The Reflections of the Difference of Opinion in Accepting the Narration of the People of Heresy on Ḥadith Criticism: The Case of Abd al-Raʿūf al-Munāwī and Abu’l-Fayḍ Aḥmad al-Ghumārī

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 2, 331 - 359, 27.12.2021

Mehmet Şakar

https://doi.org/10.51447/uluifd.986326

Cited By: 2

Öz

It is known that ḥadith critics differ in their approach to the narrations of the people of bidʿah. In parallel with this, different judgments have emerged in the evaluation of the authenticity of many ḥadiths. This article aims to show the other results of the mentioned conflict in determining the authenticity of the ḥadiths through specific examples. Thus, it will be obvious that all of the reasons for cerh, known as maṭāʿin-i ʿashara, are not unanimously accepted. While dealing with the subject, the objections of Abu’l-Fayḍ Aḥmad el-Ghumārī to Abd al-Raʿūf al-Munāwī have been used as an example. First, the evaluations of al-Munāwī and Abu’l-Fayḍ Aḥmad about the narration have been shown and a general judgment has been tried to be made. Because of the subject is closely related to the ijtihad of jarḥ-taʿdīl, the issue of ijtihad of jarḥ-taʿdīl was discussed before moving on to the examples. Here, the limits of jarḥ-taʿdīl have been tried to be shown. According to this, it is necessary by the consensus among the critics that the narrator should bear the conditions of justice and zabt for the acceptance of the narrations. However, a common decision cannot be mentioned in what counts as the elements that ensure the realization of justice. After the emphases on the ijtihad aspect of jarḥ-taʿdīl, the disagreement of the critics about whether the narrations of the people of heresy should be accepted is mentioned. Thus, it will be shown that the narrations of the people of heresy are a subject that is open to discussion.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Criticism, al-Bidʿah, al-Munāwī, Abu’l-Fayḍ Aḥmad al-Ghumārī

Bidat Ehli Ravinin Rivayetinin Kabulündeki İçtihat Farklılığının Hadis Tenkidine Yansımaları: Abdürraûf el-Münâvî ve Ebü’l-Feyz Ahmed el-Gumârî Örneği

Öz

Hadis münekkitlerinin bidat ehli ravilerin rivayetlerine yaklaşımlarında ihtilaf içinde oldukları bilinmektedir. Buna paralel olarak birçok hadisin sıhhat değerlendirilmesinde farklı hükümler ortaya çıkmıştır. Bu makalenin konusu da mezkûr ihtilafın hadislerin sıhhatini tespitte doğurduğu farklı neticeleri, belirlenen örnekler üzerinden göstermeyi amaçlamaktadır. Böylece meṭāʿın-i ʿaşere olarak bilinen cerh sebeplerinin hepsinin ittifakla kabul edilmediği görülecektir. Konunun araştırılmasında Ebü’l-Feyz Ahmed el-Gumârî’nin Abdürraûf el-Münâvî’ye getirdiği itirazlar örnek olarak kullanılmıştır. Önce ravi ve rivayeti ardından da Münâvî ve Ebü’l-Feyz Ahmed’in rivayet hakkındaki değerlendirlmeleri gösterilmiş ve genel bir hüküm çıkarılmaya çalışılmıştır. Konunun cerh-taʿdîlin içtihadîliği ile yakından alakalı olmasından ötürü, örneklere geçilmeden önce cerh-taʿdîlin içtihadîliği konusu tartışılmıştır. Burada cerh-taʿdîlin içtihadîliğinin sınırları gösterilmeye çalışılmıştır. Buna göre rivayetlerin kabulü için ravinin adalet ve zabt şartlarını taşıması münekkitler arasında ittifakla gerekli görülmektedir. Ancak neyin adaletin gerçekleşmesini sağlayan unsurlardan sayılacağında ortak bir karardan bahsedilemez. Cerh-taʿdîlin içtihadî yönüne yapılan bu vurgulardan sonra münekkitlerin bidat ehli ravinin rivayetlerinin kabul edilip edilmeyeceği hususunda düştükleri ihtilaftan bahsedilmiştir. Böylece bidat ehlinin rivayetleri meselesinin tartışmaya açık bir konu olduğu gösterilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Tenkit, Bidat, Münâvî, Ebü’l-Feyz Ahmed el-Gumârî

