el-Akhtal The Christian Poet Who Defamed Ansār

Yıl 2020, , 23 - 46, 30.07.2020

Sedat Tuna

https://doi.org/10.5281/zenodo.3963940

Öz

The Christian poet al-Akhtal whose date of birth is not clearly known, predicted to be born in Hīra or near Rusāfa, and belongs to the famous Christian tribe Beni Taghlib. He lived during the Umayyad period, he was badly affected by his stepmother’s excessive oppressions, who never treated him the same way she treats her own children. Furthermore, the reactions and violence he received from the society because of the fact that he is a Christian pushed him into acridity, drinking and staying in taverns, and his soul into rebellion. There was a rumor that his poetry started with the couplet where he satirized his stepmother. After the poet of tribe Benī Taghlib, Kā’b b. Juayl called him “you are a babbler and a dissolute (Akhtal) person.”, he got more famous with the nickname al-Akhtal. The argument between two poets, while one of which belongs to Ansār and the other to the Umayyad, caused a hostility between two fractions to blaze up. He was invited to the Palace after Kā’b b. Juayl advised the dynasty. After that, he started to lie about Ansār and satirize them and left deep marks in Muslim’s hearts. In this article, the Christian poet al-Akhtal’s bohemian lifestyle, where he defamed the female by writing satirizing poems and lived without caring about moral issues, and infancy and youth part of his life before being famous and the period where he was invited to the palace and satirized Ansār are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Arabic, Umayyad Period, Ansār, al-Akhtal, Satire

Hristiyan Şair el-Ahtal Tarafından Ensar’ın Hicvedilmesi

Öz

Bu araştırmanın konusu, doğum tarihi net olarak bilinmeyen, Hîre’de veya Rusâfe yakınlarında doğduğu tahmin edilen, meşhur Hristiyan Benî Tağlib Kabilesine mensup, Emevî Dönemi’nde yaşamış Araplar’ın en gözde Hristiyan şairi el-Ahtal’ın yaşamının ilk gençlik dönemidir. Annesinin ölümünden sonra kendisine hiçbir zaman öz çocuklarına davrandığı gibi davranmayan üvey annesinin aşırı baskıları, Hristiyan inancına sahip olduğu için gençlik yıllarında toplumdan gördüğü tepki ve şiddet; onun ruhunu isyana, sivri dilli olmaya, içki içip meyhaneleri mesken tutmaya sevk etmiş, rivâyet edildiğine göre şiir hayatı üvey annesini hicvettiği beyitle başlamıştır. Benî Tağlib Kabilesi’nin şairi Kâ’b b. Cuayl’in kendisine, “Sen boş boğaz ve sefihin (ahtal) birisin.” diye hitap etmesinden sonra el-Ahtal lakabıyla da şöhret bulmuştur. Ensar’a ve Emevîler’e mensup iki şairin kendi aralarında karşılıklı şiir okumaları, Ensar ile Emevîler arasında geçmişten beri var olan düşmanlığın yeniden alevlenmesine sebep olmuştur. Muâviye’nin özel şairi Kâ’b b. Cuayl’in hânedan üyelerine tavsiye etmesiyle saraya davet edilmiş, kendisine güven verildikten sonra da öküz diliyle (görünüm olarak damarlı yapısı dile benzeyen bitki, el-Ahtal’ın lakabı) Ensar’a dil uzatarak Ensar’ı hicvetmiştir. Bu makalede, şairi el-Ahtal’ın bâdiyede, eğlenceye düşkün, hiciv şiirleri inşâd ederek, ahlâkî kurallara değer vermeden yaşadığı, hayatının sadece meşhur olmadan önceki çocukluk, gençlik ve saraya davet edilerek Ensar’ı hicvetmesine değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Emevî Dönemi, Ensar, el-Ahtal, Hiciv

