ANALYSIS OF THERELATIONSHIP BETWEEN REAL EFFECTIVE EXCHANGE RATE AND EXPORTS IN TÜRKİYE IN THE POST-COVID-19 PERIOD

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 877 - 889

Selahattin Armağan Vurdu

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1561206

Öz

Exports have become one of the most strategic instruments for economies worldwide. The social and economic measures implemented due to the COVID-19 pandemic have had a transformative impact on national economies. This study investigates the causality relationship between Türkiye’s real effective exchange rate index and export quantity index in the post COVID-19 period. For this purpose, monthly data from the export volume index and the real effective exchange rate index covering the period from January 2021 to December 2023 were included in the analysis. The stationarity of the data series was tested with the ADF unit root test, confirming that both series were stationary at level values. Subsequently, a Vector Autoregression (VAR) model was constructed, with an optimal lag length determined as 2. The analysis further examined whether there was an autocorrelation issue, confirming that the series had no autocorrelation and followed a normal distribution. The analysis identified a unidirectional causality from the real effective exchange rate index to the export quantity index. Moreover, a Variance Decomposition and Impulse-Response Function Analysis were conducted. The results show that the export volume index is limitedly affected by changes in the real effective exchange rate index. Additionally, the export volume initially responds negatively to shocks in the real effective exchange rate in the short term, after which the effect dissipates. Findings suggest that changes in the real effective exchange rate index have a limited impact on the export quantity index. Finally, the export quantity responds negatively to short-term shocks in the real effective exchange rate, though this effect dissipates over time.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Exports, Real effective exchange rate, Causality analysis, Time series analysis

TÜRKİYE’DE COVİD-19 DÖNEMİ SONRASI REEL EFEKTİF DÖVİZ KURU VE İHRACAT ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ

Öz

Günümüzde ihracat, ekonomiler için en stratejik araçlardan biri haline gelmiştir. İhracat ile döviz kurları arasındaki ilişki yaygın araştırma yapılan alanlardan biridir. Covid-19 salgını nedeniyle uygulanan sosyal ve ekonomik tedbirler ülke ekonomileri üzerinde dönüştürücü bir etki oluşturmuştur. Bu çalışmada, Covid-19 salgını sonrasındaki dönemde Türkiye’nin ihracat miktarı endeksi ile reel efektif döviz kuru endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bu amaçla 2021:01-2023:12 dönemini kapsayan ay bazındaki ihracat miktarı endeksi ve reel efektif döviz kuru endeksi verileri analize dahil edilmiştir. Serilerin durağanlığı ADF birim kök testi kullanılarak test edilmiş ve düzey değerlerinde durağan oldukları bulunmuştur. Sonraki aşamada VAR modeli kurularak en uygun gecikme uzunluğu 2 olarak tespit edilmiştir. Analizin devamında otokorolasyon sorunu olup olmadığı kontrol edilmiş, serilerde otokorolasyon olmadığı ve normal dağıldığı görülmüştür. Analiz sonucunda reel efektif döviz kuru endeksinden ihracat miktarı endeksine doğru tek yönlü bir ilişki tespit edilmiştir. Son olarak Varyans Ayrıştırması ve Etki-Tepki Fonksiyonu Analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, ihracat miktarı endeksinin reel efektif döviz kuru endeksinde meydana gelecek değişimden sınırlı oranda etkilendiğini, reel efektif döviz kurundaki şoklara karşı ihracat miktarının kısa dönemli olarak azalan yönde tepki verdiğini, sonrasında etkinin kaybolduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, İhracat, Reel efektif döviz kuru, Nedensellik analizi, Zaman serisi analizi

Kaynakça

• Açcı, Y. (2016). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisinin Var Analizi İle İncelenmesi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 41-53.
• Aktaş, C. (2010). Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 123-140.
• Alkan, Y. (2018). Türkiye’de Dış Ticaret Açığı ile Büyüme ve Döviz Arasındaki İlişki. Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 54-67.
• Altın, H., & Süslü, C. (2017). Türkiye İçin Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 105-112.
• Ayık, U. Erkal, G. & Özer, H. (2020). Ülke Grupları İtibarıyla Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003-2018). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(2), 993-1025.
• Gagnon, J. E., Kamin, S. B. & Kearns J. (2023). The impact of the COVID-19 pandemic on global GDP growth. Journal of the Japanese and International Economies, 68, 101258.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37(3), 424-438.
• Granger, C.W.J. & Newbold, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2, 111-120.
• Gül, E. & Ekinci, A. (2006). Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi:1990-2006. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 165-190.
• Karagöz, M. ve Doğan, Ç. (2005). Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 219-228.
• Karaş, G. & Karaş, E. (2017). Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Özelinde Ekonometrik Bir Değerlendirme. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Özel Sayı), 27-46.
• Kasman, A. & Kasman, S. (2005). Reel Efektif Döviz Kurunun İhracat Arzı Üzerine Etkisi. Öneri Dergisi, 6(23), 197-203.
• Kızıldere, C., Karabadayı, B. & Emsen, Ö.S. (2014). Dış Ticaret Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 39-53.
• Köse, N., Ay, A. & Topallı, N. (2008). Döviz Kuru Oynaklığının İhracata Etkisi: Türkiye Örneği (1995–2008). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 25-45.
• Sekmen, F., & Sarıbaş, H. (2007). Cointegration and Causality Among Exchange Rate, Export, and Import: Empirical Evidence from Turkey. Applied Econometrics and International Development, 7(2), 71-83.
• Şahin, D. & Durmuş, S. (2019). Türkiye’de Reel Efektif Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisinin Analizi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 211-223.
• Said, S. E., & Dickey, D. A. (1984). "Testing for Unit Roots in Autoregressive-Moving Average Models of Unknown Order". Biometrika, 71 (3), 599–607.
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 1-48.
• Tapşın, G. & Karabulut, A.T. (2013). Reel Döviz Kuru, İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İİBF Dergisi, 26, 190-204.
• Türk M.M. (2024). Analysis of The Relationship Between Real Effective Exchange Rate, Real Exports, and Real Imports in The Turkish Economy With Asymmetric Causality Tests (2013-2023). Journal of Economics and Administrative Sciences, 25(1), 96-111.
• Zengin, A. (2001). Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları (Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular). C.U İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 27-41.