21. YÜZYILDA TÜRKİYE'NİN KÜRESEL ENERJİ JEOPOLİTİĞİ: VERİMLİLİK ANALİZİ VE POLİTİKA ÖNERİLERİ

Yıl 2024, Sayı: 43, 1 - 18, 05.05.2024

Resul Telli , İlhan Kanuşağı

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1346903

Öz

Türkiye 21. yy’ da başta Ortadoğu ülkeleri olmak üzere, Orta Asya, Kafkaslar ve Afrika ülkeleri ile oldukça dikkat çekici ilişkiler geliştirmiştir. Bu çalışma Türkiye, AB ülkeleri, Ortadoğu ülkeleri ve Türk devletlerinde enerji sektörünün toplam faktör verimlilik analizini yapmayı amaçlamaktadır. Analiz kapsamında 36 ülke için veriler Malmquist İndeksi (MI) ile analiz edilmiştir. MI hesaplamalarında teknik etkinlik değişim (TED) değerinde 7, teknolojik değişim (TD) değerinde 30, toplam faktör verimlilik endeksi (TFVE) değerinde ise toplamda 22 ülke “1” skorunun üzerinde hesaplanmıştır. TFVD>1 olan ülkeler Danimarka, Kıbrıs, Yunanistan, Malta, İtalya, İrlanda, Lüksemburg, Fransa, Hollanda, Almanya, Türkiye, Estonya, Litvanya, Polonya, Katar, Slovakya, Çekya, Belçika, Portekiz, Hırvatistan, Suudi Arabistan ve Azerbaycan’dır. Çalışma, Türkiye’nin enerji sektöründe etkin üretim çizgisini yukarı taşıdığını ve TED skoruna göre enerji sektöründe yönetsel kapasitesini artıracak ve kaynak israfını önleyecek politikalar geliştirmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca TED’de Yunanistan ve TD’de Danimarka en yüksek skor elde etmişlerdir. Çalışma sonucuna göre TFVE azalan ülkeler sıralanarak bu ülkeler için politika önerileri geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Enerji, Ekonomi, Jeopolitik, Verimlilik

TÜRKİYE'S GLOBAL ENERGY GEOPOLITICS IN THE 21ST CENTURY: EFFICIENCY ANALYSIS AND POLICY SUGGESTIONS

Öz

In the 21st century, Turkey has developed significant relationships with countries in the Middle East, Central Asia, the Caucasus, and Africa, particularly with Middle Eastern countries. This study aims to conduct a total factor productivity analysis of the energy sector in Turkey, EU countries, Middle Eastern countries, and Turkic states. There were 7 countries with a positive TED value, 30 countries with a positive TD value, and a total of 22 countries with a TFVE value exceeding "1". The countries with TFVD>1 include Denmark, Cyprus, Greece, Malta, Italy, Ireland, Luxembourg, France, the Netherlands, Germany, Turkey, Estonia, Lithuania, Poland, Qatar, Slovakia, Czechia, Belgium, Portugal, Croatia, Saudi Arabia, and Azerbaijan. The study indicates that Turkey has shifted its effective production frontier upward in the energy sector and needs to develop policies to enhance its managerial capacity and prevent resource wastage based on the TED score. Additionally, Greece scored highest in TED, and Denmark scored highest in TD. Based on the study's results, countries with decreasing TFVE are ranked, and policy recommendations are developed for these countries.

