TOPLU İŞ HUKUKUNDA İŞÇİ YARARINA YORUM İLKESİ

Yıl 2023, Sayı: C-iasoS 2022 Özel Sayısı, 81 - 100, 30.03.2023

Nurgül Emine Barın , Nüket Saracel

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1219337

Öz

İşçi yararına yorum ilkesi zayıf olan işçinin işveren karşısında korunma amacının hukuki bir yansımasıdır. Toplu iş sözleşmelerinin normatif ve borç doğurucu hükümleri bağlamında yoruma ihtiyaç olduğu durumlarda genel hukuk kurallarına ilişkin yorum yöntemlerine başvurulmaktadır. Ancak işçinin işveren karşısında korunması temel ilkesinin göz ardı edildiği bir yorum süreci tarafları her zaman doğru sonuçlara götürmemektedir. Bu nedenle, toplu iş sözleşmelerinde anlamı belirlenemeyen veya üzerinde anlaşmazlık olan hükümlerin yorumunda İş hukukunun temel amacına uygun bir yorum yöntemi olan “işçi yararına yorum” ilkesine başvurmak gerekmektedir. Ancak doğaldır ki, işçi yararının gözetilmesinin de bazı hukuki, ekonomik ve sosyal sınırları vardır. Çalışmada, toplu iş sözleşmelerini yorumunda, genel yorum yöntemlerinden hareketle “işçi yararına yorum” ilkesinin uygulanması ve bu ilkenin uygulanması esnasında dikkat edilmesi gereken hususlar Yargıtay kararları ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplu iş sözleşmesi, işçi yararına yorum, yararlılık ilkesi

Kaynakça

• Aktaş, S. (2011). Hukukta Yorum Çabaları. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(3), 1-33.
• Aslan, İ. Y., Şenyüz, D., Taş, M., Kortunay, A. ve Deliveli, Ö. (2007). Hukuka Giriş (3. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Aykan, A. R. (1988). Toplu İş Sözleşmesinin Normatif Hükümlerinin Yorumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bădescu, M. (2017). The Rationale Of Law. The Role And Importance Of The Logical Method Of Interpretation Of Legal Norms. Challenges of the Knowledge Society, 384-392.
• Barak, A. (2005). Purposive Interpretation in Law. Princeton: Princeton University Press.
• Baude, W. ve Sachs, S. E. (2017). The Law of Interpretation. Harvard Law Review, 130(4), 1079-1147.
• Can, H. ve Güner, S. (2006). Hukukun Temel Kavramları. İstanbul: Hiperlink eBook.
• Çelik, N. (1989). Toplu İş Sözleşmesinin Yapılması ve Uygulanmasında Yargıtay Kararlarının Etkisi. Yargıtay Dergisi Özel Sayı, 521-535.
• Çelik, N. (1997). Toplu İş İlişkilerinde Değişim. İstanbul: Mess Yayın No:266.
• Çelik, N. (2000). İş Hukuku Dersleri (15. Baskı). İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. (2017). İş Hukuku Dersleri (30. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Demircioğlu, M. ve Centel, T. (1999). İş Hukuku (6. Baskı). İstanbul
• Dworkin, R. (1982). Law as Interpretation. Critical Inquiry, 9(1), 179-200.
• Ekmekçi, Ö. (1996). Toplu İş Sözleşmesiyle Düzenleme Yetkisi. Yılmaz Ajans.
• Elbir, H. K. (1987). İş Hukuku (9.Baskı). İstanbul.
• Engin, E. M. (1999). Toplu iş Sözleşmesi Sistemi. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Yayını.
• Esener, T. (1998). Hukuk Başlangıcı. İstanbul: Alkım Yayınları
• Fiss, O. M. (1982). Objectivity and Interpretation. Stanford Law Review, 34(4), 739-763.
• Gözler, K. (1998). Hukukun Genel Teorisine Giriş: Hukuk Normlarının Geçerliliği ve Yorumu Sorunu Vol. 14, Ankara.
• Gözler, K. (2012). Yorum İlkeleri. Kamu Hukukçuları Platformu Toplantısı. Erişim Adresi https://www.anayasa.gen.tr/yorum-ilkeleri.pdf
• Günay, C. İ. (1999). Toplu iş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Hukuku Açıklamalar-Kararlar ilgili Mevzuat. Ankara.
• Güriz, A. (1999). Hukuk Felsefesi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Güven, E. ve Aydın U. (2000). İş Hukuku. Eskişehir.
• Hirsch E. (1972). Anayasanın Özel Hukuk Kurallarına Etkileri. Birinci Türk Hukuk Kongresi'ne Sunulan Tebliğler, 1-13.
• İnce, E. (1985). Toplu Pazarlık Hukuku, Toplu İş Hukuku, İşletmelerde İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku İnsangücü Yönetimi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• İren, E. (1998). Türk İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri ve Hizmet Akitleri Üzerindeki Etkileri. Ankara: Çimento Müstahsilleri İşverenleri Sendikası
• Karayalçın, Y. (1997). Hukukta Metodotoji, Çağdaş Hukuk Felsefesi ve Hukuk Kuramı İncelemeleri. (Ed. Hayrettin Ökçesiz), İstanbul: Alkım Yayınları.
• Kar, B. (2013). İş Yargılamasına Hakim Olan İlkeler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, 869-882.
• Kim, Y. (2009). Statutory Interpretation : General Principles and Recent Trends (Laws and Legislation Series). New York: Nova Science Publishers.
• Oğuzman, M. K. (1984). Hukuki Yönden İşçi-İşveren İlişkileri Toplu İş İlişkileri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Özdemir, M. E. (1999). Toplu iş Sözleşmesinin Normatif Hükümleri ve Bunların Hizmet Akdine Etkileri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Patterson, D. (2005). Interpretation in Law. San Diego Law Review, 42(2), 685-710.
• Reisoğlu, S. (1967). Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukda Toplu İş Sözleşmeleri. Ankara
• Sağlam, F. (1984). iHU, TiSGLK m.6 No:3. Karar İncelemesi.
• Serozan, R. (2013). Hukukta Yöntem. Journal of Yaşar University, 8 (Özel), 2423-2440.
• Soyer, P. (1991). Toplu Sözleşme Hukukunda Yararlılık İlkesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Sümer, H. H. (2017). İş Hukuku (22. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Süzek, S. (2015). İş Hukukunda Amaca Uygun Yorum. Sicil İş Hukuku Dergisi, 9, 9-23
• Süzek, S. (2018). İş Hukuku (14. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şahlanan, F. (1992). Toplu İş Sözleşmesi. İstanbul.
• Tuğ, A. (1996). Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi. Ankara
• Tuncay, A. C. (1999). Toplu İş Hukuku. İstanbul.
• Tunçer P. (2015). İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku (3. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Tunçomağ, K. (1976). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (6. Baskı). İstanbul
• Tunçomağ, K. ve Centel (1999). İş Hukukunun Esaslan, (2. Baskı). İstanbul
• Tunçomağ, K. ve Centel, T. (2016). İş Hukukunun Esasları (8. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Uygur, T. (1980). İş ve Sosyal Güvenlik Hukukunda Temel Kavramlar. İstanbul.
• Yılmaz, E. (2011). Genel Kanun Özel Kanun İlişkisi (Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanunu Bağlamında). Sicil, 6(22), 22-31.
• Zevkliler, A. (1990). Hukukun Temel Kavramları. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayını.