AKADEMİDE İŞE YABANCILAŞMA OLGUSU: ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ ÜZERİNE NİTEL BİR ALAN ÇALIŞMASI

Yıl 2019, BOR Özel Sayısı, 159 - 178, 22.03.2019

Erhan Aydın , Emir Özeren

https://doi.org/10.18092/ulikidince.518296

Cited By: 14

Öz

Bu çalışma, araştırma görevlilerinin akademiye yabancılaşmaları
olgusunun altında yatan sorunları, örüntüleri yabancılaşmanın ‘anlamsızlık’, ‘güçsüzlük’,
‘kendine yabancılaşma’, ‘normsuzluk’ ve ‘yalıtılmışlık’ boyutları çerçevesinde
ele alarak ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Nitel araştırma yöntemi ile Türkiye
bağlamında devlet üniversitelerinden toplamda 25 İİBF araştırma görevlisi ile
yarı yapılandırılmış, derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Akademiye
yabancılaşmalarının ana nedenlerinin kanundan, statüler ve bireyler arasındaki
eşitsizliklerden, psikolojik baskıdan, iş ortamından ve kayırmacılıktan
kaynaklandığı gösterilmiştir. Bu araştırmanın keşifsel bir yaklaşım ile
akademik kariyerlerinin henüz başında olan, genç bilim insanlarının akademiye
yabancılaşmalarına yol açan boyutlara odaklanarak yükseköğretimde karar
alıcılar ve yabancılaşma konusunda gelecek çalışmalar için kuramsal bir
başlangıç noktasını oluşturmasını beklemekteyiz. 

Anahtar Kelimeler

Yabancılaşma, araştırma görevlisi, akademi, üniversite, Türkiye

THE PHENOMENON OF WORK ALIENATION IN ACADEMIA: A QUALITATIVE FIELD STUDY ON RESEARCH ASSISTANTS

Öz

This study aims at exploring the problems that
cause alienation of research assistants to the academy in Turkey by considering
five dimensions of alienation that are meaninglessness, powerlessness,
self-estrangement, normlessness and isolation. Based on the qualitative method,
we conducted 25 (twenty-five) semi-structured, in-depth interviews with
research assistants from public universities in Turkey. It was found that the
fundamental reasons for alienation to the academy come from law, inequalities
amongst status and individuals, mobbing, workplace environment and favouritism.
As this research focuses on the dimensions that cause alienation of academics by
adopting an exploratory approach, the research findings will provide useful
directions for decision makers and scholars in the context of higher education.
Thus, the current study provides a conceptual lens for future research in alienation
scholarship.  

