. (2010). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 61–73.
• Aksoy, D., Sancaklı, S., & Adagideli, F. H. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının öz yeterlik düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine hazır bulunuşluk düzeylerinin incelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 167-185. https://doi.org/10.52826/mcbuefd.1104463
• Aktamış, H., Özenoğlu-Kiremit, H., & Kubilay, M. (2016). Öğrencilerin öz-yeterlik inançlarının fen başarılarına ve demografik özelliklerine göre incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 1-10.
• Altunay, F., & Yazıcı, K. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ve mesleki benlik saygıları. Journal of World of Turks/Zeitschrift Für Die Welt Der Türken, 13(1).
• Başar, H. (2001). Sınıf yönetimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Başbay, M., Ünver, G., & Bümen, N. T. (2009). Ortaöğretim alan öğretmenliği tezsiz yüksek lisans öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları: Boylamsal bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 59(59), 345-366.
• Black, M. W. (2003). A study of first-year teachers and their principals: Perceptions of readiness among participants from traditional and non-traditional teacher preparation programs. (Unpublished doctoral dissertation). Fayetteville State University.
• Bozdoğan, A. E., Aydın, D., & Yıldırım, K. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 83-97.
• Brown, A. L., Lee, J., & Colıns, D. (2015). Does student teaching matter? Investigating pre-service teachers’ sense of efficacy and preparedness. Teaching Education, 26(1), 77-93.
• Bulut, D. (2011). Müzik öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 651-674.
• Bulut, İ. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi (Dicle ve Fırat Üniversitesi Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (14), 13-24.
• Camadan, F., & Duysak, A. (2010). Farklı programlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması: Rize Üniversitesi Örneği. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, 11-13 November, 2010, Antalya-Turkey.
• Çakır, Ö., Erkuş, A., & Kılıç, F. (2004). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi 1999-2000 yılı öğretmenlik meslek bilgisi programının (ÖMBP) çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Mersin: Mersin Üniversitesi Yayınları.
• Çakmak, Z., Taşkıran, C., & Arıkan, İ. (2021). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile sınıf yönetimi öz yeterlilik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 10(1), 207-224. http://dx.doi.org/10.30703/cije.707548
• Çapri, B., & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 9(15), 33-53.
• Çelikler, D., & Aksan, Z. (2011). Genel kimya I ve genel kimya II derslerini almış fen bilgisi öğretmen adaylarının organik kimya konularındaki hazırbulunuşluk düzeyleri. III. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Girne, KKTC Proceedings Book (ss. 280-289).
• Çeliköz, N., & Çetin, F. (2004). Factors affecting the attitudes of Anatolian teacher high school students towards teaching profession. Journal of National Education,162, 160-167.
• Darling-Hammond, L., Holtzman, D. J., Gatlin, S. J., & Heilig, J. V. (2005). Does teacher preparation matter? Evidence about teacher certification, Teach for America, and teacher effectiveness. Education Policy Analysis Archives, 13(42). Retrieved [10 March 2016] from http://epaa.asu.edu/epaa/v13n42/
• Demirtaş, H., Cömert, M., & Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36(159).
• Dikmen, M., & Tuncer, M. (2018). Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumların Çeşitli Değişkenlere Göre Değerlendirilmesi. Harran Maarif Dergisi, 3(1), 24-38. https://doi.org/10.22596/2018.0301.24.38
• Eggen, P., & Kauchak, D. (2002). Strategies for teachers: Teaching content and thinking skills (4th ed.). Needham Heights: M.A. Allyn and Bacon.
• Engin, G., & Koç, G. Ç. (2014). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Ege Üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 153-168.
• Fadlelmula, F. K. (2013). Attitudes of pre-service teachers towards teaching profession. Turkish Journal of Education, 2(4), 55-63.
• George, D., & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Göçer, A. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin Türkçe öğretimi bakımından öğretmenlik mesleğine hazırbulunuşluk düzeyleri (Niğde üniversitesi örneği). Çağdaş Eğitim Dergisi, 33(358), 5-13.
• Gökçe, F., & Sezer, G. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (Uludağ Üniversitesi Örneği). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 1-23.
• Güneş, M. H., & Güneş, T. (2005). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji konusunda hazırbulunuşlukları ve öğrenimleri süresince kazanımları. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 163-167.
• Güven-Yıldırım, E., & Köklükaya, A. N. (2017). Development of readiness scale for teaching profession and determination of science teacher candidates’ readiness levels. The Journal of Academic Social Science Studies, 56, 67–82.
• Hacıömeroğlu, G., & Şahin-Taşkın, Ç. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları (OFMA) eğitimi bölümü öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1),77–90.
• Heinz, M. (2015). Why choose teaching? An international review of empirical studies exploring student teachers’ career motivations and levels of commitment to teaching. Educational Research. https://doi.org/10.1080/13803611.2015.1018278
• İnceoğlu, M. (2004). Tutum, algı, iletişim. Ankara: Elips Kitap.
• Kahramanoğlu, R., Yokuş, E., Cücük, E., Vural, S., & Şiraz, F. (2018). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeği (ÖMYTÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 13(11), 1669-1686. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.13561.
• Karademir, N. (2012). Coğrafya öğretmen adaylarının mesleki yeterliklerine yönelik hazır bulunuşluk düzeyleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karakaya, F., Uzel, N., Gül, A., & Yılmaz, M. (2019). Pre-service teachers' levels of preparedness to teach. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 39(1), 373-396.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karataş, K. (2020). Öğretmenlik Mesleğine Kuramsal Bir Bakış. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(17), 39-56.
• Kartal, T., & Afacan, Ö. (2012). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 76-96.
• Korucuk, M., & Havadar, T. (2023). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Adaylarının Öğretmenliğe İlişkin Tutumları: Karma Yöntem Araştırması. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 123-138. 123-138. https://doi.org/10.33206/mjss.1094125
• Millî Eğitim Bakanlığı, (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• Mehmetlioğlu, D., & Haser, Ç. (2013). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının mesleğe hazırbulunuşlukları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 91-102. https://doi.org/10.9779/PUJE531
• Özder, H., Konedralı, G., & Zeki, P. C. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(2), 253-275.
• Özkan, H. H. (2012). Öğretmenlik formasyon programındaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi SDÜ örneği. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 29-48.
• Özoğlu, M., Gür, B. S., & Altunoğlu, A. (2013). Türkiye ve dünyada öğretmenlik: Retorik ve pratik. Ankara: Eğitimciler Birliği Sendikası.
• Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2).
• Pektaş, M., & Kamer, S. T. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 829-850.
• Polat, S. (2013). Pedagojik formasyon sertifika programı ve eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. E-uluslararası eğitim araştırmaları dergisi, 4(2), 48-60.
• Taşkın, Ç. Ş., & Hacıömeroğlu, G. (2010). İlköğretim bölümü öğretmen adaylarının mesleğe yönelik tutumları: Nicel ve nitel verilere dayalı bir inceleme. İlköğretim Online, 9(3), 922-933.
• Tekerek M., & Polat S. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin Tutumları. 5th International Computer&Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011, Fırat University, Elazığ/ Turkey
• Terzi, A. R., & Tezci E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 593-614.
• Tuncer, M., & Bahadır, F. (2016). Öğretmen adaylarının teknopedagojik alan bilgisi yeterlikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları açısından değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 11(9). http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9635
• Tuncer, M., Dikmen, M., Şimşek, M., Bahadır, F.,, & Akmençe, A. E. (2019). Öğretmenlik mesleği yeterlikleri açısından aday öğretmenlerin kendilerine ve uygulama öğretmenlerine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Turkish Studies Educational Sciences, 14(6), 3453-3469.
• Tunçeli, H. İ. (2013). Öğretmen adaylarının iletişim becerileri ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Sakarya Üniversitesi örneği). Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(3), 51-58.
• Turner, J. C., Christensen, A., & Meyer, K.D. (2009). Teacher–Student Interaction. Saha, L.J., & Dworkin, A.G. (Eds.). International Handbook of Research on Teachers and Teaching, (s.711–722). New York: Springer.
• Uyanık, G. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Boylamsal bir araştırma. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 196-206.
• Üstün, A. (2007). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 339(32), 20.
• Üstün, E., Erkan, S., & Akman, B. (2004). Türkiye’de okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 129-136.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., & Cömert, M. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi örneği). Eğitim ve Bilim, 34(151), 140.
• Yaylak, E. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Bilgilerde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(1), 25-40.
• Yeler, M., & Oğuz, A. (2019). Öğretmen Adaylarının Öğretme-Öğrenme Ortamı Algıları ile Öğretmenliğe Hazır olma Düzeylerinin İncelenmesi. The 7th International Congress on Curriculum and Instruction tam metin kitabı.
• Yenen, E. T., & Durmaz, A. (2019). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik hazırbulunuşluk düzeylerinin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 13(19), 922-940. http://dx.doi.org/10.26466/opus.594671
• Yetişensoy, O., & Şahin, İ. F. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının işsizlik kaygısı düzeyleri ile öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(3), 627-643. http://dx.doi.org/10.16986/HUJE.2019053983
• Yıldırım, E. G., & Köklükaya, N. (2017). Öğretmenlik mesleğine yönelik hazırbulunuşluk ölçeğinin geliştirilmesi ve fen bilgisi öğretmen adaylarının hazırbulunuşluk düzeylerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 56, 67-82. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS6927
• Yıldırım, İ., & Kalman, M. (2017). Öğretmenliğe hazır olma ölçeği’nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(6), 2311-2326.
• Yumuşak, G. K. (2015). Öğretmen adaylarının yansıtıcı düşünme eğilimleri ve mesleğe yönelik tutumları. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 466-481. https://doi.org/10.14686/buefad.v4i2.1082000206