W. LANCE BENNETT’İN HABER ANALİZİNDE POLİTİK AKTÖRLER VE BİLGİ ÖNYARGILARI: TÜRKİYE MEDYASINDAN HABERLERE BİR UYARLAMA

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 694 - 720, 02.10.2024

Yurdagül Bezirgan Arar

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1516204

Öz

Bu makalede W. Lance Bennett’in Amerikan medyasını incelediği Politik İllüzyon ve Medya (2000) adlı kitabında, politik aktörler ve gazetecilik ilişkisi üzerinden haber metinlerini çözümlerken kullandığı “bilgi önyargıları” kavramı Türkiye medyasındaki haber örneklerine uyarlanmış ve Bennett’in tespit ettiği kategoriler çerçevesinde haberlerdeki bilgi problemleri incelenmiştir. Makalenin amacı, medyadaki yaygın habercilik anlayışının sonucunu yansıtan bilgi problemlerinin haberde hangi formlarda yer aldığını ortaya koymak ve bu okuma pratiğinin haber tüketicilerinde yol açabileceği makro sonuçlara dikkat çekmektir. Bu doğrultuda Bennett’in kişiselleştirme, dramatize etme, parçalama ve normalleştirme adı altında dört kategoride ele aldığı bilgi önyargıları çözümlemesi, nitel içerik analizi yöntemi kullanılarak Türkiye medyasından amaçlı örneklem metoduyla seçilmiş haber örneklerine uyarlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, Bennett’in Amerikan medyasından yola çıkarak haberlerdeki bilgi önyargıları üzerine yaptığı analiz Türkiye haber medyasındaki örneklerde de gözlemlenebilen yaygın bir anlayışı yansıtmakta, belirli haber kategorilerinde genel bir eğilim olarak karşımıza çıkmaktadır. Profesyonel meslek kodları, çalışma rutinleri ve standartlaşmış haber üretme pratikleriyle de desteklenen bilgi önyargıları aynı zamanda epizodik (öyküsel) haber üretme eğiliminin bir yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, haberlerin içerdiği bilgi problemleri olarak bilgi önyargıları, haberin kamusal işlevlerini yetine getirmesini önlemekte; dünyayı ve sosyal çevrelerini haber aracılığıyla algılayan, yorumlayan okurları donanımsız bırakmakta ve buna bağlı olarak sağlıklı toplumsal kanaatlerin oluşmasına engel oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

W. Lance Bennett, Haber, Bilgi önyargıları, Normalleştirme, Dramatizasyon

POLITICAL ACTORS AND INFORMATION BIASES IN W. LANCE BENNETT'S NEWS ANALYSIS: AN ADAPTATION STUDY TO NEWS FROM TURKISH MEDIA

Öz

In this article, the concept of "information biases", which W. Lance Bennett uses in his book Political Illusion and Media (2000), in which he examines the American media, while analyzing news texts through the relationship between political actors and journalism, is adapted to the news samples in the Turkish media and the categories identified by Bennett are within this framework, information problems in the news were examined. The aim of the article is to reveal the forms in which information problems that reflect the widespread understanding of journalism in the media take place in the news and to draw attention to the macro consequences that this reading practice may cause for news consumers. In this direction, Bennett's analysis of information biases, which he discussed in four categories under the names of personalization, dramatization, fragmentation and normalization, was adapted to news samples selected from the Turkish media with the purposeful sampling method by using qualitative content analysis method. According to the findings of the research, Bennett's analysis on information biases in the news, based on the American media, reflects a common understanding that can also be observed in examples in the Turkish news media, and appears as a general tendency in certain news categories. Information biases, supported by professional codes, work routines and standardized news production practices, also emerge as a reflection of the tendency to produce episodic (narrative) news. As a result, information biases, as information problems contained in the news, prevent the news from fulfilling its public functions; it leaves readers who perceive and interpret the world and their social environment through the news unequipped and, accordingly, prevents the formation of healthy social opinions.

