Methods and Varieties of Guidance According to Imām Māturīdī

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 29 - 50, 26.08.2019

Harun Çağlayan

https://doi.org/10.5281/zenodo.3354604

Öz

Māturīdī, one of the prominent Kalām scholar, is mostly considered to have played a significant role in the construction of a sustainable religious approach today. This recognition originates from his joint reference to intellect and divine inspiration with regard to issues in Kalām in addition to his contributions to the Sunni way of thinking. His balanced use of the intellect and divine inspiration in his solutions for issues of Hidāyat increased his popularity. In the Muslim world, just as in any other community, perception of reality or guidance not as a process but as outright values of their community causes such problems as religious fanaticism and advocacy for sole truth. To solve such problems, a sound understanding of guidance in Muslim communities should be constructed in the light of scientific and social realities. In this respect, determining unique and comprehensive interpretations of Māturīdī of the issue will be of great help for establishing a peaceful religious understanding for the common future of humanity. In the center of Māturīdī’s interpretations of guidance lies his approach to guidance with respect to its methods and varieties. Besides presenting the definitions of these methods and varieties, the current study analyzes Māturīdī’s interpretations of how these methods and varieties interact.

Anahtar Kelimeler

Kalām, Māturīdī, Hidāyat, Bayān, Luṭf

İmām Mātürīdī'de Hidayetin Yöntem ve Çeşitleri

Öz

Müslüman kelāmının başat karakterlerinden olan Mātürīdī’nin günümüz açısıdan sürdürülebilir bir din anlayışın kurgulanmasında önemli bir kişilik olduğu Kabul edilen bir gerçektir. Bu kabul, onun Sünnī düşünceye katkılarının yanısıra kelāmi konularda sergilediği akıl-vahiy birlikteliğinden kaynaklanmaktadır. Onun hidayet konusunda akıl-vahiy arasında kurduğu dengeli çözüm önerileri, Mātürīdī’ye rağbeti artırmıştır. Her toplumda olduğu gibi Müslüman dünyasında da hakikat veya hidayetin bir süreç değil, kendilerinde tamamlanmış bir değer olarak görülmesi, katı bir din anlayışı ve yegâne hakikat savunuculuğu gibi sıkıntılara neden olmaktadır. Bu sıkıntıların giderilmesi için Müslüman hidayet anlayışının bilimsel ve sosyal gerçekler ışığında sağlıklı bir şekilde kurgulanması gerekir. Bu bağlamda Mātürīdī’nin konuya ilişkin özgün ve kuşatıcı yorumlarını tespit edebilmek, insanlığın ortak geleceği açısından barışcıl bir din algısının teşekkülünde yararlı olacaktır. Mātürīdī’nin hidayet anlayışına ilişkin değerlendirmelerin merkezinde, onun yöntem ve çeşit açısından hidayete nasıl yaklaştığı durmaktadır. Çalışmada hem bu yöntem ve çeşitlerin neler olduğuna değinilmiş, hem de bunlar arasındaki karşılıklı etkileşimin nasıl sağlandığına ilişkin Mātürīdī’nin yaklaşımları analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kelām, Mātürīdī, Hidayet, Beyān, Lütuf

Kaynakça

• ʻAbd al-Bāqī, Muḥammad Fuʼād. al-Muʻjam al-mufahras li-alfāẓ al-Qurʼān al-karīm. Cairo: Dār al-Kutub al-Misriyya, 1364.
• Alper, Hülya. İmam Māturīdī’de Akıl-Vahiy İlişkisi. Istanbul: Iz Yayınları, 2009.
• al-Ashʿarī, Abū al-ḤasanʿAlī ibn Ismāʿīl ibn Isḥāq. Maqālāt al-Islāmiyyīn. Critical Ed. Muḥammad Muḥyī al-DīnʻAbd al-Ḥamīd. Cairo: Maktab al-Nahdat al-Misriyya, 1950.
• Aslan, Abdülgaffar. “Kelam’da Aklın Epistemolojik Fonksiyonu”, Dini Araştırmalar 4 (2001): 95-112.
• Çağlayan, Harun. Etik Açıdan Mâturîdî’nin Hidayet Anlayışı. Ankara: Grafiker Yayınları, 2015.
• Düzgün, Şaban Ali. “Semerkant İlim Havzası ve Mâtürîdî”. Mâtürîdî’nin Düşünce Dünyası. Ed. Şaban Ali Düzgün, 13-29. Ankara: Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism - Kuban Yayınları, 2018.
• al-Jurjānī, al-Sayyid Sharīf. Kitāb al-Taʿrīfāt. Beirut: Maktab Lubnān, 1985.
• al-Juvaynī, Abdulmalik. Kitāb al-Irshād. Ed. Muhammad Yusuf Mūsa, Alī Abdulmunīm Abdulhamīd. Baghdad: al-Maktab al-Hanjī, 1950.
• Ibn Fāris, Abūal-Husayn Ahmed b. Zakariyyā. Mu’jammakāyīs al-lugha. Critical Ed. Abdussalām Muhammad Hārūn. Damascus: Dār al-Fikr, 1979.
• Ibn Manzūr, Abūal-Fadl Camāluddīn Muhammad. Lisān al-Arab. Ed. Ali al-Kabīr, Muhammad Ahmed Hasabullah, Hashim Muhammad Shāzalī. Cairo: Dār al-Maārif, nd.
• Isfahānī, Abū al-QāsımHusayn b. Muhammad b. al-Fadl al-Rāghib. al-Mufradāt fī gharīb al-The Qur’ān. Critical Ed. Muhammad Sayyid Kaylānī. Beirūt: Dār al-Marafah, nd.
• Kutlu, Sönmez. “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâturîdî”. İmam Mâturîdî ve Maturidilik. Ed. Sönmez Kutlu 23-64. Ankara: Otto Yayınları, 2011.
• al-Māturīdī, Abū Mansūr. Kitāb al-Tawhīd. Critical Ed. Bekir Topaloğlu, Muhammad Aruçi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
• al-Māturīdī, Abū Mansūr. Ta’wilāt al-The Qur’ān. Critical Ed. Majdī Bāsalūm. Beirut: Dār al-Kutub al-Ilmiyya, 2005.
• al-Nasafī, Abū al-Muʿīn. Bahr al-kalām fī ʻilm al-tawhīd. Critical Ed. Muhammad Sālih al-Farfūr. Damascus: Maktab Dār al-Farfūr, 2000.
• al-Nasafī, Abū al-Muʿīn. al-Tamhīd fī usūl al-dīn. Critical Ed. Abdulhay Kābīl. Cairo: Dār al-Sagāfa, 1987.
• Özcan, Hanifi. Mātürīdī’de Bilgi Problemi. Istanbul: Marmara University Faculty of Theology Foundation, 1993.
• Özcan, Hanifi. Epistemolojik Açıdan İman. Istanbul: Marmara University Faculty of Theology Foundation, 1992.
• Özdemir, Metin. İslam Düşüncesinde Kötülük Problemi. Istanbul: Kaknüs Yayınları, 2014.
• al-Taftāzānī, Saʻd-al-DīnʻUmar. Sharḥ al-Maqāṣid: Maqāṣid fī ʻilm al-kalām. Critical Ed. Sālih Mūsā Sharif. Beirut: Ālem al-Kutūb, 1988.
• Yazır, Muhammad Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. Istanbul: Eser Yayınları, 1979.