Sociology and Proverbs

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 25 - 38, 25.12.2024

Hüseyin Bal

Öz

This study focuses on why and how sociology should approach proverbs, which are the carriers of culture. The aim is to strengthen sociology's interest in the subject and to make suggestions about the method. For this purpose, the characteristics of proverbs, the sources of Turkish proverbs, the way sociologists use proverbs, the reasons for sociology's interest in the subject, the relationship between society types and proverbs, sociological approaches to proverbs, methodological approach, thematic analysis examples and concluding propositions have been formed. The proverbs in Kashgarli Mahmut's Divanü Lûgat-it-Türk were taken as basis. Accordingly, changing, unchanging or partially changing proverbs were determined.

Anahtar Kelimeler

Sociology, proverbs, culture

SOSYOLOJİ ve ATASÖZLERİ

Öz

Bu çalışmada sosyolojinin kültürün taşıyıcısı olan atasözlerine niçin ve nasıl yaklaşması gerektiği üzerinde yoğunlaşılmıştır. Amaç sosyolojinin konuya ilgisini güçlendirmek, yönteme ilişkin önerilerde bulunmaktır. Bunun için atasözlerinin özellikleri, Türk atasözlerinin kaynakları, sosyologların atasözlerini kullanma biçimi, sosyolojinin konuya ilgilenme gerekçeleri, toplum tipleri ve atasözlerinin ilişkisi, atasözlerine ilişkin sosyolojik yaklaşımlar, yöntem yaklaşımı, tematik analiz örnekleri ve sonuç önermelerinin oluşturulması sağlanmıştır. Kaşgarlı Mahmut’un Divanü Lûgat-it-Türk’de yer alan atasözleri esas alınmıştır. Buna göre değişen, değişmeyen veya kısmen değişen atasözleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, atasözleri, kültür

Kaynakça

• Aksoy, Ömer Asım (1993). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2019). “Psikolojiden Tematik Analizin Kullanımı”. Çev. S. N. Şad, N. Özer ve A. Atli. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi – Journal of Qualitative Research in Education, 7(2), 2148-2624.
• Dollot, Louis (1991). Kitle Kültürü ve Bireysel Kültür. Çev. Özlem Nudralı, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durkheim, Emile (2016). Eğitim ve Sosyoloji. Çev. Pelin Ergenekon, İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Eser, Elvan, Yusuf Kılıç (2021). “Sümer Toplum Felsefesinin İzlerinin Atasözleri ve Deyimler Üzerinden Takip Edilmesi.” Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 8(4).1650-1686.
• Giddens, Anthony (1997). Sociology, Third Edition, Cambridge: Polity Pres.
• Gönen, Sinan (2006). Batı Türklerinin Manzum Atasözleri Üzerine Bir Araştırma. Yayımlanmış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hakverdioğlu, Metin (2009). “Orijinal Bir Durûb-ı Emsâl-i Osmânî Örneği Meâli’nin Atasözleri Kasidesi.” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,4/5, 198-208.
• Kaya, Muharrem (2022). “Divanü Lugati't-Türk’ün Halk Bilim Açısından Önemi.” Folklor /Edebiyat, 8 (31), 39-49.
• Mahmut, Kâşgarlı (1986). Divan-ı Lügat-İt Türk, İstanbul: Toker Yayınları.
• Mahmut, Kâşgarlı (2005). Divan-ı Lügat-İt Türk, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Malinowski, Bronislaw (1990). İnsan ve Kültür. Çev. Fatih Gümüş, Ankara: V Yayınları.
• Par, Arif Hikmet (1993). Ata Sözleri. İstanbul: Serhat Yayınları.
• Robert Ezra Park - Ernest W. Burgess (2015). Şehir Çev. Pınar Karababa Kayalıgil, Ankara: Heretik Yayınları.
• Sağlam, Musa Yaşar. “Atasözleri ve Deyimlerde İmgelem”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. 18 (1): 45-51.
• Silahdaroğlu, Fikri (1997). Divan-ü Lügati’t -Türk’ten Derlemeler ve Uyarlamalar. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Taşdelen, Vefa (2000). “Türk Atasözlerinde Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitimbilimleri Fakültesi Dergisi. 33 (1): 121-135.
• Ülkütaşır, M. Şakir (1972). Büyük Türk Dilcisi Kaşgarlı Mahmut. İkinci Baskı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Weber, Max (1997). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu. Çev. Zeynep Gürata. Ankara: Ayraç Yayınları.
• Yılmaz, Ahmet (1999).“Müstekîm-zâde Süleymân ve Durûb-ı Emsâli’nin Türk Edebiyatındaki Yeri ve Önemi.” Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (6): 225-271.