Kaynakça

• Ahdeb, Haldûn. Esbâbü iḫtilâfi’l-muḥaddis̱în dirâse naḳdiyye muḳārane ḥavle esbâbi’l-iḫtilâf fî ḳabûli’l-eḥâdîs̱i ve raddihâ. 2 Cilt. Cidde: ed-Dâru’s-Suûdiyye, 2. Basım, 1987.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnaût. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• Ali, Abdullah Şaban. İḫtilâfâtü’l-muḥaddisîn ve’l-fuḳahâʾ fi’l-ḥukmi ʿala’l-ḥadîs̱. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Ṣaḥîḥu’l-Buḫârî. 9 Cilt. Mısır: el-Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, ts.
• Ebü’l-Feyz el-Gumârî, Ahmed b. Sıddîk. el-Müdâvî li ʿileli’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġîr ve şerḥeyi’l-Münâvî. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1996.
• Ebü’l-Feyz el-Gumârî, Ahmed b. Sıddîk. el-Hidâye fî taḫrîci eḥâdîs̱i’l-Bidâye. thk. Yusuf b. Abdurrahman el-Merʿaşlî - Adnan Ali Şellâk. 4 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1987.
• Ebü’l-Feyz el-Gumârî, Ahmed b. Sıddîk. Fetḥu’l-meliki’l-ʿalî bi ṣıḥḥati ḥadîs̱i Bâbu medîneti’l-ʿilmi ʿAlî. thk. İmâd Serûr. el-Mektebetü’t-Tahassûsiyye li’r-Redd ala’l-Vehhâbiyye, 2. Basım, 2007.
• Ebü’l-Feyz el-Gumârî, Ahmed b. Sıddîk. Ḳatʾu’l-urûki’l-verdiyye min ṣâḥibi’l-Burûki’n-necdiyye. Kahire: Dâru’l-Mustafâ, 2007.
• Ebü’l-Hüseyn el-Basrî, Muhammed b. Ali b. et-Tayyib. el-Muʿtemed fî uṣûli’l-fıḳh. thk. Muhammed Hamîdullah vd. 2 Cilt. Dımeşk: el-Matbaatü’l-Katulikiyye, 1964.
• Gül, Recep Emin. “Hicrî I. Asırda Hadis Uydurma Faaliyeti ve Hadis Uyduranların Tespiti”. TUDEAR 10 (2020), 254-255.
• Güneş, Yusuf. Hadis Usûlü Açısından Bidʿat Ehli Râviler ve Rivâyetlerinin Değeri. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 1999.
• Halîlî, Ebû Yaʿlâ Halil b. Abdullah b. Ahmed. el-İrşâd fî maʿrifeti ʿulemâʾi’l-ḥadîs̱. thk. Muhammed Saîd Ömer İdrîs. 3 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 1989.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Ali. el-Kifâye fî ʿilmi’r-rivâye. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2013.
• İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî ḍuʿafâʾi’r-ricâl. 9 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Akīl, Ebü’l-Vefâ Ali b. Muhammed b. Akīl. el-Vâḍıḥ fî uṣûli’l-fıḳh. thk. İbn Abdülmuhsin Abdullah et-Türkî. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1999.
• İbn Dakīk el-Îd, Takiyyüddîn Muhammed b. Ali. el-İḳtirâḥ fî beyâni’l-ıṣṭılâḥ. thk. Kahtân Abdurrahman ed-Dûrî. Ammân: Dâru’l-Ulûm, 2007.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. 9 Cilt. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Meârifi’l-Usmâniyye, 1952.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. Nüzhetü’n-naẓar fî şerḥi Nuḫbeti’l-fikar. thk. Nureddin Itr. Dımeşk: Matbaatu’s-Sabâh, 3. Basım, 2000.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. Lisânü’l-Mîzân. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. 10 Cilt. Beyrut: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 2002.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. Taḳrîbu’t-Tehẕîb. Dâru’l-Âsıme, ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Kitâbü’l-Mecrûḥîn mine’l-muḥaddisîn. thk. Hamdî b. Abdülmecîd b. İsmail es-Selefî. 2 Cilt. Dâru’s-Sumeyʿî, 2000.
• İbn Maîn, Ebû Zekeriyya Yahya. Târîḫu İbn Maʿîn (Rivâyetü’d-Dûrî). thk. Ahmed Muhammed Nûrseyf. 4 Cilt. Mekke: Merkezü’l-Bahsi’l-İlmî ve İhyâʾu’t-Türâsi’l-İslâmî, 1979.
• İbn Receb, Abdurrahman b. Ahmed b. Abdurrahman. Şerḥu ʿİleli’t-Tirmiẕî. thk. Abdürrahim Saîd Hemmâm. 2 Cilt. Ürdün-Zerkâ: Mektebetü’l-Menâr, ts.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. el-ʿİlelü’l-mütenâhiye fi’l-eḥâdîs̱i’l-vâhiye. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1983.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûrî. ʿUlûmu’l-ḥadîs̱. thk. Nureddin Itr. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 3. Basım, 2012.
• İbrahim el-Gumârî, İbn Sıddîk. Maḳālât ve’l-muḥâḍarât fi’l-ḥadîs̱i’ş-şerîf ve ʿulûmih. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 2002.
• İclî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Abdullah b. Sâlih. Târîḫu’s-siḳāt. Mekke: Dâru’l-Bâz, 1984.
