TÜRKİYE'DE DIŞ TİCARETİN EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN AMPİRİK ANALİZİ

Yıl 2023, Sayı: 38, 89 - 108, 31.01.2023

Ömer Yılmaz , Muzaffer Albayrak

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1144391

Cited By: 2

Öz

Uluslararası ticaret, büyüyen ekonomilerde önemli bir faktördür. İhracat ve ithalat, uluslararası ticaretin en önemli bileşenleridir. Ülkeler, ekonomik büyümeyi ve refahı artırmak için ihracatı artırmaya ve ithalatı azaltmaya çalışır. Türkiye 1980 yılından itibaren açık bir ekonomik modeli tercih etmiş ve ekonomi politikalarını değiştirmiştir. Bu çalışma, ihracat ve ithalatın büyüme üzerindeki etkisini belirlemeye yöneliktir. ARDL sınır testi yaklaşımı kullanılarak analiz yapılmadan önce, serilerin birim kökü incelenmiş ve birinci farkta durağan ve yapısal değişikliklere duyarlı olduğu bulunmuştur. Ampirik kanıtlar, ithalat ve ihracat ile ekonomik büyüme arasında uzun dönemli bir ilişki olduğunu göstermektedir. Sonuçlar, ihracatın ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin kısa ve uzun vadede negatif olduğunu göstermektedir. Başka bir deyişle, ihracattaki artış ekonomik büyüme için zararlıdır. Öte yandan, ithalatın ekonomik büyüme üzerindeki etkisi pozitiftir. Bu durum, Türkiye'nin dış ticaret politikasını yeniden gözden geçirmesi ve yeni stratejiler geliştirmesi gerektiğini göstermektedir. Hedefler doğrultusunda katma değeri yüksek ürünlerin teşvik edilmesi ve üretilmesine önem verilmesi ile kalkınma ve refahın ilerlemesinde önemli ilerlemeler sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, İhracata Dayalı Büyüme, İthalata Dayalı Büyüme, Küreselleşme.