Anahtar Kelimeler

Energy, Economy, Geopolitics, Efficiency

Kaynakça

• Ahn, T. S. (1987). Efficiency and Related Issues in Higher Education: A Data Envelopment Analysis Approach. The University of Texas at Austin.
• Anderson, R. I., Fok, R., Springer, T., and Webb, J. (2002). Technical Efficiency and Economies of Scale: A Non-Parametric Analysis of REIT Operating Efficiency. European Journal of Operational Research, 139(3), 598-612.
• Austvik, O. G., and Rzayeva, G. (2017). Turkey in the Geopolitics of Energy. Energy Policy, 107, 539-547.
• Arslan, K. (2014). İslam Ülkelerı̇ Arasında İşbı̇rlı̇ğı̇ne Gı̇den Yolda Yenı̇ Arayışlar. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(21), 179-198.
• Bekar, N. (2020). Yenı̇lenebı̇lı̇r Enerjı̇ Kaynakları Açısından Türkı̇ye’nı̇n Enerjı̇ Jeopolı̇tı̇ğı̇. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 37-54.
• Boussofiane, A., Dyson, R. G., and Thanassoulis, E. (1991). Applied Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research, 52(1), 1-15.
• Coelli, T. J., Rao, D. S. P., O'Donnell, C. J., and Battese, G. E. (2005). An İntroduction to Efficiency and Productivity Analysis. Springer Science and Business Media.
• Cooper, W. W., Li, S., Seiford, L. M., Tone, K., Thrall, R. M., and Zhu, J. (2001). Sensitivity and Stability Analysis in DEA: Some Recent Developments. Journal of Productivity Analysis, 15(3), 217-246.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M., and Tone, K. (2007). Data envelopment analysis. A Comprehensive Text with Models, Application, References and DEA-Solver Software, Second Edition, Springer Science, New York, 43-128.
• Cooper, W. W., Seiford, L. M., Tone, K., and Zhu, J. (2007). Some Models and Measures for Evaluating Performances With DEA: Past Accomplishments and Future Prospects. Journal Of Productivity Analysis, 28(3), 151-163.
• Correlje ́, A., and Linde, C. (2006). Energy Supply Security and Geopolitics: A European Perspective. Energy Policy, 34, 532-543.
• Erkan, A. Ç. (2023). Küresel Enerjı̇ Denklemı̇ndekı̇ Değı̇şı̇mler ve Türkı̇ye’nı̇n Yükselı̇şı̇. Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 5(1), 46-74.
• Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., and Zhang, Z. (1994). Productivity Growth, Technical Progress, and Efficiency Change in Industrialized Countries. The American Economic Review, 66-83.
• İlbaş, M. (2023). Türk Birliği Yolunda Türk Dünyası Enerji İş birliği. Demokrasi Platformu Dergisi, 12(38), 43-51.
• Kantörün, U. (2010). Bölgesel Enerjı̇ Polı̇tı̇kaları ve Türkı̇ye. Bilge Strateji, 2(3), 87-114.
• Karagöl, E. T. (2018). Türkiye’nin Coğrafi Konumu Çerçevesinde Enerji Arz Güvenliği. Uluslararası Enerji, Ekonomi ve Güvenlik Kongresi, s. 360-366.
• Kjellén, R. (1913, (Vol. 3).). Stormakterna: Konturer Kring Samtidens Storpolitik. S. H. Geber.
• Koca, D., ve Yoldaş, Y. (2022). 2000-2020 Yılları Arasında Türkı̇ye’de Uygulanan Kamusal Enerjı̇ Arz Güvenlı̇ğı̇ Polı̇tı̇kaları. Dumlupınar Üniversitesi İİBF Dergisi (10), 1-15.
• Li, Y., ve Liu, C. (2010). Malmquist Indices of Total Factor Productivity Changes in The Australian Construction Industry. Construction Management and Economics, 28(9), 933–945. https://doi.org/10.1080/0144619100376223.
• Norman, M., and Stoker, B. (1991). Data Envelopment Analysis: The Assessment of Performance. John Wiley and Sons, Inc.
• Oral, M., ve Özdemir, Ü. (2017). Küresel Enerji Jeopolitiğinde Türkiye: Fırsatlar ve Riskler. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, s. 948-959.
• Öztopal, M. K., ve Yiğittepe, L. (2020). Türkiye'nin Enerji Güvenliği Bağlamında Doğu Akdeniz'de Enerji Rekabeti. Özel Sayı Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi.
• Sevim, C. (2012). Küresel Enerjı̇ Jeopolı̇tı̇ğı̇ ve Enerjı̇ Güvenlı̇ğı̇. Journal of Yaşar University, 26(7), 4378-4391.
• Vassiloglou, M., and Giokas, D. (1990). A Study of The Relative Efficiency of Bank Branches: An Application of Data Envelopment Analysis. Journal of The Operational Research Society, 41(7), 591-597.
• Yen, F. L., and Othman, M. (2011). Data envelopment Analysis to Measure Efficiency of Hotels in Malaysia. SEGi Review, 4(1), 25-36.
• Yeter, F., Eroğlu, İ., Kangal, N., ve Çoban, M. N. (2021). Ekonomı̇k Büyüme, Enerjı̇ Tüketı̇mı̇ ve Çevresel Bozulma İlı̇şkı̇sı̇: Türk Cumhurı̇yetlerı̇ Üzerı̇ne Panel Verı̇ Analı̇zı̇. Türk Dünyası Araştırmaları, 129(255), 405-432.