Tanzimat’tan Günümüze Gençlik Dergilerinin Geçirdiği Sosyolojik Değişim

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 45 - 56, 31.12.2022

Aliye Uslu Üstten , Müzeyyen Altunbay

Öz

Yakın zamana kadar çocuk ve genç kavramları birbirinin yerine kullanılmış olsa da günümüzde gençlik edebiyatı çocuk edebiyatından farklı bir alanda değerlendirilmeye başlanmıştır. Gençlik kavramının literatüre girmesiyle gençlik yayınlarının da ayrıca değerlendirilme zorunluluğu doğmuştur. Bunlar arasında süreli yayınların başlangıcı ise 19. yüzyıla rastlar. Süreli yayınların her biri yayımlandığı dönemin aynası kabul edilebilir. Dönemin sosyal, kültürel, siyasal olaylarından etkilenen süreli yayınlara bakılarak, bunların hitap ettiği hedef kitlenin de ilgisinin, beklentisinin ve değerlerinin tespit edilmesi mümkündür. Tanzimat’tan itibaren yayımlanan dergiler değerlendirildiğinde çocuk ve gençlik dergilerinin çocuk dünyasına yönelik hazırlandığı görülür. II. Meşrutiyet ve Millî Mücadele dönemlerinde ise dönemin olaylarına bağlı olarak gençlere hitap eden dergiler artmış, yazılarda vatan ve millet sevgisi aşılanmaya çalışılmıştır. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Harf İnkılabı nedeniyle bir süre dergi yayımcılığına ara verilir. Sonraki süreçte, Cumhuriyet’in esaslarını benimsetmeye dayalı dergilere yer verilir. Bu dönem dergilerinin genel havası ulus-devlet anlayışını benimsetmeye yöneliktir. 70 ve 80’li yıllarda yayımlanan gençlik dergilerinde siyasi olayların etkisi belirgin şekilde hissedilir. 90’lı yıllardan itibaren gençlerin dünyasına hitap eden, onların yaşadıkları sıkıntıları konu eden dergiler hazırlanır. Bu çalışmada, gençlik kavramından hareketle Tanzimat’tan günümüze yayımlanan gençlik dergileri sosyolojik açıdan ele alınmıştır. Bu amaçla gençlik dergilerinin hedef kitlesi ve yayımlanan yazılar itibarıyla dergilerin yayın politikası incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süreli yayınlar, gençlik, Tanzimat, dergicilik

Kaynakça

• Ciravoğlu, Ö. (2000). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Esin Yayınevi.
• Demir, E. B. (2021). Türkiye’de çocukluğun tarihi: Eski harfli süreli çocuk yayınları. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 6(11).
• DIB (2022). Geçerken. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Duman, H. (1986). İstanbul kütüphaneleri Arap harfli süreli yayınlar toplu katalogu. 1828- 1928. Union Catalogue of the Periodicals in Arabic Script in the Libraries of İstanbul: Islâm Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi İslâm Konferansı Teşkilâtı.
• İbanoğlu, F. (2015). Osmanlı matbuatında “gençlik dergisi” meselesine dâir bazı notlar. Din ve Hayat Dergisi. İstanbul Müftülüğü Yayınları. S. 25, s. 123-128.
• Karakaya N. (2018). Meşrutiyete kadar Türk eğitim sistemi ve türk dili ve edebiyatı eğitimi. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi (UluTurkad), 3(2):31-60.
• Kıymaz, M. S. (2010). Millî hafıza açısından kahramanlık hikâyeleri: “İleri Yavrutürk” dergisi örneği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 103-117.
• Kür, İ. (1991). Türkiye’de süreli çocuk yayınları. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları. Neydim, N. (2022). Sözelti. https://www.sozelti.com/ (Erişim tarihi: 25.11.2022) Oğuzkan, A.
• F. (2001). Çocuk edebiyatı (7. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Okay, C. (1999). Eski harfli çocuk dergileri. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Özmen, H. ve Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, S. (2010). İstanbul için yayımlanan süreli yayınlar bibliyografyası. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (16) , 563-590.
• Tuğluoğlu, F. (2015). II. Meşrutiyet döneminde milliyetçi bir çocuk dergisi: Talebe Defteri (1913-1919) . Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 15 (30), 99-139.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.