ÇEVRE KİRLİLİĞİ İLE MAKROEKONOMİK BELİRLEYİCİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: SEÇİLMİŞ ÜLKELER İÇİN BİR PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2021, Sayı: 30, 107 - 126, 25.01.2021

Saharnaz Damırova , Nihal Yayla

https://doi.org/10.18092/ulikidince.804787

Cited By: 8

Öz

Toplumların refahının temel kaynağını oluşturan çevre, günümüzde refahın önemli bir tehditcisi durumuna gelmiştir. Temel ihtiyaçlar listesinde yerini alan “kaliteli çevre” için alınacak tedbirlerin etkinliği ise çevre kirliliği ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin tanımlanmasına bağlıdır. Bu çalışmada, Danimarka, Macaristan, İtalya, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovakya, İsviçre, İngiltere ve Türkiye’de çevre kirliliği ile onu etkileyen makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki 1995-2016 dönemi için Panel Veri Yöntemi ile analiz edilmiştir. Çevre kirliliği değişkeni, hava kirliliğine neden olan gazlar (CO_2, CH_4, N_2 O, NH_3, NMVOC, CO ve NO_x) dikkate alınarak Temel Bileşenler Analizi (PCA) ile hesaplanmıştır. Açıklayıcı değişkenler ise kişi başına gelir, doğrudan yabancı yatırımlar, insani gelişme endeksi ve çevre vergileridir. Pedroni eşbütünleşme testine göre değişkenler uzun dönemde eşbütünleşiktir. Pedroni FMOLS ve DOLS sonuçları, uzun dönemde insani gelişme endeksindeki artışın çevre kirliliğini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. FMOLS’a göre çevre vergilerinin etkisi bulunmazken DOLS’a göre çevre vergileri çevre kirliliğini artırmaktadır. Dolayısıyla çevre kirliliği üzerinde ”çevre bilinci” geliştirmenin vergi gibi otoriter uygulamalardan daha güçlü etkiler ortaya çıkaracağını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Çevre Kirliliği, PCA, FMOLS, DOLS