Anahtar Kelimeler

Alienation, research assistants, Academy, University, Turkey

Kaynakça

• Acar, A., Nemutlu, E., Gürhan, G., and Liman, V. (2004) Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Araştırma Görevlilerinin İş Memnuniyeti ve Bunu Etkileyen Faktörler. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 24 (2), 95-106
• Akgün, E. (1999), Örgütlerde Çatışma ve Yabancılaşma Sorunlarının Yönetiminde Etkili bir Araç Olarak Yönetime Katılma. İstanbul. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi
• Arpacıoğlu, G. (2008), “İşyerindeki Stresin Gizli Kaynağı: Zorbalık ve Duygusal Taciz”, www.hrdergi.com/tr, Erişim Tarihi: 14.07.2018
• Ashforth, B. E. (1989). The experience of powerlessness in organizations. Organizational behavior and human decision processes, 43(2), 207-242.
• Balliet, D., Tybur, J. M., Wu, J., Antonellis, C., and Van Lange, P. A. (2018). Political Ideology, Trust, and Cooperation: In-group Favoritism among Republicans and Democrats during a US National Election. Journal of Conflict Resolution, 62(4), 797-818.
• Dean, D. (1961). Alienation: Its Meaning and Measurement. American Sociological Review, 26(5), 753-758.
• Demirez, F., ve Tosunoğlu, N. (2017). Örgüt İkliminin İşe Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Gazi Üniversitesi Rektörlüğünde Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(2), 69-88.
• Duckitt, J. (2006). Differential Effects of Right-Wing Authoritarianism and Social Dominance Orientation on Outgroup Attitudes and Their Mediation By Threat from And Competitiveness to Outgroups. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(5), 684-696.
• Erjem, Y. (2005). Eğitimde Yabancılaşma Olgusu ve Öğretmen: Lise Öğretmenleri üzerine bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (3), 395-417
• Eryılmaz, A., ve Burgaz, B. (2011). Özel ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36(161), 271- 286.
• Fettahlıoğlu, T. (2006), Örgütlerde Yabancılaşmanın Yönetimi: Kahramanmaraş Özel İşletme ve Kamu Kuruluşlarında Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Kahramanmaraş. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
• Francis, J. J., Johnston, M., Robertson, C., Glidewell, L., Entwistle, V., Eccles, M. P. and Grimshaw, J. M. (2010). What is an Adequate Sample Size? Operationalising Data Saturation For Theory-Based Interview Studies. Psychology and Health, 25(10), 1229-1245.
• Kahraman, A. B. (2010). Lisansüstü Eğitim Yapmak Amacıyla Başka Bir Üniversitede Görevlendirilen Araştırma Görevlilerinin Yaşam Tarzı Profilleri Ve Problemleri (Hacettepe Üniversitesi Örneği). Journal of World of Turks, 2(2), 243-257
• Kanungo, R. N. (1992). Alienation and empowerment: Some ethical imperatives in business. Journal of Business Ethics, 11(5-6), 413-422.
• Karakütük, K., Özdemir, Y. (2011). Bilim İnsanı Yetiştirme Projesi (BİYEP) ve Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı’nın (ÖYP) Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (161), 26-38.
• Karcıoğlu, F., & Çelik, Ü. H. (2012). Mobbing (Yıldırma) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 59-75.
• Kılıç, E. (2010), Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve Yabancılaşma arasındaki İlişki- Çağrı Merkezi Çalışanları Üzerine Bir Uygulama, Bursa. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi.
• Korman, A., K. (1977), Organizational Behavior, New Jersey. Prentice- Hall Inc.
• Marshall, C., & Rossman, G. B. (2006). Data Collection Methods. Designing Qualitative Research, 97-150.
• Mercan, M. (2006), Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık Örgütsel Yabancılaşma ve Örgütsel Vatandaşlık, Afyonkarahisar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi.
• Nicol, A. A.M. ve Rounding, K. (2013). Alienation and Empathy as Mediators of The Relation between Social Dominance Orientation, Right-Wing Authoritarianism and Expressions of Racism and Sexism. Personality and Individual Differences, 55, 294-299.
• Sarros, J. C., Tanewski, G. A., Winter, R. P., Santora, J. C., & Densten, I. L. (2002). Work Alienation and Organizational Leadership. British Journal of Management, 13(4), 285-304.
• Seeman, M. (1959). On the Meaning of Alienation. American Sociological Review, 24 (6), 783-791.
• Seeman, M. (1967). On the Personal Consequences of Alienation in Work. American Sociological Review, 32(2), 273-285.
• Seeman, M. (1983). Alienation Motifs in Contemporary Theorizing: The Hidden Continuity of the Classic Themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171-184.
• Şimşek, Ş., Çelik, A., Akgemci, T., (2003), Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış, 3. Baskı. Konya: Adım Matbaacılık ve Ofset.
• Tolan, B. (1981), Çağdaş Toplumun Bunalımı Anomi ve Yabancılaşma, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları, Ankara
• Whitley Jr, B. E. (1999). Right-wing Authoritarianism, Social Dominance Orientation, and Prejudice. Journal of Personality and Social Psychology, 77(1), 126.
• Yıldız, G. (2017). İstisnai Memurluk Kavramının Kayırmacılık ile İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 1045-1061.
• Yükseköğretim Kanunu (1981). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf (Erişim tarihi: 25/07/2018.)