TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ YÖNETİCİ ŞİRKETLERİNE SAĞLANAN MUAFİYET VE İSTİSNALARIN VERGİ MEVZUATINA GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 19, 16.07.2024

Emin Barlas , Uğur Aybek

Öz

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri yerel ekonomik kalkınmaya yönelik kamu politikalarının araçlarıdır. Vergi teşvikleri, sürdürülebilir ekonomik büyüme ve artan küresel rekabet gücü için çabalayan birçok ülke tarafından kullanılmaktadır. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Ar-Ge ve yenilik ekosistemlerinin önemli bileşenleridir. Türkiye 2001 yılında 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununu yürürlüğe koyarak küresel inovasyon ekosistemine entegre olmak için büyük bir adım atarak günümüze kadar önemli gelişmeler yaşamıştır. Bu bölgelerde faaliyet gösteren firmalara büyük fayda sağlayan vergisel ve mali Ar-Ge teşvikleri, destek programları uygulanmaktadır. Firmalara ek olarak bölgenin yönetiminden sorumlu ve kanunla kurulmuş olan yönetici şirketlere uygulanan muafiyet ve istisnalar da bulunmaktadır. Yönetici şirkete sağlanan muafiyet ve istisnaların uygulanması kimi zaman uygulamada tereddütler meydana getirmiştir. Yönetici şirket muafiyet ve istisnaları vergi mevzuatı kaynaklarına göre incelenip, uygulamaların nasıl yapılması gerektiği ile ilgili görüş ve öneriler belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, vergi, teşvik, muafiyet, istisna

EVALUATION OF EXEMPTIONS AND EXCEPTIONS PROVIDED TO THE MANAGEMENT COMPANIES OF TECHNOLOGY DEVELOPMENT ZONES ACCORDING TO TAX LAW

Öz

Technology Development Zones are public policy instruments for local economic development. Tax incentives are used by many countries striving for sustainable economic growth and increased global competitiveness. Technology Development Zones are important components of R&D and innovation ecosystems. Turkey took a major step towards integrating into the global innovation ecosystem by enacting the Technology Development Zones Law No. 4691 in 2001 and has experienced significant developments to date. Tax and financial R&D incentives and support programs that provide great benefits to companies operating in these zones are implemented. In addition to companies, there are also exemptions and exceptions applied to the management companies established by law and responsible for the management of the zone. The application of the exemptions and exceptions provided to the management company has sometimes caused hesitations in practice. The exemptions and exceptions of the management company will be analyzed according to the sources of tax law, and opinions and suggestions will be given on how the applications should be made.

