Little Known Ring of Ḥanafian Sequence: Abū Ḥāzim al-Ķādī and His Ḥadith Overwive

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 1, 1 - 44, 25.06.2020

Hüseyin Kahraman

Öz

The least well-known and least researched scholars of Ḥanafi sequence belong to the third layer. One of the scholars of this period is ʽAbd al-Ḥamīd ibn ʽAbd al-ʽAzīz es-Sekūnī, briefly known as “Abū Ḥāzim el-Ķādī” (197-292/812-905). Abū Ḥāzim successfully represented and defended Hanefians against other sects thanks to both his scientific perspective and his duty of judgment. Considering that his opponents have the idea of the ḥadith, especially the Malikians, it will be considered that this representation and defense effort of Abū Ḥāzim is in the context of ḥadith/narration. Indeed, it is seen that Abū Ḥāzim has a serious ḥadith formation based on the few ḥadiths that we have his knowledge of, as well as some ḥadith scholars whom he took lessons and his students who took from him. The article focuses on the place of Abū Ḥāzim in the Ḥanafi jurisprudence and especially his ḥadith.

Anahtar Kelimeler

Ḥadith, Abū Ḥāzim, Iraq, Ḥanefian Sect, Fiqh (Canon Law)

Hanefî Silsilenin Az Bilinen Bir Halkası: Ebû Hâzim el-Kâdî (öl. 292/905) ve Hadisçiliği

Öz

Hanefî silsilenin en az tanınan ve haklarında en az araştırma yapılan âlimleri üçüncü tabakaya mensuptur. Bu dönem âlimlerinden biri de kısaca “Ebû Hâzim el-Kâdî” şeklinde tanınan Abdülhamîd b. Abdülazîz es-Sekûnî’dir (197-292/812-905). Yaşadığı dönemde Irak Hanefîliğinin imamet ve riyâsetini başarıyla temsil etmiştir. Nitekim Hanefî fıkıh kitaplarında gerek mezhep içi gerekse mezhepler arası tartışmalar bağlamında ona sıkça atıflar yapılır. Ayrıca o da ekolünün ilk ve kurucu isimlerine zaman zaman itirazlar yöneltir. Bütün bunlar Ebû Hâzim’in Hanefiyye içindeki konumunu ispatlayan delillerdir. Fıkıh alanındaki bu yetkinliği sebebiyle henüz genç yaşlarda kadılık makamına getirilmiştir. Ebû Hâzim, hem ilmî bakış açısı hem de kadılık görevi sayesinde diğer mezhepler karşısında Hanefiyye’yi başarıyla temsil edip savunmuştur. Muhaliflerinin, başta Mâlikîler olmak üzere ehl-i hadis düşüncesine sahip olduğu dikkate alındığında Ebû Hâzim’in bu temsil ve savunma çabasının büyük oranda hadis/rivayet bağlamında olduğu akla gelecektir. Maka-lede Ebû Hâzim’in Hanefî fıkhındaki yeri ve özellikle onun hadisçilik yönü üzerinde durul-maktadır. Başka ilim dalında meşhur olmuş bir âlimin hadisçi yönünün değerlendirilme-sinde birinci adım onun ders aldığı muhaddisler ile kendisinden nakilde bulunan öğrencilerin tespiti olacaktır. Bu isimlerin Hadis ilmiyle bağlantısı ve muhaddisler tarafından değerlendirilme şekli söz konusu âlim hakkında da fikir verecektir. İkinci olarak da naklettiği bilgisine sahip olduğumuz rivayetlerin Hadis ilmi kurallarına göre taşıdığı değere bakmak gerekecektir. Zira hadis naklinde özellikle muhaddislerin dikkat ettiği bazı hususlar bulunur. Bu açılardan bakıldığında Ebû Hâzim’in oldukça ciddi bir hadis bilgisine sahip olduğunu söylemek gerekecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Ebû Hâzim, Irak, Hanefî Mezhebi, Fıkıh

