MUHTEVA-YORUM İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA ALIŞVERİŞTE MECLİS MUHAYYERLİĞİ HADÎSİ

Yıl 2018, Cilt: 27 Sayı: 2, 157 - 182, 01.11.2018

Serkan Başaran

Öz

Bilindiği
üzere Kur’an-ı Kerîm’de işaret edilen birçok konu sünnetin sunduğu detaylarla
şekillenmektedir. Bazen bu detaylar ilgili oldukları konuyu daha anlaşılır
kılarken bazen de meselenin farklı şekillerde yorumuna imkân tanır. Bunun yanı
sıra mezheplerin bu tür örnekler üzerinde yürüttükleri tartışmalar da oldukça
önemlidir. Zira bu yolla şer’î nassların yorumunda müracaat edilebilecek
yöntemlerle bunların nasıl kullanıldığına dair ipuçları elde edilebilmektedir. İnsanlar
arasında mülkiyetin değişimini sağlayan alışveriş de bu örneklerden biridir. Nitekim
Kur’ân, ticaret hayatının dolayısıyla sosyal hayatın en yaygın faaliyeti
niteliğindeki alışverişin helal olduğunu umumî bir dille beyan ederken sünnet,
alışverişin tarafları, konusu, keyfiyeti vb. birçok noktaya dair hem sözel
açıklamalar hem de fiilî örneklerle daha detaylı bilgiler sunar. Böylece konu
problemlere kapı aralamama ilkesi temelinde bazı standartlara kavuşur. Hz.
Peygamber’in “البيعان بالخيار ما لم يتفرقا” “Alışveriş
yapan taraflar, ayrılmadıkça muhayyerdir” sözü, farklı tarîklerle gelmiş ve
bazı yöntemlerle değerlendirilip yorumlanmış bir hadistir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Sünnet, Meclis muhayyerliği, Alışveriş

THE RELATION OF CONTENT-INTERPRETATION IN THE CONTEXT OF TRADING ABOUT PLACE PERMISSIVENESS HADITH

Öz

As it is known, many subjects in The Quran are shaped by the details
offered by sunnah. These details make the issues more understandable or enable
to interpret the subject from the different perspective. In addition, the
arguments of the mazhabs on such examples are also very important. In this way,
the method which is the interpretation of the religious arguments is obtained
and also how these arguments are used are obtained. Shopping is also one of the
examples of the exchange of property between people. Indeed, the Qur'an
explains explicitly that shopping which is the most common activities of the
social life is halal while sunnah gives us its sides, subject and quality, and
provides more detailed information on both points with verbal explanations and
actual examples. Thus, the subject gets to some standards on the basis of the
principle of not allowing the problems. Hz. Prophet “البيعان بالخيار ما لم يتفرقا” “Both
parties in a business transaction have a right to annul it so long as they have
not separated" This hadith came with different ways and was interpreted by
some different methods