Anahtar Kelimeler

W. Lance Bennett, News, Information biases, Normalization, Dramatization

Kaynakça

• Alver, F. (1998). Medya ve politika. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, 7, 39-52.
• Bal, M. (2011). İmaj ve önyargı faktörünün gazete haberlerine etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 201-226.
• Bayraktar, M. A. ve Uğur, U. (2011). Televizyon haberciliğinde magazinleşme olgusu. ART-E Süleyman Demirel Üniversitesi GSF Hakemli Dergisi, 4(7). 1-47.
• Bennett, W. L. (2000). Politik illüzyon ve medya. (Çev. S. Say). İstanbul: Nehir Yayınları.
• Bilgiç, A. ve Akyüz, S. S. (2020). Türkiye’de Covid-19 pandemisi döneminde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın twitter paylaşımları içerik analizi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, (Special Issue), 230-243.
• Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. 3. Baskı, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Boztepe, V. ve Çelik, Ö. (2022). Engelli bireylere yönelik cinsel saldırıların internet haberciliğinde temsili: Bursa’da engelli bir bireye yönelik cinsel saldırı örneği. Beykoz Akademik Dergisi, 10(1), 1-19.
• Connell, C. J. & Mills, A. J. (2003). Making sense of bad news: The media sensemaking and organizational crisis. Canadian Journal of Communication, 28(3), 323-339.
• Çakır. H. (2006). Tezkere dönemi ve sonrası Türk-ABD ilişkilerinin medyada temsili. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(21), 153-172.
• Çaplı, B. & Taş, O. (2010). Kriz haberciliği. Çaplı, B. & Tuncel, T. (Eds.). Televizyon Haberciliğinde Etik Sorunlar içinde (237-250), Ankara: Fersa Matbaacılık.
• Devrani, A. E. P. (2021). Twitter’ın farklı iletişim uygulamalarında eşzamanlı araçsallaşması: Covid-19 pandemisinde Dr. Fahrettin Koca’nın twitter paylaşımlarının analizi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (Pandemi özel sayısı), 3522-3541.
• Eyüboğlu, E. ve Kodak, D. (2023). İnfodemi ve dijital kamusal alan: Afet dönemi özelinde bir araştırma. TRT Akademi, 8(18), 528-551.
• Genç, F. N. (2008), Kriz iletişimi: Marmara depremi örneği. Selçuk İletişim Dergisi, 5(3), 161-175.
• Gölbaşı, S. D. ve Metintaş, S. (2020). Covid 19 pandemisi ve infodemi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 126-137.
• Hagemeister, K. K. (2001). Defining a social problem: How the popular print press frames commercialism in schools (Master Thesis) Faculty of the Graduate School of Arts and Sciences of Georgetown University. Washington DC.
• Just, M. R. & Crigler, A. N. (2014). Media coverage of political scandals: Addressing concerns about personalization. Paper for presentation to the American Political Science Association Annual Meeting, W.DC. Erişim adresi https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2454705 (Erişim tarihi: 29.08.2024)
• Kazan, H. (2021). Dijital habercilik bağlamından trajik haberlerde etik ve bireyler üzerindeki etkisi üzerine bir araştırma. International Journal of Social Inquiry, 14(2), 661-692.
• Karaduman, S. (2007). Medyatik gerçeklikte kimlik temsilleri: Televizyon haberlerinin aktörleri üzerine düşünceler. Selçuk İletişim Dergisi, 4(4), 45-56.
• Koç, S. (2006). 1923-2000 yılları arasında Türkiye’de yaşanan doğal afetlere ilişkin Türk Basınında haber yapılanması ve afet söylemleri. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, 8, 84-115.
• Madsar, S. (2021). Sosyal medya ve kriz iletişimi: Covid 19 sürecinde Dr. Fahrettin Kocaoğlu’nun twitter kullanımı üzerine nicel bir analiz. Çolak, F. Ü. & Yıldırım, O. (Eds.). Dijital Dünyada Pandemi: Araştırma ve Tartışmalar içinde (153-178). Konya: Literatürk Yayınları.
• Mavi, E. E. (2020). Afet kriz yönetiminde medya: 30 Ekim 2020 İzmir depremi. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 10(2). 31-53.
• Mora, N. (2008). Medya, toplum ve haber kaynağı olarak sembolik seçkinler. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-25.
• Opperhuizen, A. E., Schouten, K., & Klijn, E. H. (2018). Framing a conflict! How media report on earthquake risks caused by gas drilling: A longitudinal analysis using machine learning techniques of media reporting on gas drilling from 1990 to 2015. Journalism Studies, 20(5), 714–734.
• Özer, Ö. (2022). Eleştirel söylem çözümlemesi: haber örnekleri üzerinden bir inceleme. Etkileşim, 9, 36-54.
• Özpek, B. B. (2023). Kriz anlarında medya manipülasyonu. Erişim adresi https://daktilo1984.com/d84intelligence/kriz-anlarinda-medya-manipulasyonu/ (Erişim tarihi: 20.08.2024)