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Musannef. thk. Habîbürrahmân el-Azamî. 11 cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1403.
• Acar, Halil İbrahim. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2019.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah eş-Şeybânî. el-Müsned. 6 cilt. Kahire: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• Aktan, Hamza. “Zevi’l-Erhâm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/307-308. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Alâî, Halil b. Keykeldî. İcmâlü’l-isâbe fî akvâli’s-sahâbe. thk. Muhammed Süleyman el-Eşkar. 1 cilt. Kuveyt: Cemiyyetü İhyâ’i’t-Türâsi’l-İslâmî, 1407.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Meğâni’l-ahyâr fî şerhi esâmî ricâli Me‘âni’l-âsâr. thk. Muhammed Fâris. 6 cilt. Mısır, ts.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Nuhabü’l-efkâr fî tenkîhi mebâni’l-ahbâr fî Şerhi Me‘âni’l-âsâr. thk. Ebû Temim Yâsir b. İbrahim. 19 cilt. Katar: Vüzêratü’l-Evkâf, 1429/2008.
• Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed. Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. es-Sünenü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Ata. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Ma‘rifetü’s-sünen ve’l-âsâr. thk. Abdülmutî Emîn Kal‘acî. 15 cilt. Karaçi: Câmi‘atü’d-Dirâsâti’l-İslâmiyye, 1412/1991.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Şu’abü’l-îmân. 7 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. et-Târîhü’l-kebîr. 8 cilt. Haydarabat: Dâiretü’l-Me’ârifi’l-Osmâniyye, ts.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. el-Fusûl fi’l-usûl. 4 cilt. Kuveyt: Vüzâretü’l-Evkâf, 1414/1994.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Abdüsselâm Muhammed Ali Şahin. 3 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Çavuşoğlu, Ali Hakan. Irak Mâlikî Ekolü (III-V/IX-XI yy.). İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora tezi, 2004.
• Dârekutnî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ömer. el-Mü’telif ve’l-muhtelif. thk. Muvaffak b. Abdillah. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâm, ts.
• Ebû Avâne, Ya‘kûb b. İshak el-İsferâyînî. el-Müstahrec. Thk. Eymen b. Ârif. 5 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1419/1998.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistanî. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. 4 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, ts.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsfehânî. Ma‘rifetü’s-sahâbe. thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. 7 cilt. Riyad: Dârü’l-Vatan, 1419/1998.
• Ebû Zehrâ, Muhammed. Ebû Hanîfe. çev. Osman Keskioğlu. İstanbul: Can Kitapevi, 1981.
• Erul, Bünyamin. Sahabenin Sünnet Anlayışı. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Güşen, Seyit Ali. Hz. Peygamber’in ve Hulefâ-i Râşidîn’in Sünnetine Sarılmayı Emreden Hadisin Değerlendirmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah. el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn. thk. Mustafa Abdülkâdir Ata. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekir Ahmed b. Ali. Târîhu Bağdâd. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 16 cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslâmî, 1422/2002.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Hukuk Etüdleri. İstanbul: 1984.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah en-Nemerî. el-Kâfî fî fıkhi ehli’l-Medîne. thk. Muhammed Muhammed Uhayd. 2 cilt. Riyad: Mektebetü’r-Riyâdi’l-Hadîsiyye, 1400/1980.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah en-Nemerî. et-Temhîd limâ fi’l-Muvatta’i mine’l-me‘ânî ve’l-esânîd. thk. Mustafa b. Ahmed el-Alevî, 24 cilt. Mağrib: Vüzêrati Umûmi’l-Evkâf, 1387.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf b. Abdillah en-Nemerî. el-İstizkâr. thk. Sâlim Muhammed Atâ. 9 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Ali b. el-Hasan. Târîhu medîneti Dımaşk. thk. Amr b. Ğarâme el-Umerî, 80 cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1415/1995.