Anahtar Kelimeler

Technology Development Zones, tax, incentives, exemptions, exceptions

Kaynakça

• 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği (2007). T.C Resmî Gazete. 26482. 03 Nisan 2007. Erişim Tarihi:11.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/87461
• 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu (1970). Resmî Gazete, 13576, 11 Ağustos 1970
• 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu (1981). Resmî Gazete, 17354, 29 Mayıs 1981
• 30 Seri Nolu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Tebliği (2004). T.C Resmî Gazete. 25342. 10 Ocak 2004. Erişim Tarihi:11.06.2024,https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=6023&MevzuatTur=9&MevzuatTertip=5
• 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu (1984). Resmî Gazete, 18563, 02 Kasım 1984
• 3194 sayılı İmar Kanunu (1985). Resmî Gazete, 18749, 9 Mayıs 1985
• 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (2001). Resmî Gazete, 24454, 06 Temmuz 2001
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu (1964). Resmî Gazete, 11751, 01 Temmuz 1964
• 492 sayılı Harçlar Kanunu (1964). Resmî Gazete, 11756, 02 Temmuz 1964
• Aktaş, A. (2014). Teknoloji Serbest Bölgesinde Uygulanan İstisna, Muafiyet ve Destekler. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• APTE. Association of Science and Technology Parks of Spain, (2024). Erişim Tarihi: 10.06.2024 https://www.apte.org/en/definition-of-science-technology-park
• Aybek, U. (2022). Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki Ar-Ge Teşvikleri: Tokat Teknopark Örneği (E. Barlas, Ed.). Ankara: İksad Yayınları.
• Aydın Vergi Dairesi Başkanlığının 06.12.2022 ve E-79690095-175[1-2022-120-76]-133731 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi:15.06.2024,https://aydinvdb.gib.gov.tr/vdbozelge?search_text=&ozelge_ilgili_kanun=80374&ozelge_op=Ara&edit_or=&edit_phrase=&edit_negative=&form_build_id=formoZcW534bfqUVhT2fKrZUG6KO5d-cK6qYH-jCsMztsH8&form_id=vdb_ozelge_search_form#532
• Bilginer, M., Afşar, A., & Akdoğan, Z. (2017). Teknoloji Geliştirme Bölgelerini Yöneten Teknokent Anonim Şirketlerin Faaliyet Gelirlerinin Vergi Mevzuatı Açısından Değerlendirilmesi ve Alınan Hibelerin TMS 20’ye Göre Muhasebeleştirilmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 4(15), 2016-2025.
• Bursa Vergi Dairesi Başkanlığının 31.01.2020 ve 45404237-130[I-18-113]-21791 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/143650/pdf
• Çağıl, C. T. (2007). Türkiye’de Ulusal Teknoloji Politikaları ve Teknoparkların Bölgesel Gelişmeye Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çakır, S. (2009). Teknoloji Politikası Aracı Olarak Teknoparklar ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği ve ODTÜ Teknokent Deneyimi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çaltekin, M. (2014). Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Vergi ve Sosyal Güvenlik Uygulamaları
• Çelik, F. (2019). Yerel Kalkınmada Teknopark Modeli: Emilia-Romagna (İtalya) ve Shannon (İrlanda) Bölgeleri Örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1112-1129.
• Delichasanoglou, M. (2007). Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Türkiye’deki Gelişimi, Sağladığı Vergisel Avantajlar ve Bir Anket Uygulaması. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirli, Y. (2014). Türkiye’de Teknoparklara Yönelik Teşvikler ve Teknoparkların Bilim ve Teknoloji Kapasitesinin Gelişimine Katkısı. Maliye Dergisi, 166, 95-114.
• Didinmez, İ. (2021). Yoksulluk ile Mücadelede Vergi Politikalarının Rolü. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 292-312.
• EGİAD, Ege Genç İş Adamları Derneği (1994). 21. Yüzyıl Yaşam Tarzı İçinde Modern Teknoloji Parkları ve İnkübatörler. https://www.egiad.org.tr/wp-content/uploads/arastirma-raporlari/modern-teknoloji-parklari.pdf (10.06.2024)
• Erenler, Y. (2007). Teknopark Alanlarının Fiziki Planlama İlkelerinin İrdelenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığının 14.05.2013 ve 30094508-155[1-2013/1.2]-18 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/95597/pdf
• Gaziantep Vergi Dairesi Başkanlığının 20.09.2010 ve B.07.1.GİB.4.27.15.01-10-515-30-10 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/92996/pdf
• Gillmor, C. S. (2004). Fred Terman at Stanford: Building A Discipline, A University, and Silicon Valley. Stanford University Press.
• Görkemli, H. N. (2011). Bölgesel Kalkınmada Teknoparkların Önemi ve Konya Teknokent Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Huseynli, E. (2019). Teknokentlerde Örgütsel Kültür ile Örgütsel Yenilikçilik Arasındaki İlişki: Yıldız Teknik Teknopark Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 26.04.2012 ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 5-1470 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/100015/pdf İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının 29.01.2018 ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-125[10-2015/51]-93748 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/128727/pdf
• Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği (2014). T.C Resmî Gazete. 28983. 26 Nisan 2014. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.turmob.org.tr/arsiv/mbs/pratikBilgiler/kdv_genteb-2023.pdf
• Kayseri Vergi Dairesi Başkanlığının 18.02.2016 ve 50426076-155[9-2014/20-362]]-38 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/110801/pdf
• Keleş, M. K. (2010). Türkiye’deki Teknokentlerin Mevcut Durumun İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 1-22.
• Koç, Ö. E. (2018). İçsel Büyüme/Teknoloji Yoğun Büyüme Modelleri Kapsamında Türkiye’de Teknoloji Geliştirme Bölgelerine Yönelik Vergi Uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(2), 477-499.
• Konya Vergi Dairesi Başkanlığının 31.10.2012 ve 37009108-130[9.Md.-2012-1942]-90 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/93609/pdf
• Mersin Vergi Dairesi Başkanlığının 16.07.2010 ve B.07.1.GİB.4.33.15.01-2009-705-46-15 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/89983/pdf
• Najwyższa Izba Kontroli, (2012). Informacja O Wynikach Kontroli. Wykonywanie Zadań Przez Administrację Publiczną W Zakresie Bezpieczeństwa Przewozu Towarów Niebezpiecznych, Styczeń. Erişim Tarihi:17.06.2024 https://www.nik.gov.pl/plik/id,3552,vp,4524.pdf
• Niğde Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğünün 23.02.2016 ve 43626428-001.02-1 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024, https://www.gib.gov.tr/node/110941/pdf
• Nihat, I., & Kılınç, E. C. (2011). Bölgesel Kalkınma ’da Ar-Ge ve İnovasyonun Önemi: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 9-54.
• Özdemir, Y. (2018). Teknoparklar Üzerine Bir Değerlendirme: ODTÜ Teknokent Firmalarının Etkinlik Analizi. AJITe: Academic Journal of Information Technology, 9(35), 133-158.
• Park, S. C. (2012). Competitiveness of East Asian Science Cities and Role of Innovative SMEs. In ICSB World Conference Proceedings (Vol. 2, No. 1, p. 1). International Council for Small Business (ICSB).
• Sivas Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğünün 29.12.2011 ve B.07.4.DEF.0.58.10.00-2011-17-170-11 sayılı Özelgesi. Erişim Tarihi: 15.06.2024 , https://www.gib.gov.tr/node/90825/pdf
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2024). https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/istatistiki-bilgiler/mi0203011501
• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği (2016). Resmî Gazete, 29797, 10 Ağustos 2016
• Tepe, S. A., & Zaim, H. (2016). Türkiye ve Dünyada Teknopark Uygulamaları: Teknopark İstanbul Örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(29), 19.
• Üstün, Ü. S. (2018). Vergi Hukuku (M. E. Üyümez, Ed.). Vergi Hukukuna Giriş (ss.6-7). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Yaldız, Ç. (2020). Özelgelerin Hukuki Mahiyeti. Kesit Akademi Dergisi (23), 317-328.