ULAŞIM VE TURİZM SEKTÖRÜNDE TALEP TAHMİN ÇALIŞMALARI: BİR ALAN YAZIN TARAMASI

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 147 - 164, 31.12.2022

Süleyman Şahin , Şükran Taşkesen

Öz

Küresel pazar ortamında işletmelerin rekabet koşullarında doğru kararlar alabilmeleri için geleceğe yönelik öngörülü olmaları gerekir. İşletmeler hissiyat temelli öngörü yerine bilimsel araştırmalar ışığında karar veririler. Söz konusu araştırmaların başında talep tahmin çalışmaları gelmektedir. Bu çalışmada 2010-2022 yılları arasında ulaşım ve turizm sektörlerinde yapılmış talep tahmin çalışmaları incelenmiştir. Çalışmalarda kullanılan regresyon ve zaman serisi yöntemleri ve bu yöntemler doğrultusunda elde edilen sonuçlara yer verilmiştir. Belirlenen tarih aralığında yapılmış çalışmalar incelenerek güncel talep tahmin yaklaşımları hakkında bir çerçeve oluşturulmuştur.
Ulaşım sektöründe yapılan çalışmalar incelendiğinde trafik kazaları ve bu kazaları etkileyen faktörler, ulaşım ve etkilendiği unsurlar ve ulaşımın gerekliliği olan enerji ihtiyacı üzerine tahmin çalışmalarının yapıldığı anlaşılmaktadır.
Turizm sektöründe ise müşteri memnuniyeti, destinasyon seçiminde etkili olan unsurlar ve sağlık turizmine yönelik tahmin çalışmalarının yapıldığı olduğu görülmektedir. Turizm sektöründe ilişkili hizmet grubunda yer alan “Sağlık Turizminin” gün geçtikçe önemi ve GSYH’da payı artmaktadır. Bu gelişmenin yapılan tahmin çalışmalarına yansıdığı görülmektedir. İncelenen literatürde, talep tahmin çalışmalarının sağlık turizmi üzerinde yoğunlaşması önemli bir bulgudur. Sağlık turizminde, sunulan hizmet, fiyat ve bölge seçimini etkileyen çeşitli faktörler dikkate alınarak talep tahmin çalışmaları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Talep Tahmini, Regresyon, Zaman Serisi, Ulaşım, Turizm