• İbn Battâl, Ebü’l-Hasan Ali b. Halef. Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temim Yâsir, 10 cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1423/2003.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta‘dîl. 9 cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-Arabî, 1271/1952.
• İbn Ebî Şeybe, Abdullah b. Muhammed b. İbrahim. el-Musannef. thk. Kemâl Yûsuf el-Hût. 7 cilt. Riyâd: Mektebetü’r-Rüşd, 1409.
• İbn Ferhûn, Burhânüddîn İbrahim b. Ali el-Ceyyânî. ed-Dîbâcü’l-müzheb fî ma‘rifeti a‘yâni ulemâi’l-mezheb. thk. Muhammed el-Ahmedî, 2 cilt. Kahire: Dârü’t-Türâs, 1972.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali el-Askalânî. Lisânü’l-Mîzân. 7 cilt. Beyrut: 1406/1986.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Ahmed b. Ali el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd, 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1405.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Saîd. el-İhkâm, 8 cilt. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1404.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî. Kitâbü’s-Sikât. 9 cilt. Haydarabat: Dâiretü’l-Me‘ârifi’l-Osmaniyye, 1393/1973.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekir Muhammed b. İshak b. Huzeyme en-Nîsâbûrî. es-Sahîh. thk. Muhammed Mustafa el-Azamî, 2 cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1424/2003.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Kudâme el-Makdisî el-Hanbelî. el-Muğnî. 10 cilt. Kahire, 1388/1968.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Te’vîlü muhtelifi’l-hadîs. 1 cilt. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1419/1999).
• İbn Kutluboğa, Ebü’l-Fidâ Kâsım b. Kutluboğa. Tâcü’t-terâcim. thk. Muhammed Hayr Ramazan. 1 cilt. Dımaşk: Dârü’l-Kalem, 1413/1992.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sünen. thk. Şuayb el-Arnaût. 2 cilt. Beyrut: Dârü’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Mâkûlâ, Ebû Nasr Ali b. Hibetullah b. Ebî Nasr. el-İkmâl fî ref‘i’l-irtiyâb ‘ani’l-mü’telif ve’l-muhtelif fi’l-esmâ ve’l-künâ. 5 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411.
• İbn Receb, Zeynüddîn Abdurrahman b. Ahmed b. Receb el-Hanbelî. Fethü’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. thk. Mahmûd b. Şa‘bân vd. 9 cilt. Medine: Mektebetü’l-Gurebâ, 1996.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve nihâyetü’l-muktesıd. 4 cilt. Kahire: Dârü’l-Hadîs, 1425/2004.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali el-Cevzî. el-Muntazam fî târîhi’l-ümem ve’l-mülûk. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ, 19 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1412/1992.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-İlelü’l-mütenâhiye. thk. Halil el-Meyyis, 2 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. ed-Du‘afâ ve’l-metrûkîn. thk. Abdullah el-Kadî, 3 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1406.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Sıfatü’s-safve, thk. Mahmud Fâhûrî. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1399/1979.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasen Ali b. Ebi’l-Kerem el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-târîh. thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. 10 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1417/1997.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem el-Cezerî. Üsdü’l-ğâbe fî ma‘rifeti’s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Muavviz, 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak. el-Fihrist. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife. 1389/1978.
• Kâdî İyâz, Ebü’l-Fazl İyâz b. Musa el-Yahsubî. Tertîbu’l-medârik ve takrîbu’l-mesâlik. thk. Abdulkadir es-Sahravî. 8 cilt. Mağrib: Matba‘atü Fedâle, 1970.
• Kahraman, Hüseyin – Başaran, Serkan. “Râşid Halifelerin Sünneti Kavramı ve Nebevî Sünnet İle İlişkisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2017, 26/2, 19-49.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekir b Mesûd. Bedâi‘u’s-sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘. 7 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-Arabî, 1982.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l-müellifîn. 13 cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Müsennâ, 1957.
