PSİKOLOJİK SERMAYENİN İŞ PERFORMANSINA ETKİSİNDE ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞMENİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2018, 17. UİK Özel Sayısı, 781 - 798, 04.07.2018

M. Fikret Ateş Hakan Turgut , Mazlum Çelik

https://doi.org/10.18092/ulikidince.437901

Cited By: 7

Öz

Bu
çalışmanın amacı; psikolojik
sermayenin işgören performansına nasıl bir etkisinin olduğunun ve bu
ilişkilerde örgütsel özdeşlemenin dolaylı etkisinin olup olmadığının tespit
edilmesi olarak belirlenmiştir. Lojistik sektöründe çalışan 1.401 katılımcıya
uygulanan ankette, Luthans vd. (2007)’nin psikolojik sermaye ölçeği; Kirkman ve
Rosen (1999)’ın iş performansı ölçeği; Mael ve Ashforth (1992)’un örgütsel
özdeşleme ölçekleri kullanılmıştır. Cronbach Alpha katsayılarının hesaplanması
sonrasında bu örneklem için oldukça güvenilir bulunan ölçeklerin faktör
analizlerinde; psikolojik sermaye ölçeği 4 faktörlü, iş performansı ve örgütsel
özdeşleşme ölçekleri tek faktörlü yapılarıyla doğrulanmıştır. Hipotezlerin test
edilmesi amacıyla yapılan üç aşamalı hiyerarşik regresyon analizi sonuçlarına
göre; psikolojik sermayenin öz
yeterlilik, umut, psikolojik dayanıklılık ve iyimserlik bileşenleriyle
yarattığı sinerji sayesinde işgören performansı ve örgütsel özdeşleşme üzerinde
anlamlı ve olumlu etkilerinin olduğu bu çalışmanın temel bulgularındandır.
Ayrıca, psikolojik sermayenin öz
yeterlilik, umut, psikolojik dayanıklılık ve iyimserlik bileşenleri ile
işgören performansı arasındaki ilişkilerde örgütsel özdeşleşmenin dolaylı
etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Sonuçların, benzer araştırmalara katkı
sağlayabileceği değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sermaye, İş Performansı