Kaynakça

• Akın, C. S. (2014). Yabancı Sermaye Yatırımlarının CO2 Emisyonu üzerine Olan Etkisi: Dinamik Panel Veri Analiz. Akademik Bakış Dergisi, 1-15.
• Aytun, C. (2014). Gelişen Ekonomilerde Karbondioksit Emisyonu, Ekonomik Büyüme Ve Eğitim Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi. İnternational Journal of Social Science, 339-352.
• Choi, I. (2001). Unit Root Tests For Panel Data. Journal of İnternational Money and Finance, 249-272.
• Damirova, S. (2019). Çevre Kirliliği ve Makroekonomik Belirleyicileri Arasındaki İlişkinin Panel Veri Yöntemiyle Analizi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Engin, B. (2007). Avrupa Birliği Özelinde Çevre Politikalarının Etkinliği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergün, S., ve Polat, A. M. (2015). OECD ülkelerinde CO2 emisyonu, elektrik tüketimi ve büyüme ilişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisat ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (45), 115-141.
• Ertürk, H. (1998). Çevre Bilimlerine Giriş, Vipa Yayınları, Bursa.
• Gökçe, C. (2014). Avrupa Birliği ve Türkiye İçin Enerji Kırılganlık Endeksleri. Akademik Araştımalar ve Çalışmalar Dergisi, 56-71.
• Gürsoy, U. (2003). Çevre ekonomisi, enerjide dış (toplumsal) maliyetler ve Türkiye’nin sağlık maliyetlerini hesaplama zorlukları. II. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu, 15-18.
• Im, K. S., Pesaran, H. M., ve Shin, Y. (2003). Testing For Unit Roots İn Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 53-74.
• Karakaş, A. (2016). Yaklaşan Tehlikenin farkına Varmak: İktisadi Büyüme, Nüfus ve Çevre kirliliği İlişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 57-73.
• Keleş, R., ve Hamamcı, C. (2002). Çevrebilim (4. Baskı). Ankara: İmge Kitabevi.
• Knight, K., ve Schor, J. (2014). Economic Growth and Climate change: a cross-national analysis of territorial and consumption-based carbon emissions in high-income countries. Sustainability Journal, 3722-3731.
• Kök, R., ve Şimşek, N. (2006). Panel Veri Analizi: Birim Kök ve Eşbütünleşme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü Semineri, 11 Mayıs 2006.
• Kök, R., İspir, S. M., ve Arı, A. A. (2010). Zengin Ülkelerden Azgelişmiş Ülkelere Kaynak Aktarma Mekanizmasının Gerekliği Ve Evrensel Bölüşüm Parametresi Üzerine Bir Deneme. Uluslararası Ekonomi Konferansı, Türkiye Ekonomi Kurumu, 1-25, Kıbrıs.
• Levin, A., Lin C. F., ve Chu, C. S. (2002). Unit Root Tests İn Panel Data: Asymptotic and Finite-sample Properties. Journal of Econometrics, 1-24.
• Long, X., Naminse, E. Y., Du, J., ve Zhuang, J. (2015). Nonrenewable Energy, Renewable Energy, Carbon Dİoxide Emissions and Economic Growth in China from 1952 to 2012. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 680-688.
• Maddala, G. S., ve Wu, S. (1999). A Comparative Study of unit Root Tests With Panel Data and A New Simple Test. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 631-652.
• Mike, F., ve Kardaşlar, A. (2018). "Doğrudan Yabancı Sermaye Yaırımlarının Çevre Kirliliği Üzerine Etkisi", Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 178-191.
• Okumuş, İ ve Bozkurt, C. (2020). Ekonomik Büyümenin Çevreye Etkilerinin Farklı Gelişmişlik Düzeyindeki Ülkeler İçin İncelenmes. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19 (1).
• Omay, R. E. ve Canpolat, E. (2013). Parametrik Olamayan Sabit Etkiler Panel Veri Modelleri: Türkiye İçin Hava Kirliliği ve Gelir İlişkisi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 91-103.
• Özgen, N., ve Kahyaoğlu, M. (2011). Farklı Fonksiyonel Özeliğe Sahip Yerleşim Ünitelerinde İkamet Eden İlköğretim Öğrencilerinin Çevre Sorunlarını Algılama ve Çözüm Önerileri: Fenomenografik Bir Araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 136-157.
• Özgür, E. (2003). Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Yöntemleri ve Bir Uygulama, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniverisitesi Sosyal Bilimler Ensitütüsü, Ankara.
• Pedroni, P. (1999). Critical Values For Cointegration Tests İn Heterogeneous panels With Multiple Regressors. Oxford Bulletin Of Economics and Statistics, 653-670.
• Pedroni, P. (2001). Purchasing Power Parity Tests İn Cointegrated Panels. Review of Economics and Statics, 727-731.
• Pesaran, M. H. (2004). General Diagnostic Tests For Cross Section Dependence in Panels.
• Pesaran, M. H. (2006). A Simple Panel Unit Root Test İn The Presence of Cross Section Dependenc. Cambridge University & USC, 1-64.
• Pesaran, M. H., Ullah, A., ve Yamagata, T. (2008). A Bias-adjusted LM Test Of Error Cross-section İndependence. The Econometrics Journal, 105-127.
• Shahbaz, M., Nasreen, S., ve Afza, T. (2011). Environmental Consequences of Economic Growth and Foreign Direct Investment: Evidence from Panel Data Analysis. Munich Personal Repec Archive.
• Şak, N. (2015). Panel Birim Kök Testleri. Stata ile Panel Veri Modelleri.(203), DER Yayınları, İstanbul.
• Topal, M. H. (2017). Çifte Kazanç Hipotezinin OECD Ekonomileri İçin Testi: Panel Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. The Journal of İnternational Scientific Researches, 1-20.
• Torun, M., Yücesan, M., ve Yağış, O., (2019). Ekonomik Büyüme ve enerji Tüketiminin CO2 Emisyonu Üzerindeki Etkileri: Seçilmiş mena Ülkeleri için Panel Veri Analizi. Yönetim ve Araştırma dergisi,351-368.
• Turner, R. K., Pearce, D., ve Bateman, I. (1994). Environmental economics: An Elementary introduction. The Johns Hopkins University Press, Baltimore.
• Zeren, F. (2015). Doğrudan Yabancı yatırımların CO2 Emisyonuna Etkisi: Kirlilik Hale Hipotezi mi Kirlilik Cenneti Hipotezi mi?. Journal of yaşar University, 6381-6477.