Teşekkür

ÇALIŞMALARINIZDA KOLAYLIKLAR DİLERİZ

Kaynakça

• Alakaya, D. (2019). Kantil Regresyon ve Doğrusal Regresyon Yöntemlerinin Performansını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi/ Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Alp, E. A. (2010). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Büyüme Arasındaki İlişkinin Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 13-24.
• Archer, B. (1980). Forecasting Demand: Quantitative and Intuitive Techniques. International Journal of Tourism Management, 5.
• Atalay, A., Tortum, A., Gökdağ, M. (2012). Türkiye’de 1977-2006 Yılları Arasında Meydana Gelen Aylık Trafik Kazalarının Zamansal Analizi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 8(3), 221-229.
• Atalay, M. (2015). Zaman Serilerinde Yapay Sinir Ağları ve Bulanık Mantığa Dayalı Tahmin ve Bir Uygulama. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, Ş. (2006). Orta Ölçekli Bir İşletmede Talep Tahmin Yöntemlerinin Uygulanması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Cang, S. (2014). A Comparative Analysis of Three Types of Tourism Demand Forecasting Models: Individual, Linear Combination and Non-linear Combination. International Journal of Tourism Research, 16(6), 596-607.
• Ceylan, Z., Bulkan, S. (2018). Türkiye Ulaşım Kaynaklı Enerji İhtiyacının Hibrit ANFIS-PSO Yöntemi ile Tahmini. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 18 (2), 740-750. https://dergipark.org.tr/en/pub/akufemubid/issue/43970/541765. Chatterjee, S., Hadi, A. S. (2012). Regression Analysis By Example. 4 Th Edition. New York: Wiley.
• Chen, M.-H. (2016). A Quantile Regression Analysis Of Tourism Market Growth Effect On The Hotel İndustry. International Journal of Hospitality Management, 52, 117–120.
• Chinnakum, W., Boonyasana, P. (2017). Modelling Thailand tourism demand: A Dual Generalized Maximum Entropy Estimator for Panel Data Regression Models. Thai Journal of Mathematics, 67-78.
• Claveria, O., Datzira, J. (2010). Forecasting Tourism Demand Using Consumer Expectations. Tourism Review, 65(1), 18-36.
• Claveria, O., Monte, E., Torra, S. (2015). A New Forecasting Approach for the Hospitality Industry, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 27(7), 1520-1538.
• Çekerol, G., Nalçakan, M. (2015). Lojistik Sektörü İçerisinde Türkiye Demiryolu Yurtiçi Yük Taşıma Talebinin Ridge Regresyonla Analizi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(2), 321-344. https://dergipark.org.tr/en/pub/muiibd/issue/498/4460.
• Çelik, Ş. (2013). Zaman Serileri Analizi ve Trafik Kazası Verilerine Uygulanması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(4), 43-51.
• Çiçekdağı, M. (2021). Google Trennds Verilerine göre Turizmde Tanınmışlık ve Talep Tahmini. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (6), 140-157.https://dergipark.org.tr/en/pub/cutsad/issue/63565/912106
• Çodur, M. Y., Tortum, A., Çodur, M. (2014). Genelleştirilmiş Lineer Regresyon ile Erzurum Kuzey Çevre Yolu Kaza Tahmin Modeli. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(1), 79-84.
• Çuhadar, M. (2006). Turizm Sektöründe Talep Tahmini için Yapay Sinir Ağları Kullanımı ve Diğer Yöntemlerle Karşılaştırmalı Analizi (Antalya İlinin Dış Turizm Talebinde Uygulama). (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Dantas, T. M., Oliveira, L. C. F., Repolho, H. M. V. (2017). Air Transportation Demand Forecast Through Bagging Holt Winters Methods. Journal of Air Transport Management, 59(4), 116-123.
• Dönmez, S. (2014). Sağlamcı ARIMA Modelleri ve Yapay Sinir Ağlarının Karşılaştırılmalı İncelenmesi: Turizm Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Efendigil, T., Eminler, Ö. E. (2017). Havacılık Sektöründe Talep Tahminin Önemi: Yolcu Talebi Üzerine Bir Tahmin Modeli. Journal of Yaşar University/Tarım ve Gıda Değer Zincirlerinde Yöneylem Araştırmaları ve Endüstri Mühendisliği, 12, 14-30.https://dergipark.org.tr/en/pub/jyasar/issue/45368/568599
• Gençer, M. A., Eren, T. (2016). Ankara Metrosu M1 (Kızılay- Batıkent) Hattı Hareket Saatlerinin Çizelgelenmesi. Akademik Platform Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 4(2), 25-36.
• Güner, B., Taçyıldız, E. (2017). Türkiye’deki Trafik Kazalarının Yuvarlanma GM (1,1) Mekanizması ile Tahmini. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 13: 59-71.
• Hanafiah, M. H. M., Harun, M. F. M. (2010). Tourism Demand in Malaysia: A Cross-Sectional Pool Time-Series Analysis. International Journal of Trade, Economics and Finance,1(1), 80-83.