Kaynakça

• Akyüz, Vecdi. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadet'te İslâm. İstanbul: Beyan Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Altûncî, Muhammed. el-Mucemü’l-Mufassal fi’l-Edeb. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 3. Basım, 1419/1999.
• Aslan, Ahmet. “İslamî Fetihten Emevî Döneminin Sonuna Kadar Diyâr-ı Mudar da (Harran Bölgesi) Arap Edebiyatı Çevresi” İ. Ü. Şarkiyat Mecmuası 22 (Haziran 2013-1), 169-191.
• Balachere, Regis. “el-Ahtal”. Dâiratü’l Maârifi’l İslâmî. thk. Muhammed Seyyid et-Tantavî. eş-Şârikatü li’l-İbdâi’l-Fikrî, 1. Basım, 418/1998.
• Berber, Muhammed Naîm. Divânü’l Ahtal. Sayda: el-Mektebetü’l-Asrıyye, 1431/2010.
• Çelik, Mehmet. el-Cezireli Şair el-Ahtal. Şanlı Urfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Dayf, Ahmed Şevkî Abdüsselâm. el-Asrü’l-İslâmî. Kahire: Dâru’l- Maârif, 7. Basım, 1119.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 1995.
• Divânı Cerîr. thk. Mehdi Muhammed Nâsırüddin. Lübnan: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 1971.
• el- İsfahânî, Ebü’l-Ferec Alî b. el-Hüseyn b. Muhammed b. Ahmed el-Kureşî. el-Egânî. thk. Mektebetü’t-Tahkîk Dar’ı İhyâi’t-Turâsi’l Arabî. Beyrut: Dâru-İhyâi’t-Turâsi’l Arabî, 1. Basım, 1986.
• el-Bağdâdî, Abdülkâdir b. Ömer b. Bâyezîd. Hizânetü’l-edeb. thk. Abdüsselâm M. Hârûn. Mısır: Mektebü’l-Hancî, 1997.
• el-Cumahî, Muhammed b. Sellâm. Tabakâtü fuhûli’ş-şuarâ. nşr. Mahmûd M. Şâkir. Mısır: Dâru’l-Medenî, 1974.
• el-Kureşî, Ebû Zeyd İbn Ebü’l-Hattâb. Cemheretü eşâri’l-Arab. thk. Ali Muhammed el-Buhârî. Mısır: Matbaatü’n-Nahdati’l-Mısrıyye, ts.
• es-Sükkerî, Ebû Saîd. Rivâyetuhû an Ebî Cafer Muhammed bin Habîb. thk. Fahreddin Kabâve, Dımeşk: Dâru'l-Fikr, 1. Basım, 1996.
• eş-Şankıtî, Ahmed Emîn. el-Muallakatü’l-Aşru ve Ahbâru Şuerâuhâ. (Amr b. Külsûm et-Tağlibî). Beyrut: Dâru’ul-Kütübü’l-İlmiyye, 1971.
• et-Tâî, Ebû Temmâm Habîb b. Evs b. Hâris. Nekâiz’u Cerîr ve’l-Ahtal. Beyrut: Imprımerıe Catholıque, 1925.
• ez- Zeyyât, Ahmed Hasan. Tarihu’l Edebi’l Arabî. Kahire: Dârü’n-Nahdati-Mısır, 2. Basım, ts.
• Gâzî, es-Seyyid Mustafa. el-Ahtal Şâiru Benî Ümeyye. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1. Basım, 1998.
• Hitti, Philip K. Siyasi ve Kültürel İslâm Tarihi. çev. Salih Tuğ. İstanbul: İFAV, 2011.
• İbn Kuteybe. eş-Şi’r ve’ş-şuarâ. thk. Ahmed Muhammed Şakir. Kahire: Dâru’l-Maârif, 1982.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-Arab.15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• İbn Manzûr. Lisânü’l-lisân Tehzîbü’l-lisâni’l-Arab. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1993.
• İbn Mukbil. Dîvân’ı İbn Mukbil. thk. İzzet Hasan. Suriye: Dâr Arab eş-Şarkiyye, 1995.
• Kabâve, Fahreddin. el-Ahtalü’l-Kebir, Hayâtuhu ve Şahsıyyetuhû ve Kıymetuhû’l-Fenniyye. Lübnan: Mektebetü’l- Lübnan, 1. Basım, 2010.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mucemu Kabâili’l-Arab el-Kadîme ve’l-Hadîse. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1997.
• Kinderman, Heinz. “Tağlib”. Dâiratü’l Maârif el-İslâmî. thk. Muhammed Seyyid et-Tantavî. Kahire: eş-Şârikatü li’l-İbdâi’l-Fikrî, 1. Basım, 418/1998.
• Lammens, Henri. “Ahtal”, MEB İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 5. Basım, 1978.
• Nâsırüddin, Mehdi Muhammed. Divânü’l Ahtal. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1414/1994.
• Öztürk, Levent. İslâm Toplumunda Birlikte Yaşama Tecrübesi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1. Basım, 1994.
• Şakir, Mahmut. Hz. Adem’den Bugüne İSLAM TARİHİ. çev. Ferit Aydın. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1. Basım, 1993.
• Şeyho el-Yesûî, Rızkullâh b. Yûsuf b. Abdilmesîh b. Yakub. Şuarâü’n-Nasrâniyye. Beyrut: Imprımerıe Catholıque, 1925.
• Yüksel, Azmi. “Ahtal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. ed. Metin Yurdagür. 2/138. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Zeydân, Corcî b. Habîb. Târîhu âdâbi’l-lugati’l-Arabiyye. Kahire: Müessesetü Handâvî, 2012.