Sistematik Teodise ve Kur'ānī Teodise Arasında Kısa Bir Karşılaştırma

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 405 - 433, 31.12.2022

Emrullah Kurt

https://doi.org/10.54659/ulum.1183466

Öz

Felsefe tarihinde en çok tartışılan problemlerden biri kötülük problemidir. Klasik dönemlerden itibaren düşünürler ve filozoflar dünyada var olan ve hemen herkesin karşılaştığı bir olgu olan kötülük üzerinde düşünmeye başlamışlardır. Yaşadığımız dünyada neden kötülük vardır ya da kötülükle nasıl başa çıkabiliriz şeklindeki sorularla kötülük problemi felsefi olarak incelenmeye başlamıştır. Ancak bu sadece felsefe tarihine has değil, aynı zamanda vahiy geleneğine sahip olan dinlerin de uğraştığı bir tartışma konusudur. Yahudilik, özellikle de Hristiyanlık ve İslām gibi dinler bir dereceye kadar bu problemle ilgilenmişlerdir. Bu dinlerin bu soruna cevap verme araçları, akıl yürütme sürecinin ve her filozofun kendine has bir mantıksal sürecinin yoğun olarak devrede olduğu felsefi açıklamadakinden farklıdır. Filozoflar yeni-platonculuk çerçevesinde kötülüğü açıklamaya çalışmışlar ve bunun aslında iyiliğin yokluğu olduğunu savunmuşlardır. Madde en alt seviyelerde en somut halini alırken iyi olandan oldukça uzaklaşır. Dolayısıyla kemal olandan uzaklaşma kötülüğü getirir. Skolastikler ve İslām kelamcıları ise benimsedikleri dinin akidesine kısmen uygun açıklamalar getirerek dünyada bulunan kötülüğün Tanrı’nın varlığıyla uyumsuz ve çelişik olmadığını göstermeye çalışmışlardır. Söz konusu kelamcılar bazen de akidenin çerçevesi dışına çıkarak akıl yürütme araçlarını oldukça ileriye taşımışlardır. Filozoflar ve ilahiyatçılar bu soruna bir takım çözümler sunarken ait oldukları dinî geleneğe göre hareket etmeye çalışmışlardır. Ancak onlar bu cevapları verirken her zaman dinî geleneği göz önünde bulundurmamışlar ve çoğu zaman felsefî cevaplar üretmeye çalışmışlardır. Modern döneme gelindiğinde kötülük problemi teistik bir yapıya sahip olan semavi dinlerin adeta yumuşak karnı olarak görülmüştür. Kötülük problemi argümanı on yedinci asırdan itibaren yoğun bir şekilde ateistik argümanların en güçlüsü haline gelmiş ve günümüzde bu argüman yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamıştır. Akademik olarak bu konu genellikle din felsefesi çerçevesinde ele alınmıştır. Kur’ân odaklı bir çalışma felsefi olana nispetle az olduğunu söylemek mümkün görünmektedir. Bundan dolayı bu çalışmada araştırmacı, kötülük problemi ile ilişkilendirilebilecek bazı Kur’ân ayetlerine yoğunlaşmaya ve bu bağlamda Kur’an’da kullanılmış olan kavramların birbirleriyle olan ilişkilerini göstermeye çalışmıştır. Daha sonra Kur’ân'da bulunan bazı kıssaların teodise çerçevesinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini tartışmıştır. Ayrıca araştırmacı Kur’ân’daki argüman ve üslupla sistematik teodise de denilen felsefi teodise arasında farklılıkların nasıllığını bu çalışma boyunca ortaya çıkarmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Tanrı, Kötülük, Teodise, Kıssa

A Brief Comparison Between Systematic Theodicy and The Qur’anic Theodicy

Öz

One of the most debated problems in the history of philosophy is the problem of evil. Since classical times, philosophers have started to think about evil, a phenomenon that exists in the world and that almost everyone encounters. With questions such as why there is evil in the world we live in or how we can deal with evil, the problem of evil began to be examined philosophically. However, this is not only unique to the history of philosophy, it is also a topic of discussion that religions with a tradition of revelation have dealt with. Religions such as Judaism, especially Christianity and Islām have to some extent dealt with this problem. The means by which these religions respond to this problem is different from that of philosophical explanation, in which the process of reasoning and each philosopher's own logical process is heavily involved. Philosophers have tried to explain evil within the framework of neo-platonism and argued that it is actually the absence of goodness. While matter takes its most concrete form at the lowest levels, it moves far away from the good. Therefore, distancing from the perfect brings evil. Scholastics and Islāmic theologians, on the other hand, have tried to show that the evil in the world is not incompatible and contradictory with the existence of God by providing explanations that are partially in line with the doctrine of their religion. These theologians sometimes went beyond the framework of the doctrine and carried their reasoning tools quite far. Philosophers and theologians have tried to act according to the religious tradition to which they belonged in offering some solutions to this problem. Nevertheless, they did not always take the religious tradition into consideration when providing these answers and often tried to produce philosophical answers. In the modern period, the problem of evil has been seen as the soft belly of the Abrahamic religions. Since the seventeenth century, it has become one of the strongest atheistic arguments and has been used intensively today. Academically, this issue has generally been dealt with within the framework of philosophy of religion. It seems possible to say that a Qur'an-oriented study is relatively rare compared to the philosophical one. Therefore, in this study, the researcher has tried to focus on some Qur'anic verses that can be associated with the problem of evil and to show the relationship between the concepts used in the Qur'an in this context. He then discusses whether some of the Qur'anic parables can be evaluated within the framework of theodicy. In addition, the researcher has tried to reveal the differences between the arguments and style in the Qur'an and philosophical theodicy, also called systematic theodicy, throughout this study.