• Sancı, D. ve Çobaner, A. A. (2024). Geleneksel ve yeni medyada kriz haberciliği: İzmir depremi haberleri üzerine karşılaştırmalı bir analiz. Kritik İletişim Çalışmaları Dergisi, 6(1), 51-79.
• Silsüpür, S. (2018). Bilgi bozukluğunu anlamak için kavramlar. Erişim adresi https://teyit.org/ekipten/bilgi-bozuklugunu-anlamak-icin-kavramlar (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Vural, A. M., Boztepe, H., Türkoğlu, S., Sarı, M., Maral, T., Keskin, R. K., Koparan, E., Yüncüoğlu, B., Gülnar, M., Şahin, H., Ünlü, T. T. & Ağca, M. E. (2022). Risk iletişimi bağlamında deprem haberlerinin çerçevelenmesi: Radyo ve televizyonda depremin temsili. Intermedia International e-journal, 9(17), 170-191.
• Walgrave, S. & Aelst, P. V. & Bennett, L. (2010). Beyond agenda-setting. Towards a broader theory of agenda interactions between political actors and the mass media. Paper presented at APSA Annual Meeting, Panel: Agenda Setting And Priming (38-13 Political Communication). Washington.
• Yıldırım, A. (2024). Afet yönetiminde kriz iletişimi: Afet ve acil durum yönetim başkanlığı (AFAD) tarafından 2023 Kahramanmaraş depremlerinde yayınlanan basın bültenlerinin analizi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 1-23.
• Yılmaz, N. & Keskin, Ö. H. (2022). Doğruyu “Teyit”: Teyit’in Covid 19 infodemisi ile sekiz aylık macerası. Türk Tabipleri Birliği Covid 19 pandemisi altıncı ay değerlendirme raporu. Erişim adresi https://www.ttb.org.tr/kutuphane/covid19-rapor_6/covid19-rapor_6_Part74.pdf (Erişim tarihi: 28.08.2024)
• Kriz iletişim yönetimi rehberi. (2020). TC İç İşleri Bakanlığı-İç Güvenlik Stratejileri Başkanlığı. Ankara. Erişim adresi https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/icguvenlik/2019/02/kriz-iletis%C3%8C%C2%A7imi_2020-.pdf (Erişim tarihi: 05.08.2024)
• Haber Örneklerinin Linkleri
• Örnek 1: Erişim adresi https://www.sabah.com.tr/gundem/2019/01/29/baskan-erdoganin-tarihe-not-dusulen-cikisi-tam-10-yil-oldu-one-minute (Erişim tarihi: 10.09.2024)
• Örnek 2: Erişim adresi https://beyazgazete.com/haber/2024/1/29/baskan-erdogan-in-israil-e-karsi-yaptigi-one-minute-cikisinin-uzerinden-15-yil-gecti-6989803.html (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 3: Erişim adresi https://www.meridyenhaber.com/erdoganin-attan-dustugu-sehir-parki-krize-neden-oldu (Erişim tarihi: 10.09.2024)
• Örnek 4: Erişim adresi https://www.sozcu.com.tr/cumhurbaskani-erdogan-14-yil-sonra-ata-bindi-wp1834643 (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 5: Erişim adresi https://www.gazetepencere.com/siyaset/ozgur-ozel-ekose-ceket-giydi-sosyal-medya-sallandi-618375h?page=2 (Erişim tarihi: 10.09.2024)
• Örnek 6: Erişim adresi https://www.youtube.com/watch?v=8aBQm8DIaxg (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 7: Erişim adresi https://www.yenimeram.com.tr/en-aci-veda-gozyaslari-sel-oldu-316305.htm. (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 8: Erişim adresi https://www.atv.com.tr/atv-ana-haber/erdogan-ayda-icin-agladi/ozelvideo/izle (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 9: Posta Gazetesi, 20 Mart 2006.
• Örnek 10: Erişim adresi www.ntv.com.tr/galeri/turkiye/cumhurbaskani-erdogandan-rizede-komsu-ziyareti,R5H9gsLoIEKUczUaR9JUow/sNtQuMBhpkCIhTlQcFIIww (Erişim tarihi: 10.09.2024)
• Örnek 11: Erişim adresi https://www.sabah.com.tr/galeri/turkiye/son-dakika-haberi-devlet-milletinin-yaninda-izmirde-yaralar-sariliyor (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 12: Erişim adresi https://www.takvim.com.tr/ekonomi/2021/11/25/devlet-milletinin-yaninda-izmirde-yaralar-sarildi-konutlar-teslim-ediliyor (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 13: Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/gundem/bakan-akar-depremler-ve-sel-baskini-devletimiz-tum-kurumlariyla-birlikte-ilk-andan-itibaren-seferber-oldu/2848337 (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 14: Erişim adresi https://www.ntv.com.tr/turkiye/saglik-bakani-koca-salgin-hastalik-riski-kontrol-altinda,OtOYUddBD0WG8G2rGiUhIw (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 15: Erişim adresi https://www.memohaber.com/haber/Saglik-Bakani-Koca-su-anki-sartlarda-salgin-kontrol-altinda-37721 (Erişim tarihi: 07.07.2024)
• Örnek 16: Erişim adresi https://www.gaziantep27.net/ekonomi-iyiye-gidiyor#google_vignette (Erişim tarihi: 07.07.2024)