• Îdû, Muhammed İsâm. Neşʾetü ʿilmi muṣṭalaḥi’l-ḥadîs̱ ve’l-ḥaddü’l-fâṣilü beyne’l-müteḳaddimîne ve’l-müteaḫḫirîn. Ammân: Ervika li’d-Dirâsât ve’n-Neşr, 2016.
• Kâfî, Ebû Bekr. Menhecü’l-İmâm el-Buḫârî fî taṣḥîḥi’l-eḥâdîs̱i ve taʿlîlihâ. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2000.
• Kahraman, Hüseyin. Hadis İlminde Bir Cerh Terimi Olarak İrcâ ve Mürciî Râvîler. Bursa: Emin Yayınları, 2011.
• Karahan, Abdullah. Hadis Ravilerinde Güvenilirlik: Tespiti, İmkanı, Hadisin Sıhhatine Etkisi. Bursa: Emin Yayınları, 2018.
• Leknevî, Abdülhay. er-Rafʿu ve’t-tekmîl fi’l-cerḥi ve’t-taʿdîl. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Beyrut: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslâmiyye - Dâru’l-Beşâir, 6. Basım, 2000.
• Münâvî, Muhammed Abdürraûf b. Tâcülʿârifîn b. Nûruddîn Ali. Feyżü’l-ḳadîr şerḥu’l-Câmiʿi’ṣ-ṣaġîr. 6 Cilt. Mısır: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
• Müslim b. el-Haccâc, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Ṣaḥîḥu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye, ts.
• Nevevî, Muhyiddîn Yahya b. Şeref b. Mürî. et-Taḳrîb ve’t-teysîr li maʿrifeti süneni’l-beşîri’n-neẕîr. thk. Muhammed Osman el-Ḫuşt. Beyrut: Dâru’l-Kitâb el-Arabî, 1985.
• Özdemir, Zehra. Hadis Usûlünde Ehl-i Bidat Problemi ve Uygulamadaki Yansımaları. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans, 2007.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. el-Hüseyn. el-Maḥṣûl fî ʿilmi uṣûli’l-fıḳh. thk. Câbir Feyyâd el-Alvânî. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2. Basım, 1992.
• Sehâvî, Şemsüddin Ebü’l-Hayr Muhammed b. Abdurrahman. Fetḥu’l-muġîs̱ bi şerḥi Elfiyyeti’l-ḥadîs̱. thk. Abdülkerim b. Abdullah b. Abdurrahman el-Hudayr - Muhammed b. Abdullah b. Füheyd Âlü Füheyd. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Minhâc, 1426.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed. Uṣûlü’s-Seraḫsî. thk. Ebü’l-Vefâ el-Efgânî. 2 Cilt. Haydarâbâd: el-Meârifu’n-Nuʿmâniyye, ts.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebû Bekr. Tedrîbü’r-râvî fî şerḥi Taḳrîbi’n-Nevevî. thk. Muhammed Avvâme. 5 Cilt. Cidde - Medine: Dâru’l-Minhâc - Dâru’l-Yüsr, 2016.
• Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebû Bekr. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaġîr fî eḥâdîs̱i’l-beşîri’n-nezîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 2004.
• Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdullah b. Ali b. Abdülkâfî. Ṭabâḳātü’ş-Şâfiʿîyyeti’l-kübrâ. thk. Mahmûd Muhammed et-Tanâhî - Abdülfettâh Muhammed el-Hulv. 10 Cilt. [Dâru] Hecer li’t-Tibâʿa ve’n-Neşr ve’t-Tevzîʿ, 2. Basım, 1413.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. el-Ümm. thk. Rıfat Fevzi Abdülmuttalib. 11 Cilt. Mansûra: Dâru’l-Vefâ, 2001.
• Şâkir, Ahmed Muhammed. el-Bâʿis̱ü’l-ḥasîs̱ şerḥu İḫtiṣâri ʿulûmi’l-ḥadîs̱. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1996.
• Topgül, Muhammed Enes. Rivayetten Râviye: Cerh-Ta’dîl Hükümleri Nasıl Oluştu?. İstanbul: İFAV Yayınları, 2019.
• Ukaylî, Ebu Cafer Muhammed b. Amr b. Mûsâ. eḍ-Ḍuʿafâʾu’l-kebîr. thk. Abdülmutîʿ Emîn el-Kalʿacî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1984.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mîzânü’l-iʿtidâl fî naḳdi’r-ricâl. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. 4. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Marife, 1963.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. el-Kâşif fî maʿrifeti men lehû rivâyetün fi’l-Kütübi’s-sitte. thk. Muhammed Avvâme. 2 Cilt. Cidde: Dâru’l-Kıble li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye - Müessesetü Ulûmi’l-Kurʾân, 1992.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyeru aʿlâmi’n-nübelâʾ. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 3. Basım, 1985.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman. el-Muġnî fi’ḍ-ḍuʿafâʾ. thk. Nureddin Itr. 2 Cilt. Katar: İdâratü İhyâi’t-Türâsi’l-İslâmî, ts.
• Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Bahâdır. el-Baḥru’l-muḥîṭ fî uṣûli’l-fıḳh. 6 Cilt. Kahire: Dâru’s-Safve, 1988.