Kaynakça

• Akdoğan, A. ve Polatcı, S. (2013). Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı ve Psikolojik İyi Oluşun Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 17(1), 273-293.Avey, J. B., Luthans F., Smith M. ve Palmer N. F. (2010a). Impact of Positive Psychological Capital on Employee Well-Being Over Time, Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 17–28.Avey, J. B., Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2010b). The Additive Value of Positive Psychological Capital in Predicting Work Attitudes Behaviors, Journal of Management, 36(2), 430-452.Avey, J. B., Reıchard R. J., Luthans, F. ve Mhatre K. H. (2011). Meta-Analysis of The Impact of Positive Psychological Capital on Employee Attitudes, Behaviors, and Performance, HR Development Quarterly 22(2), 127-152.Bandura, A. (2001). Social Cognitive Theory: An Agentic Perspective, Annual Review of Psychology, 52, 1-26.Carmelı, A., Gılat, G. ve Waldman, D. A. (2007). The Role of Perceived Organizational Performance in Organizational Identification, Adjustment and Job Performance. Journal of Management Studies, 44(6), 972-992. Coff, R. ve Raffıee, J. (2015). Toward A Theory of Perceived Firm-Specific Human Capital. Academy of Management Perspectives, 29(3), 326–341. Çetin, F. ve Basım, H. N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması, Amme Idaresi Dergisi, 45(1), 121-137. Çetin, F. ve Varoğlu, A.K. (2015). Psikolojik Sermaye, Performans, Ayrılma Niyeti ve İş Tatmini Etkileşimi: Cinsiyetin Düzenleyici Rolü. İş ve İnsan Dergisi, 2(2), 105-113. Çetin, F., Hazır, K. ve Basım, H. N. (2013a). Destekleyici Örgüt Kültürü ile Örgütsel Psikolojik Sermaye Etkileşimi: Kontrol Odağının Aracılık Rolü, Hacettepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 31-52.Çetin, F., Şeşen, H. ve Basım, H. N. (2013b). Örgütsel Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Sürecine Etkileri: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Anadolu University Journal of Social Sciences 13(3), 95-107.Çöl, G. (2008). Güçlendirmenin İşgören Performansı Üzerine Etkileri, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46. Erdem, H., Gökmen, Y. ve Türen U. (2015). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Özdeşleşme Üzerine Etkisinde Örgütsel Desteğin Aracılık Rolü, Işletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 38-62.Erkmen, T. ve Esen, E. (2012). Psikolojik Sermaye Konusunda 2003–2011 Yıllarında Yapılan Çalışmaların Kategorik Olarak Incelenmesi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 89-103. Erkuş, A. ve Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, Istanbul Üniversitesi Işletme Fakültesi Dergisi, 42(2), 302-318. Fıtz-Enz, J. (2009). The ROI of Human Capital: Measuring The Economic Value of Employee Performance. Second Edition, Amacom, New York, United States of America, 1-312.Kalemci Tüzün, İ. (2006). Örgütsel Güven, Örgütsel Kimlik ve Örgütsel Özdeşleşme Ilişkisi, Uygulamalı Bir Çalışma. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Işletme Ana Bilim Dalı, Ankara. Kalemci Tüzün, İ., Çetin, F. ve Basım, H. N. (2014). The Role of Psychological Capital and Supportive Organizational Practices in The Turnover Process, METU Studies in Development, 41(2), 85-103.Kalemci Tüzün, İ., Çetin, F., Basım, H. N. ve Burgess, T. F. (2018). Improving Job Performance Through İdentification and Psychological Capital. International Journal of Productivity and Performance Management, 67(1), 155-170, Keleş, H. N. (2011). Pozitif Psikolojik Sermaye: Tanımı, Bileşenleri ve Örgüt Yönetimine Etkileri, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 343-350, Kırkman, B. L. ve Rosen B. (1999). Beyond Self-Management: Antecedents and Consequences of Team Empowerment. Academy of Management Journal 42(1), 58-74.Korkmazer, F., Ekingen, E. ve Yıldız, A. (2016). Psikolojik Sermayenin Çalışan Performansına Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3), 271-281 Lıfeng, Z. (2007). Effects of Psychological Capital on Employees’ Job Performance, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behavior [J]. Acta Psychologica Sinica, 2, 18.Luthans, F. (2002a). Positive Organizational Behavior: Developing and Managing Psychological Strengths. Academy of Management Executive, 16, 57–72. Luthans, F. (2002b). The Need For and Meaning of Positive Organizational Behavior. Journal of Organizational Behavior, 23, 695-712. Luthans, F. ve Jensen S. M. (2002). Hope: A New Positive Strength For Human Resource Development, Human Resource Development Review, 1, 304-322.Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2004). Human, Social, and Now Positive Psychological Capital and Investing in People For Competitive Advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143-160, Luthans, F. ve Youssef, C. M. (2007). Emerging Positive Organizational Behavior. Journal of Management, 33(3), 321-349. Luthans, F., Avey, J. B., Avolıo, B. J. ve Peterson S. (2010). The Development and Resulting Performance Impact of Positive Psychological Capital, Human Resource Development Quarterly, 21(1), 41-67. Luthans, F., Avolıo, B. J., Avey, J. B. ve Norman, S. M. (2007). Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction. Personnel Psychology, 60, 541–572.Mael, F. ve Ashforth, B. (1992). Alumni and Their Alma Mater: A Partial Test of The Reformulated Model of Organizational Identification, Journal of Organizational Behavior, 13(2), 103-123.Masten, A. S. (2001). Ordinary Magic: Resilience Processes in Development. American Psychologist, 56, 227-239.Masten, A. S. ve Reed, M. G. J. (2002). Resilience in Development. In: C. R. Snyder ve S. Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology (pp. 74-88). Oxford University Press. U.K. Molloy, J.C. ve Barney, J. A. Y. B. (2015). Who Captures The Value Created with Human Capital? A Market–Based View. Academy of Management Perspectives, 29(3), 309–325.Newman, A., Ucbasaran, D., Zhu, F. ve Hirst, G. (2014). Psychological Capital: A Review and Synthesis, Journal of Organizational Behavior, 35(1), 120-138.Nguyen, T. D., Nguyen, P. D. ve Tran, Q. H. M. (2014). Marketers’ Psychological Capital and Performance: The Mediating Role of Quality of Work Life, Job Effort and Job Attractiveness, Asia-Pacific Journal of Business Administration, 6(1), 36-48.Norman, S. M, Avey, J. B., Nımnıcht, J. L. ve Graber, P. N. (2010). The Interactive Effects of Psychological Capital and Organizational Identity on Employee Organizational Citizenship and Deviance Behaviors. Journal of Leadership & Organizational Studies, 17(4), 380-391.Paek, S., Schuckert, M., Kım, T. T. ve Lee, G. (2015). Why İs Hospitality Employees’ Psychological Capital Important? The Effects of Psychological Capital on Work Engagement and Employee Morale. International Journal of Hospitality Management, 50, 9-26. Parker, S. K. (1998). Enhancing Role Breadth Self-Efficacy: The Roles of Job Enrichment and Other Organizational Interventions. Journal of Applied Psychology, 83(6), 835–852. Peterson, S. J., Luthans, F., Avolıo, B. J., Walumbwa, F. O. ve Zhang, Z. (2011). Psychological Capital and Employee Performance: A Latent Growth Modeling Approach, Personnel Psychology, 64, 427–450Polatçı, S. (2014). Psikolojik Sermayenin Görev ve Bağlamsal Performans Üzerindeki Etkileri: Polis Teşkilatında Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 14(1), 115-124. Qadeer, F. ve Jaffery, H. (2014). Mediation of Psychological Capital Between Organizational Climate and Organizational Citizenship Behavior, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences, 8(2), 453- 470,Rutter, M. (1987). Psychosocial Resilience and Protective Mechanisms. American Journal of Orthopsychiatric, 57(3), 316–330, Schulz, S. A., Luthans, K., Messersmıth, W. ve Jake, G. (2014). Psychological Capital, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 44(8/9), 621-634.Sekaran, U. (1992). Research Methods For Business – A Skill Building Approach. (2nd Ed). United States of America: John Wiley & Sons, Inc.Senge, P. (2006). Beşinci Disiplin: Öğrenen Organizasyon Sanatı ve Uygulaması, Çev.: Ayşegül İldeniz, Ahment Doğukan, Barış Pala, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.Shahnawaz, M. G. ve Jafrı H. (2009). Psychological Capital as Predictors of Organizational Commitment and Organizational Citizenship Behaviour, Journal of The Indian Academy of Applied Psychology, 35, 78-84.Shukıa A. ve Singh S. (2013). Psychological Capital & Citizenship Behavior: Evidence From Telecom Sector in India, The Indian Journal of Industrial Relations, 49(1), 97-112.Sıgler, T. H. ve Pearson, C. M. (2000). Creating An Empowering Culture: Examining The Relationship Between Organizational Culture and Perceptions of Empowerment. Journal of Quality Management, 5, 27-52. Snyder, C. R. (2002). Hope Theory: Rainbows in The Mind, Psychological Inquiry, 13, 249–276.Stajkovıc, A. D. ve Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Going Beyond Traditional Motivational and Behavioral Approaches, Organizational Dynamics, 26, 62-74. Sweetman, D., Luthans, F., Avey, J. B. ve Luthans, B. C. (2011). Relationship Between Positive Psychological Capital and Creative Performance. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne Des Sciences De l'Administration 28(1), 4-13.Topaloğlu, T. ve Özer, P. S. (2014). Psikolojik Sermaye ile Iş Performansı Arasındaki Ilişkiye Otantik Liderliğin Düzenleyici Etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 156-171. Turunç, Ö. ve Çelik, M. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek ve Iş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme ve Iş Performansına Etkisi, Celal Bayar Üniversitesi I.I.B.F Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 17(2), 183-206.Wagnild, G. M. ve Young, H. M. (1993). Development and Psychometric Evaluation of The Resilience Scale. Journal of Nursing Measurement, 1(2), 165–177.Walumbwa, F., Peterson S. J., Avolio B. J. ve Hartnell C. A. (2010). An Investigation of The Relationships Among Leader and Follower Psychological Capital, Service Climate, and Job Performance, Personnel Psychology, 63(4), 937–963.Yaşin, T. (2016). Kişilik Özellikleri ve Psikolojik Sermayenin Psikolojik Iyi Oluş, Akış Deneyimi, Iş Tatmini ve Çalışan Performansına Etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Işletme Anabilim Dalı, Yönetim ve Organizasyon Programı. Youssef, C. M. ve Luthans, F. (2007). Positive Organizational Behavior in The Workplace The Impact of Hope, Optimism, and Resilience. Journal of Management, 33(5), 774-800,