Kaynakça

• Akcan, A. T., Kurt, Ü. ve Kılıç, C. (2022). Effects of climate change on agricultural sector in Turkey: ARDL bounds test approach. Trends in Business and Economics, 36(1), 125-132.
• Akkaş, İ. ve Öztürk, M. (2016). “Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin analizi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1329-1337.
• Assaf, G. A. ve Abdulrazag, B. A. (2015), The Validity of Export-Led Growth Hypothesis for Jordan: A Bounds Testing Approach, International Journal of Economics and Financial Issues, 5(1), 199-211.
• Apak, S. ve Uçak, A. (2007). Ekonomik büyümenin anlamlılığı ve gelişmişlik: Türkiye ekonomisi üzerine bir inceleme. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (34), 57-65., https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35603/395513
• Awokuse, T O. (2008), “Trade openness and economic growth: ıs growth Export-led or İmport-led?”, Applied Economics, 40, 161–173.
• Aytaç, A. (2017). Ekonomik büyüme–ihracat ilişkisi: 2001-2016 Türkiye örneği. Socia 'Sciences Research Journal, 6(4), 2148222, December, ISSN: 214785237.
• Bilgin C. ve A. Şahbaz. (2009): Türkiye’de büyüme ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 177-198.
• Coe, D. T. ve Elhanan H. (1995). International R&D spillovers. European Economic Review, 39: 859–87.
• Coquide, C., Lages, J. Ermann, L. ve Shepelyansky, DL (2022). COVID-19’s impact on international trade. Entropi, 24(327). https://doi.org/10.3390/e24030327
• Demez, S. (2021). Mena ülkelerinde dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel nedensellik analizi yaklaşımı. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 12 (1), 137-153. https://dergipark.org.tr/en/pub/ayd/issue/62792/928306
• Demirel, T. ve İşcan, İ. H. (2021). Dış ticaretin ekonomik büyüme üzerine etkisi: Güney Kore ve Türkiye örneğiyle bir eşbütünleşme analizi. Uluslararası YönetIMP İktisat ve İşletme Dergisi, 17(1), 1-27. DOI: 10.17130/ijmeb.794267
• Dereli, D. D. (2018). Türkiye'de dış ticaret ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi (1969-2016). Journal of Management and Economics Research, 16(3), 279-289. DOI: 10.11611/yead.449502
• Dritsakis, N. (2007). Exports and economıc growth: an empırıcal ınvestıgatıon of EU, U.S.A and Japan usıng causalıty tests.
• Esen, E., Yıldırım, S. ve Kostakoğlu, S. F. (2012). Feldstein-Horioka Hipotezinin Türkiye Ekonomisi İçin Sınanması: ARDL Modeli Uygulaması. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7 (1), 251-267.
• Frankel J. A. ve Romer D. H. (1999). " Does trade cause growth?" American Economic Review, 89 (3): 379-399.
• Guan J.L. ve Y. Hong. (2012). An empirical analysis on u.s. foreign trade and economic growth. Part of special issue: AASRI Conference on Power and Energy Systems.
• Guntukula, R. (2018). Exports, Import and economic growth in ındia: evidence from cointegration and causality analysis. Theoretical and Applied Economics, Volume XXV, No. 2(615), Summer, 221-230.
• Hufbauer, G., Hogan, M. ve Wang, Y. (2022), For ınflation relief, the united states should look to trade liberalization, March, 30, Peterson Institute for International Economics.
• Ioan, B., Mozi, R.M., Lucian, G., Gheorghe, F., Horia, T., Ioan, B. ve Mircea-Iosif, R. (2020). An empirical ınvestigation on determinants of sustainable economic growth. Lessons from central and eastern european countries. J. Risk Financial Manag., 13, 146. https://doi.org/10.3390/jrfm13070146
• İzgi, B. B. ve Yılmaz, H. (2018). Türkiye’de ekonomik büyüme, ihracat ve ithalat: nedensellik ilişkisi (1992-2016), İktisadi Yenilik Dergisi, 5(2), 54-74. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iy/issue/38106/376507
• Ji, X., Dong, F., Zheng, C. ve Bu, N. (2022). The Influences of ınternational trade on sustainable economic growth: an economic policy perspective. Sustainability, 14, 2781. https://doi.org/10.3390/su140527819
• Kong, Q., Dan P., Yehui N., Xinyue Jiang & Ziqi W. (2021). Trade openness and economic growth quality of China: Empirical analysis using ARDL model. Finance Research Letters, Volume 38.
• Korkmaz, S. & Aydın, A. (2015). Türkiye’de Dış Ticaret- Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10 (3), 47-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oguiibf/issue/56480/785213
• Lee, D. ve Zhang, H. (2022). Export diversification in low-income countries and small states: Do country size and income level matter? Structural Change And Economic Dynamics, Elsevier, 60(C), 6250-265.
• Mitić, P., Ivanović, O.M. ve Zdravković, A. A. (2017). Cointegration analysis of real gdp and co2 emissions in transitional countries. Sustainability, 9, 568. https://doi.org/10.3390/su9040568
• Morley, J. D., Rupert J. M., Yves P. ve Pablo R. B.P. (2022). "Retraction: Morley et al. A database for the Extraction, trade, and use of sand and gravel. Resources 11, no. 5: 50. https://doi.org/10.3390/resources11050050
• Mosikari, T. J. ve Eita, J. H. (2020). Modelling Asymmetric Relationship between Exports and Growth in a Developing Economy: Evidence from Namibia. EDWRG Working Paper Number 02-2020.
• Omoke P.C. ve Charles S. O. (2021). Trade openness and economic growth nexus: Exploring the role of institutional quality in Nigeria, Cogent Economics & Finance, 9:1, 1868686, DOI: 10.1080/23322039.2020.1868686
• Özdemir, L. ve Kula, V. (2017). Döviz Piyasa Oynaklığı İle Vadeli İşlem Piyasası Arasındaki Nedensellik İlişkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9 (3), 618-636.
• Özer ve Erdoğan, (2007). Türkiye'de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkilerin zaman serisi analizi. Ekonomik Yaklaşım, 17(60-61), 93-110.
• Öztürk, E. ve Özel H.A. (2018). E-7 ülkelerinde dış ticaretin ekonomik büyümeye etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2 (31), 358-369.
• Pata, U.K. (2017). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme ilişkileri: Toda Yamamoto nedensellik analizi (1971-2014). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(1), 199-134.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. ve Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Rasoanomenjanahary, M., Cao, L. ve Xi, Y. (2022) The impact of trade openness on economic growth: empirical evidence from Madagascar. Modern Economy, 13, 629-650. doi: 10.4236/me.2022.135034.
• Roy, S. (2020). Foreign trade policy and economic growth: Indian evidence. Theoretical and Applied Economics, Volume XXVII, No. 3(624), Autumn, 107-126.
• Sultanuzzaman, M.R., Hongzhong F., Elyas A.M., Hossain, M.I. ve Islam M. A. (2019). Effects of Export and technology on economic growth: Selected emerging Asian economies, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 32:1, 2515-2531, DOI: 10.1080/1331677X.2019.1650656
• Şahin D. ve Durmuş S (2019). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyümenin çevresel kalite üzerine etkisinin analizi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(17), 695- 716.
• Tarakçı D., Ölmez F. ve Durusu-Çiftçi D. (2022). Exchange rate volatility and Export in Turkey: Does the nexus vary across the type of commodity? Central Bank Review, 22(2), 77-89.
• Taştan, H. (2010). “Türkiye’de ihracat, ithalat ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkilerinin spektral analizi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), 87-98. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/4855/66778
• Uçan, O. ve Koçak, E. (2014). Türkiye’de dış ticaret ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), https://dergipark.org.tr/en/pub/niguiibfd/issue/19755/211482
• Wan, X., Kazmi, S.A.A. ve Wong, C.Y. (2022). Manufacturing, Exports, and sustainable growth: evidence from developing countries. Sustainability, 14, 1646. https://doi.org/10.3390/su14031646
• Yıldız, E. ve Berber, M. (2012). İthalata dayalı büyüme: 1989–2007 Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(0). https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2706/35791
• Yurdakul, F. ve Aydın, M. (2018). Ekonomik büyüme ve dış ticaret arasındaki ilişki: Türkiye üzerine bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYI Special Issue, 23-36. DOI: 10.18092/ulikidince.361870