BİR KİMYA FİRMASI HEDEFLERİNİN BULANIK HEDEF PROGRAMLAMA İLE DEĞERLENDİRİLMESİNDE KİM & WHANG YAKLAŞIMI

Yıl 2018, 18. EYİ Özel Sayısı, 497 - 510, 18.01.2018

Ahmet Sel , Hüdaverdi Bircan

Öz

Ekonomik
göstergeler her zaman ticari faaliyetlerin gerçekleşmesinde büyük öneme
sahiptir. Özellikle kâr amacı güden her kuruluş elindeki potansiyeli
değerlendirip verimini maksimum yapmayı düşünür. Ticari göstergelerde
genellikle çeşitli zaman aralıklarında hedefler konularak bu hedeflerin
gerçekleştirilmesi istenir. Ancak bu gibi durumlarda belirsizlik kavramı büyük
önem taşır. Çünkü hedeflere ulaşılmasında elde olmayan durumlar her zaman
karşımıza çıkabilir. Belirsizlik durumlarında karar vermede en iyi yöntemlerden
biri de bulanık hedef programlama modelinin incelemesi ve kullanımıdır.
Çalışmada öncelikle belirsizlik, bulanık kümeler ve hedef programlama
anlatılmıştır. Daha sonra bulanık hedef programlama anlatılarak bulanıklığın
giderilmesi için kullanılan Zimmermann tipi üyelik fonksiyonları verilmiştir.
Son olarak bulanık hedef programlama çözüm yöntemlerinden biri olan Kim ve
Whang yaklaşımından bahsederek bir kimya firması üzerinde uygulaması
yapılmıştır. Günümüzde özellikle daha fazla karmaşık hale gelen sistemlerin
değerlendirilmesinde, tolerans değerlerinin bulanık mantık içindeki verdiği
avantajı kullanmamak büyük bir eksiklik olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Bulanık Hedef Programlama, , Kim ve Whang Yaklaşımı

KIM & WHANG APPROACH TO A FUZZY TARGET PROGRAMMING SOLUTION AND AN APPLICATION EXAMPLE

Öz

Economic
indicators always have great importance in the realization of commercial
activities. In particular, it aims to maximize the efficiency of each
enterprise by evaluating the potential of each organization. In commercial
demonstrations, it is generally desirable to achieve targets by setting targets
at various time intervals. But in such cases the concept of uncertainty is of
great importance. Because situations that are not achieved when reaching the
targets can always be antagonistic. One of the best ways to decide on
uncertainty situations is to examine and use the fuzzy target programming
model. In the study, uncertainty, fuzzy sets and target programming are
explained first. Then, Zimmermann type membership functions which are used for
eliminating blurring are given by describing fuzzy target programming. Kim and
Whang, one of the fuzzy target programming solution methods, have been applied
to a chemical company. Recently, it is a big deficiency not to use advantage of
tolerance values ​​in fuzzy logic in evaluation of systems which become more
complicated.

Anahtar Kelimeler

Fuzzy Logic, Goal Programming, Fuzzy Goal Programming, Kim and Whang Approach

Kaynakça

• Ayan, T.,(2009), Toplam Üretim Planlaması Problem İçin Bir Bulanık Hedef Programlama Yaklaşımı, Erciyes Üniversitesi iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 34, Temmuz-Aralık ,69-90. Akdeniz, A. ve Aras, S.,(2010), İzmir’de Kurulu Bir Plastik İşletmesinde Karar Vericinin Optimal Hedeflere Odaklanmasında Toplamsal Model Tabanlı Bulanık Hedef Programlama, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 3,Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir,7-19. Akman, G.,(2009), Bulanık Hedef Programlama Modeli Ve Bir Uygulama Denemesi Yüksek Lisans Tezi İstatistik Anabilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul. Chen, L. H. ve F. C. TSA. ; (2001), .Fuzzy Goal Programming With Different Importance And Priorities., European Journal Of Operational Research, 1333, 548-556. Chen, C. L., Lee, W. C.,(2004), Multi-Objective Optimization Of Multi-Echelon Supply Chain Networks With Uncertain Product Demands and Prices, Computers and Chemical Engineering, 28 (6-7): 1131–1144. Erdin, C., (2007), Bulanık Hedef Programlama ve İşletme Yönetiminde Bir Uygulama, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 105. Ertuğrul, İ.,(2005), Bulanık Hedef Programlama Ve Bir Tekstil Firmasında Uygulama Örneği, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 2. Ertuğrul, İ. ve Pelitli, D., (2008), Portföy Analizinde Bulanık Mantık Yaklaşımı, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 23, 265, 91-113. Kandel, A.,(1986), Fuzzy Mathematical Techniques with Applications, MA: Addison-Wesley Publishing Company, Boston. Kaya, Ö. O.,(2010), Bulanık Hedef Programlama Yaklaşımı İle Tedarikçi Seçimi, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı Sistem Mühendisliği Programında Hazırlanan Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü,Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul. Keskin, R.,(2013),Bulanık Hedef Programlama Ve Portföy Analizi Uygulaması, Doktora Tezi, İstatistik Anabilim Dalı İstatistik Programı, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, İstanbul. Kim, J. S. and Whang, K. S., (1998), A Tolerance Approachto The Fuzzy Goal Programming Problems with Unbalanced Triangular Membership Funtion, European Journal of Operational Research, 107, 614-624. Paksoy, T., Atak, M., (2003). Etkileşimli Bulanık Çok Amaçlı Doğrusal Programlama ile Bütünleşik Üretim Planlama, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 15, 2, 457-466. Özdemir, A. İ., (2004),Tedarik Zinciri Yönetiminin Gelişimi, Süreçleri ve Yararları, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23: 87-96. Özkan, M. M., (2002), Bulanık Doğrusal Programlama ve Bir Tekstil İşletmesinde Uygulama Denemesi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. Özkan, M. M., (2003), Bulanık Hedef programlama, Ekin Kitabevi, Bursa. Özkan, M., (2014), Bulanık Hedef Programlama Ve Bir İşletme Üzerinde Uygulama, Doktora Tezi, İşletme Anabilim Dalı Sayısal Yöntemler Bilim Dalı, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas. Öztürk, A., (2014), Yöneylem Araştırması, On beşinci Baskı, Ekin Kitabevi, Bursa. Selim, H., Araz, C., ve Özkarahan, İ., (2004), An Integrated Multi Objective Supply Chain Model in a Fuzzy Environment, Endüstri Mühendisliği Dergisi,15 (3): 2-16. Selim, H., Özkarahan, İ., ve Araz, C.,(2008), Collaborative Production– Distribution Planning in Supply Chain: A Fuzzy Goal Programming Approach, Transportation Research Part E, 44: 396–419. Shih, H., Huan, J. , Lee, E.S.,(2007),An Extension Of Topsis For Group Decision Making, Mathematical And Computer Modelling 45, 801-813. Toshiro, T.,Vd,(1992),Fuzzy Systems Theory and Its Applications, Academic Press, London, United Kingdom,19-62. Zadeh, L. A.,(1975), The Concept of a Linguistic Variableandıts Application to Approximate Reasoning-I, Information Sciences, 8, 199-249. Zimmermann, H. J.; (1978), .Fuzzy Programming and Linear Programming with Several Objective Functions., Fuzzy Sets and System, 1, 45-55. Zimmermann, H. J.,(1993), Fuzzy Sets, Decision Making and Expert Systems, Kluwer Academic Publishers, Boston.