• Karahan, M. (2015). Turizm Talebinin Yapay Sinir Ağaları Yöntemiyle Tahmin Edilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 195-209.
• Kaygısız, A. D. (2015). Net Turizm Gelirleri ve Büyüme İlişkisi: VAR Model-Granger Nedensellik Analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(2), 155-164.
• Konusu, K., Laukkanen, T. (2010). Predictors of Tourists' Wellbeing Holiday Intentions in Finland. Journal of Hospitality and Tourism Management, 17(1), 144-149.
• Kuzu, S., Yıldırım, B. F. (2017). Box-Jenkins ve Gri Tahmin Yöntemleri ile Türkiye’de Hava Yolu Ulaşım Talebinin Tahmini. Söke İşletme Fakültesi Priene Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi,1(2), 36-49.
• Lee, M., Han, H., Lockyer, T. (2012). Medical Tourism-Attracting Japanese Tourists for Medical Tourism Experience. Journal of Travel & Tourism Marketing, 29(1), 69-86.
• Lopes, S., Brondino, N., Rodrigues da Silva, A. (2014). GIS-Based Analytical Tools For Transportation Demand Forecast. ISPRS International Journal of Geo-Information, 3(2), 565-583. https://doi.org/10.3390/ijgi3020565
• Lv, Z., Xu, T. (2017). A Panel Data Quantile Regression Analysis Of The İmpact Of Corruption On Tourism. Current Issues in Tourism, 20(6), 603-616.
• Manaf, N. H. A., Hussin, H., Kassim, P. N. J., Alavi, R., Dahari, Z. (2015). Medical Tourism Service Quality: Finally Some Empirical Findings. Total Quality Management & Business Excellence, 26 (9-10), 1017-1028.
• Marrocu, E., Paci, R., Zara, A. (2015). Micro-Economic Determinants Of Tourist Expenditure: A Quantile Regression Approach. Tourism Management, 50, 13-30.
• Masiero, L., Nicolau, J. L., Law, R. (2015). A Demand-Driven Analysis Of Tourist Accommodation Price: A Quantile Regression Of Room Bookings. International Journal of Hospitality Management, 50,1–8.
• Ozan, C., Ceylan, H., Haldenbilen, S., Yaşar, A. B. (2010). Kentiçi Otobüs Taşımacılığında Talep Tahmini ve Fiyat Analizleri: Denizli Örneği. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi, 12 (1), 47-61.
• Önen, V. (2020). Arıma Yöntemiyle Türkiye’nin Hava Yolu Kargo Talep Tahmin Modellemesi ve Öngörüsü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi , 18 (4), 29-53. Doi: 10.11611/yıl.677319
• Özcan, C. C., Kayhan, S. (2015). Ada Ülkelerinde Turizm Talebi: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Örneği. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 15 (31),109-134.
• Özer, M., Kırca, M. (2019). Turizm Gelirleri, İhracat ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkilerin Zaman Serisi Analizi. III. Disiplinler arası Turizm Araştırmaları Kongresi: 684-707, 04-05 Nisan 2014, Kuşadası, Aydın.
• Qing, A. Y., Xuan, A. R., Kar, T. B., Wei, T. L., Xiong, W. J. (2016). Predicting Foreign Tourists’ Intention on Health Tourism in Malaysia: An Emprical Study. Unpublished Research Project, Tunku Abdul Rahman University Faculty of Business and Finance, Department of Business, Malaysia.
• Rai, A., Chakrabarty, P., Sarkar, A. (2014). Forecasting the Demand for Medical Tourism in India. Journal of Humanities and Social Science, 19(11), 22-30.
• Sel, A., Zengin, N. (2020). Turizm Gelirlerinin Mevsimsel Arıma Modelleri İle Tahmini: Türkiye Örneği. 5.İksad Internatıonal Congress On Socıal Scıneces:13-15, Mart/Tokat.
• Selim, S., Ayvaz Güven, E. T., Eryiğit, P. (2015). Turizmin Türkiye Ekonomisindeki Yeri: Zaman Serileri Analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi,7(3), 19-33.
• Sincich, T. (1996). Business Statistics By Example. Prentice- Hall, USA. TDK, 2019 https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 02.11.2022.
• Tortum, A., Gözcü, O., Çodur, M. Y. (2014). Türkiye’de Hava Ulaşım Talebinin Arıma Modelleri ile Tahmin Edilmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi,4(2), 39-54.
• Vetitnev,A., Kopyirin, A., Kiseleva, A. (2016). System Dynamics Modelling and Forecasting Health Tourism Demand: The Case of Russian Resorts. Current Issues in Tourism, 19(7), 618-623. Doi: 10.1080/13683500.2015.1076382
• Zorlutuna, Ş., Bircan, H. (2019). Türkiye’ye Gelen Turist Sayısı Tahmininde Zaman Serileri Analizi ve Yapay Sinir Ağları Yöntemlerinin Karşılaştırılması. S. C. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20 (1), 1-22.
• Zortuk, M., Bayrak, S. (2013). Seçilmiş Ülkelere Göre Türkiye’nin Turizm Talebi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, (19), 38-58.