• Kettânî, Muhammed b. Cafer. er-Risâletü’l-müstetrafe li beyâni meşhûri kütübi’s-sünneti’l-musannefe. 1 cilt. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Kırbıyık, Kasım. “Ebû Hâzim el-Kâdî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/158. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Kureşî, Ebû Muhammed Abdülkâdir b. Muhammed. el-Cevâhirü’l-mudiyye fî tabakâti’l-Hanefiyye. 2 cilt. Karaçi: Mir Muhammed Kütüphanesi, ts.
• Leknevî, Ebü’l-Hasenât Muhammed Abdülhay. el-Fevâidü’l-behiyye fî terâcimi’l-Hanefiyye. thk. Muhammed Bedrüddîn Ebû Firâs. Mısır: Dârü’s-Sa‘âde, 1324.
• Melchert, Chrıstopher. “Sünnî Fıkıh Mezheblerinin Teşekkülü”, çev. Nâil Okuyucu. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 41 (2011/2), 223-226.
• Melchert, Chrıstopher. The Formation of the Sunni Schools of Law: Ninth-tenth Centuries C.E. Leiden: E. J. Brill, 1997.
• Melchert, Chrıstopher. The Formation of Islamic Law. ed. Wael Hallaq. Aldershot: Ashgate Publishing, 2004. ss. 351–366.
• Melchert, Chrıstopher. Sünnî Düşüncenin Teşekkülü. der. ve çev. Ali Hakan Çavuşoğlu. İstanbul: Klasik Yayınları, 2018.
• Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 8 cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbû‘âti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 18 cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-Arabî, 1392.
• Özel, Ahmet. Hanefî Fıkıh Âlimleri ve Diğer Mezheplerin Meşhurları. İstanbul: TDV, 2013.
• Özen, Şükrü. Ebû Mansûr el-Mâturîdî’nin Fıkıh Usûlünün Yeniden İnşası, İstanbul: Marmara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Doçentlik Tezi, 2001.
• Sâatî, Ahmed b. Abdirrahmân el-Bennâ. el-Fethu’r-rabbânî li tertîbi Müsnedi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel eş-Şeybânî. 24 cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Saymerî, Ebû Abdillah Hüseyin b. Ali. Ahbâru Ebî Hanîfe ve ashâbih. 1 cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1405/1985.
• Serahsî, Ebû Bekir Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Sehl. el-Mebsût. thk. Halil Muhyiddîn el-Meyyis. 31 cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1421/2000.
• Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ebî Sehl. el-Usûl. thk. Ebü’l-Vefâ el-Afganî. 2 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1993.
• Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdris. el-Ümm. 8 cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 1410/1990.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-evsat. thk. Târık b. İvazullah, 10 cilt. Kahire: Dârü’l-Haremeyn, ts.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. thk. Hamdî b. Abdilmecîd, 20 cilt. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1404/1983.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Târîhu'l-ümem ve'l-mülûk. thk. Muhammed Ebü’l-Fazl İbrahim. Beyrut, ts.
• Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. Şerhu Me‘âni’l-âsâr. thk. Muhammed Zührî en-Neccâr. 5 cilt. Mısır: Âlemü’l-Kütüb, 1414/1994.
• Tahâvî, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed. Ahkâmü’l-Kur’âni’l-Kerîm. thk. Sadettin Önal. 2 cilt. İstanbul: Merkezü’l-Buhûsi’l-İslâmiyye, 1416/1995.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhyâ’i’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. el-İlel. thk. Subhî es-Samerraî. 1 cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1409.
• Vekî‘, Ebû Bekir Muhammed b. Halef ed-Dabbî. Ahbâru’l-kudât. thk. Abdülazîz Mustafa el-Merâğî. 3 cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1366/1947.
• Yıldız, Hakkı Dursun. “Ahmed b. Tolun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 2/141-143. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed et-Türkmânî. el-İber fî haberi men ğaber. thk. Ebû Hâcir Muhammed es-Sadîdî. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed et-Türkmânî. el-Muktenâ fî serdi’l-künâ. thk. Muhammed Sâlih Abdülazîz. 2 cilt. Medine: el-Câmi‘atü’l-İslâmiyye, 1408.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Muhammed b. Behdâr b. Abdillah. el-Bahru’l-muhît fî usûli’l-fıkh. thk. Muhammed Tâmir. 4 cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
• Zeylaî, Fahrüddîn Osman b. Ali. Tebyînu’l-hakâik şerhu Kenzi’d-dekâik. 6 cilt. Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1313.