Anahtar Kelimeler

Quran, Sunnah, Khiyar al-majlis, Business

Kaynakça

• AHMED b. HANBEL, (241/855), el-İlel, ve Marifetu’r-Ricâl, I- III, thk. Vasıyyullah b. Muhammed Abbâs, Riyâd, Dâru’l-Hanî, 2001.
• ________, el-Müsned, I-XX, 1. Baskı, thk. Şuayb Arnavût, Adil Mürşid, Müessesetu’r-Risâle, Beyrût, 2001.
• ALİ el-KARÎ, (1014/1605), Ebü’l-Hasen, Fethu Bâbi’l-İnâye, thk. Muhammed Nezzâr Temîm, Dâru’l-Erkâm Beyrût, 2010.
• el-AYNÎ, (855/1451), Ebû Muhammed Bedrüddîn, Umdetu’l-Kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, y.y., 2002.
• _______ el-Binâye fî şerhi’l-Hidâye, I-XIII; 1. Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2000.
• AYBAKAN, Bilal, “İkâle” DİA, yıl: 2000, cilt: 22, sayfa: 14-16.
• el-AZİMÂBÂDÎ, (1329/1911) Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b. Emîr Alî ed-Diyânüvî, Avnu’l-Ma’bud Şerhu Süneni Ebî Dâvud, I-XIV, 2. Baskı, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 1994.
• BAKTIR, Mustafa, “Umûmu’l-Belvâ” DİA, yıl: 2012, cilt: 42, sayfa: 155-156.
• BAŞARAN, Serkan, Sahabe Algısında Sünnet-İctihad İlişkisi Abdullah b. Mes’ud Örneği, 1. Baskı, Emin Yayınları Bursa, 2017.
• el-BEYHAKÎ, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyn b. Alî (458/1065), es-Sünenu'l-Kübrâ, I-X, thk. Muhammed Abdulkadir Ata, Mekke, Mektebetu Dâri’l-Bâz, 1994.
• el-BUHÂRÎ, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî (256/870), Sahîhu’l-Buhârî, I-IX, thk. Muhammed Züheyr b. Nasır, y.y., Dâru Tavkın-Necât, 2001.
• el-CESSÂS, Ebû Bekir er-Râzî (370/980), el-Fusul fi’l-Usûl, I-IV, y.y., Vizâratu’l-Evkâf el-Kuveytiyye, 1994.
• EBÛ DAVÛD, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî, (275/889), Sünen-i Ebî Dâvud, I-IV, thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd, el- Beyrût, Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• FAHREDDÎN er-RÂZÎ, Muhammed b. Ömer, (766/1365), Mefâtihu’l-Ğayb, I-XXXII, 3. Baskı, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, 1999.
• el-HATTÂBÎ, Ebû Süleyman Hamed b. Muhammed, (388/998), Mealimu’s-Sünen, I-IV, Halep, el-Matbaatu’l-İlmiyye, 1932.
• İBN ABİDÎN, Muhammed Emîn, (1307/1889), Reddu’l-muhtâr ala’d-dürri’l-Muhtâr, I-VI, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1992.
• İBN ABDİLBERR, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillâh en-Nemerî, (463/1071), et-Temhîd limâ fi'l-Muvatta' mine'l-ma'ânî ve'l-esânîd, thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî ve Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî, Vizâretu'l-Evkâf ve'ş-Şuûni'l-İslâmiyye, Fas, 1982.
• İBN BATTÂL, Ebû’l-Huseyn Ali b. Halef, (449/1057), Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-X, thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrâhîm, Riyad, Mektebetu’r-Rüşd, 2003.
• İBN HACER, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (852/1449), Fethu’l-Bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XIII, Beyrût, Dâru’l-Marife, 1960.
• IBN HÜMÂM, Kemâluddîn Muhammed b. Abdilvâhid, (861/1457), Fethu’l-Kadîr, I-X, Dâru’l-Fikr, y.y., ty.,
• İBN MÂCE, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (273/886), Sünenü İbn Mâce, I-II, thk. Muhammed Fuad Abdülbaki, Kâhire, Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ty.
• İBN RÜŞD, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed, (520/1126), el-Mukaddimât ve’l-Mümehhidât, thk. Muhammed Hacî, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, Beyrût, 1988.
• ___, Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetu’l-muktesıd, I-IV, Dâru’l-Hadîs, Kâhire, 2004.
• LEKNEVÎ, Ebû’l-Hasenât Muhammed Abdulhay, (1848-1886), et-Ta’lîku’l-Mümecced alâ Muvatta Muhammed (Muvatta ile birlikte), I-III, Dimaşk, Dâru’l-Kalem, 1991.
• MÂLİK b. Enes, Ebû Abdillâh (179/795), Muvatta, I-VIII, thk. Muhammed Mustafa el-Â’zamî, Abû Dabi, Müessesetu Zâyid b. Sultân, 2004.
• ___, Muvattâ bi rivayeti Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî, thk. Abdulvahhâb Abdullatîf, y.y., el-Mektebetu’l-İlmiyye, ty.
• el-MENBECÎ, Cemâlettin, el-Lübâb fi cemi beyne’s-Sünneti ve’l-Kitâb, thk. Muhammed Fadl Abdulazîz, Dâru’l-Kalem, Beyrût, 1994.
• MÜSLİM, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc (261/874), Sahîhu Müslim, I-V, thk. Muhammed Fuâd Abdulbâki, Beyrût,. Dâru’t-Türâsi’l-Arabî, ty.
• en-NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/915), Sünenü’n-Nesâî, I-IX, thk. Abdulfettâh Ebû Gudde, Haleb, Mektebetu’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
• en-NESEFÎ, Ebû’l-Berekât, (710/1310), Medâriku’t-Tenzîl ve hakâıku’t-te’vîl, I-III, thk. Yusuf Ali Büdeyvî, Dârul’l-Kelimi’t-Tayyib, Beyrût, 1998.
• en-NEVEVÎ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî (676/1277), el-Minhâc (Şerhu Sahîhi Müslim), I-IVIII, Beyrût, Dâru’l-Ma’rife, 1997.
• es-SANÂNÎ, Muhammed b. İsmâil b. Salâh, (1182/1768), Sübülü's-selâm şerhu Bulûği'l-merâm min cem'i edilleti'l-ahkâm, I-II, Dâru’l-Hadîs, Kâhire, ty.
• es-SÂVÎ, Ahmed b. Muhammed, (1241/1825), Haşiyetu’s-Sâvî, Dâru’l-Marife, Beyrût, ty.,
• es-SERAHSÎ, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed (490/1096), Usulü Serahsi, I-II, thk. Ebû’l-Vefâ el-Efğânî, Beyrût, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• SİRÂCUDDÎN, Ömer b. el-İshâk, el-Ğurretu’l-münîfe fi tahkîkı ba’dı mesâili’l-İmâm Ebî Hanîfe, Müessesetu’l-Kütübi es-Sekâfiyye, Beyrût, 1998.
• ŞİHÂBUDDÎN, Ahmed b. Ğânim, el-Fevâkihu’d-Devânî, Dâru’l-Fikr, Beyrût, 1995.
• TABERÎ, Ebû Ca'fer Muhammed b. Cerîr, (310/923), Camiu’l-beyân te’vîli ayi’l-Kur’ân, I-XXIV, 1. Baskı, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-Risâle, y.y., 2000.
• et-TAHÂVÎ, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. Selâme el-Ezdî el-Hacrî (321/933), Şerhu Meâni’l-Asâr, I-V, thk. Muhammed Seyyid Câdulhak, y.y., Âlemu’l-Kütüb, 1994.
• et-TİRMİZÎ, Ebû İsa Muhammed b. İsa (279/892), el-Câmi‘, I-V, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Mısır, Mektebetu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• ZEMAHŞERÎ, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer, (538/1144), el-Keşşâf an hakâıki ğavamıdi’t-Tenzîl ve uyuni’l-ekâvîl fî vücûhi’t’te’vîl, Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, Beyrût, 1987.
• ez-ZÜRKÂNÎ, Muhammed b. Abdulbâkî, (1122/1710), Şerhu’z-Zürkânî alâ Muvatta İmâm Mâlik, I-IV, 1. Baskı, thk. Tâhâ Abdurraûf Sa’d, Mektebetü’s-Sekâfetu’d-Diniyye, Kahire, 2003.