Anahtar Kelimeler

Qur'an, God, Evil, Theodicy, Parable

Kaynakça

• Akdağ, Özcan. “Kötülük Sorunu ve Teodise”. The Journal of Academic Social Science Studies (January 2015), 473-480. DOI: 10.9761/JASSS3049
• Aktürk, Eyüp. “Hume on Evil”. Ekev Akademi Journal 19/62 (Bahar 2015), 35-50.
• Ghazzālī, Abū Ḥāmid Muḥammad b. Muḥammad. al-Maqsad al-Asnā fī Sharḥ al-Asmā al-Ḥusnā. Damascus: al-Ṣabāḥ Publications, 1999.
• Ghazzālī, Abū Ḥāmid Muḥammad b. Muḥammad. Ihyā al-Ulūm al-Dīn. trs. Ahmed Serdaroğlu. Istanbul: Bedir Publications, 1975.
• Asad, Muḥammad. The Message of The Qur’an. London: The Book Foundation, 2003.
• Cebeci, Lütfullah. Kur’an’da Şer Problemi. Ankara: Akçağ Publications, 1985.
• Constantin, Julian Damian at al. “The Quranic Instrumentalization of Suffering”. Europen Journal of Science and Theology 12/4 (August 2016), 239-251.
• Flew, Antony. God and Philosphy, New York: Prometheus Books, 1966.
• Hick, John. Evil and God of Love. Hampshire: Palgrave Macmillan, 2010.
• Hick, John. Philosophy of Religion. New Jersey: Prentice Hall, 1989.
• Hoover, Jon. Ibn Taymiyya’s Theodicy of Perpetual Optimism. Boston: Brill, 2007.
• Ibn Rushd, Abū al-Walīd Muḥammad b. Aḥmad. al-Kashf ‘an Minhāc al-‘Adillah. trs. Süleyman Uludağ. Istanbul: Dergah, 2016.
• Ibn Sīnā, Abū ‘Alī al-Ḥusayn b. ‘Abd Allāh b. ‘Alī. al-Ilāhiyyāt Min Kitāb al-Shifā. Qum: al- Maktab al-ālam al-Islāmī, 1418.
• Kelly, John Norman Davidson. Early Christian Doctrines. London: Adam & Charles Black, 1968.
• Mackie, John L. “Evil and Omnipotence”. Mind Oxford University Press 64/254 (April 1955), 200-212.
• Manafov, Rafiz. John Hick’in Din Felsefesinde Kötülük Problemi ve Teodise. Ankara: Elis Publications, 2019.
• McCloskey, Henry John. God and Evil. The Hague: Springer Netherlands, 1974.
• Ormsby, Eric L. Theodicy in Islāmic Thought. New Jersey: Princeton University Press, 1984.
• Özdemir, Metin. “A Comparative Approach to the Problem of Evil from a Theological and Philosophical Perspective”. ULUM 1/1 (July 2018), 65-84.
• Pike, Nelson. “Hume on Evil”. Duke University Press 72/02 (April 1963), 180-197.
• Rouzati, Nasrin. “Evil and Human Suffering in Islamic Thought”. Towards a Mystical Theodicy, Religions 9/47 (3 February 2018), 2-13. Doi:10.3390/rel9020047
• Taylan, Necip. “Din Felsefesinde Kötülük Problemi”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi journal 11-12 (1997), 47-79.
• Aquinas, Thomas. Summa Theologica. trs. Sandra K. Perry, Ohio: y.y., 1947
• Vorster, Nico. “The Augustinian Type of Theodicy: Is it Outdated?”. Journal of Reformed Theology (May 2011), 26-48. DOI: 10.1163/156973111X562201
• Wolfe, Julian. “Hume On Evil”. Scottish Journal of Theology 34/01 (February 1981), 63-70.
• Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Teodise. Istanbul: Vadi, 2016.
• Yasa, Metin. “Eflatun’da Kötülük Problemi”. Ondokuz Mayıs İlahiyât Fakültesi Journal 10/1(1998), 315-321.
• Young, M. J. L. “The Treatment of The Principle of Evil in The Qur'ān”. Islāmic Studies 5/3 (September 1966), 275-281.