Türkiye’de Sektörlerin İş Sağlığı ve Güvenliğine Yönelik Risk Seviyelerinin TOPSIS Yöntemi ile Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 3, 131 - 144, 31.12.2022

Şura Toptancı

https://doi.org/10.29137/umagd.1198163

Öz

Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği (İSG) ile ilgili mevcut mevzuatımıza, gerçekleştirilen çalışmalara ve alınan tedbirlere rağmen iş kazaları ve meslek hastalıkları hâlâ istenen düzeyde önlenememiştir. Bu durum, çalışma alanlarının sağlık ve güvenlik açısından risk seviyesinin, diğer bir ifadeyle İSG performansının bir göstergesi olma niteliğindedir. Her sektör için risk seviyesi farklılık gösterdiğinden sektör bazında iş kazaları ve meslek hastalıklarının yıllık seyrini belirlemek ve İSG uygulamalarına yönelik risk seviyelerini ortaya çıkarmak, İSG’ye dair hedeflerin ve bu hedeflerle ilişkili stratejilerin doğru tanımlanmasına yardım olacaktır. Bu çalışmada, Avrupa Topluluğu Ekonomik Faaliyetler İstatistik Sınıflaması’na göre ülkemizde faaliyet gösteren tüm sektörlerin iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk seviyelerinin karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Çalışmada, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2013-2020 yıllarında iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili yayımladığı istatistikler baz alınmıştır. Sektörlerin risk seviyelerinin belirlenmesinde iş kazası sayısı, ölümlü iş kazası sayısı, meslek hastalığı vaka sayısı, toplam geçici iş göremezlik süresi ve toplam sürekli iş göremezlik geliri bağlanan sigortalı sayısı olmak üzere beş adet kriter dikkate alınmıştır. Bu doğrultuda, çalışma kapsamında Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden TOPSIS (İdeal Çözüme Benzerlik Bakımından Sıralama Tercihi Yöntemi) kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar, İSG yönünden daha etkin stratejik planların oluşturulmasına ve uygulanmasına gereksinim duyulan sektörleri ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş güvenliği, İş kazası, İş sağlığı, Meslek hastalığı, ÇKKV, TOPSIS

Teşekkür

Bu çalışma 28. Ulusal Ergonomi Kongresi’nde sunulmuştur.

Comparison of the Risk Levels of Sectors for Occupational Health and Safety in Türkiye using the TOPSIS method

Öz

Current legislation on occupational health and safety (OHS), the work put in and the measures that have been taken in Türkiye have not been able to prevent occupational accidents and diseases to the desired level. This is an indicator of the level of risk with respect to health and safety in the workplaces, in other words, the OHS performance. The level of risk differs from sector to sector, hence a sector-based determination of the yearly movement of occupational accidents and diseases, and the establishment of the risk levels of the OHS will be helpful to correctly define the OHS objectives and the relevant strategies. The aim of this study is to compare the OHS risk levels of all the sectors in Türkiye in line with the Statistical Classification of Economic Activities in the European Community. The study is based on the statistics published by the Social Security Institution on occupational accidents and occupational diseases in 2013-2020. To determine the risk levels of the sectors, the study considered five criteria: the number of occupational accidents, the number of fatal occupational accidents, the number of incidences of occupational disease, the total temporary incapacity days, and the total number of insured receiving permanent incapacity income. In this study, the TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity Ideal Solution) method, one of the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) methods was used to perform the comparison. The findings of the study shone a spotlight on the sectors that require the formulation and implementation of more effective OHS strategies.

Anahtar Kelimeler

Occupational safety, Occupational accident, Occupational health, Occupational disease, MCDM, TOPSIS

Kaynakça

• Ayrım, Y., & Can, G. (2017). Risk değerlendirmesinde critic metodu ile sektörlerin karşılaştırması. Journal of Turkish Operations Management, 1(1), 67-78.
• Bakır, G. Z. (2012). İş sağlığı ve güvenliği hakkının korunması: İşverenin iş sağlığı ve güvenliği organizasyonu. Sosyal Güvenlik Dergisi, 1, 58-59.
• Boden, L.I., Biddle, E.A., & Spieler, E.A. (2001). Social and economic impacts of workplace illness and injury: current and future directions for research. American Journal of Industrial Medicine, 40, 398-402.
• Can, G., & Kargı, Ş. (2019). Sektörlerin iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk seviyelerinin critic-edas entegrasyonu ile değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği, 30(1), 15-31.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2015). Avrupa Birliği’nin iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemleri iyi uygulamaları. Retrieved from http://www.isgum.gov.tr/rsm/file/isgdoc/isgip/isgip_iyi_uygulamalar.pdf
• Ecer, F. (2020). Çok kriterli karar verme: Geçmişten günümüze kapsamlı bir yaklaşım.(1.baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Elmas Atay, S., & Kuzu Yıldırım, S. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Sektörlerin Risk Düzeylerinin CRITIC Tabanlı Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Sıralanması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 47,181-193.
• Goetsch, D.L. (2008). Occupational Safety and Health for Technologists, Engineers, and Managers. (6th ed.). Pearson Prentice Hall.
• Hwang C.L. & Yoon K., Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications, Springer-Verlag, New York, USA, 1981.
• International Labour Organization (ILO). Encyclopaedia of occupational health and safety. (4th ed.). Retrieved from http://www.ilocis.org/documents/chpt56e.htm#JD_Ch56_3
• Jensen, R.G. (2012). Risk Reduction Methods for Occupational Safety and Health, John Wiley & Sons.
• Linacre, S. (2007). Australian social trends 2007. Australian Bureau of Statistics. ABS catalogue no. 4102.
• Özdemir, A. İ., & Seçme, N. Y. (2009). Iki aşamali stratejik tedarikçi seçiminin bulanik topsis yöntemi ile analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 79-112.
• SGK. (2013). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2014). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2015). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2016). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2017). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2018). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2019). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• SGK. (2020). SGK İstatistik Yıllıkları. Retrieved from https://www.sgk.gov.tr/Istatistik/Yillik/fcd5e59b-6af9-4d90-a451-ee7500eb1cb4/
• Toptancı. Ş. (2021), İnşaat Sektöründe İş Kazalarının Tahminlemesi, Risk Analizi ve Kalite Evi ile Alınacak Tedbirlerin Önceliklendirilmesi, Doktora Tezi. Eskişehir Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Eskişehir.