THE ASSESMENT OF SENSORIAL MIRACLES ATTRIBUTED TO THE PROPHET MUHAMMAD IN THE LITERATURE OF KHASĀIS AND DALĀIL

Yıl 2020, , 105 - 140, 30.07.2020

Fatıma Ünsal

https://doi.org/10.5281/zenodo.3963986

Öz

The subject and scope of this study can be stated as the analysis and examination of the perception of the Prophet, on the basis of the Qur’an, Sunnah and reason in the literature of Khasāis (the Prophet’s special features) and Dalāil (proofs of prophethood). The literature of khasāis and dalāil contains the works about the special features and miracles solely attributed to the Prophet. Also it consists of works aiming to prove his prophethood. These works are composed of traditions that depict the Prophet as a superhuman. There is no explicit reference in the Qur’an that the Prophet performed a sensorial miracle in his life before and after the prophethood. Furthermore, as stated in the surah al-Isra 17 verse 59 a negative attitude is put forward towards the demands of the polytheists for a miracle. Nevertheless, there are many narrations about the extraordinary events and features attributed to the Prophet. In this study, the view that sensorial miracles were attributed to the Prophet will be evaluated based on the Qur’an’s attitude towards the idea of miracle. In this regard, firstly, the concepts of dalāil, khasāis and miracle will be explained. Then miracles attributed to the Prophet, specifically shaq al-ṣadr (splitting of the chest) and inshiqāq al-qamar (splitting of the moon) will be evaluated. In this way, I will answer the question of whether the perception of the prophet in the books of khasāis and dalāil complies with the Qur’anic understanding.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Hadith, Evidence, Miracle, Dalāil al-Nubuwwah, Khasāis al-Kubrā

HASÂİS ve DELÂİL EDEBİYATINDA HZ. PEYGAMBER’E ATFEDİLEN HİSSÎ MÛCİZELERİN KUR’AN ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Bu çalışmanın konusu ve kapsamı hasâis ve delâil edebiyatında yerleşik olan Hz. Peygamber algısının Kur’an, sünnet ve akıl temelinde tahlil ve değerlendirilmesi şeklinde ifade edilebilir. Hasâis ve delâil edebiyatı salt Hz. Peygamber’e nispet edilen özellikleri ve mûcizeleri ihtiva eden; bunun yanında onun nübüvvetini ispat etmeyi amaçlayan eserlerden oluşmaktadır. Bu eserler Hz. Peygamber’i fevkalbeşer gösteren rivayetlerden müteşekkildir. Kur’an’da Hz. Peygamber’in risalet öncesi ve sonrası hayatında hissî mûcizegösterdiğine dair sarih atıflar bulunmamakta ve İsrâ 17/59. ayette de belirtildiği gibi müşriklerin mûcize taleplerine karşı menfî bir tavır ortaya konulmaktadır. Buna mukabil birçok rivayette Hz. Peygamber’e atfedilen olağanüstü hadiseler ve özelliklerden söz edilmektedir. Bu çalışmada Kur’an’ın mûcizekarşısındaki tutumundan hareketle Hz. Peygamber’e hissi mûcizelerin verildiği şeklindeki anlayışın ne kadar doğru olduğu ortaya konulacaktır. Bu çerçevede ilkin delâil, hasâis ve mucize kavramlarına değinilecek; ardından şakkı-sadr ve inşikâk-ı kamer özelinde Hz. Peygamber’e nispet edilen mûcizelere değinilecektir. Böylece hasâis ve delâil kitaplarındaki peygamber algısının Kuran’la örtüşüp örtüşmediği de ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Hadis, Delil, Mûcize, Delâilü’n-Nübüvve, Hasâisü’l-Kübrâ

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç. “Nübüvvet Mührü”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/3 (2001), 281-302.
• Ahatlı, Erdinç. Peygamberlik ve Hz. Muhammed’in Peygamberliği. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Akbulut, Ahmet. Nübüvvet Meselesi Üzerine. Ankara: Birleşik Yayınları, 1992.
• Algül, Hüseyin. İslam Tarihi. İstanbul: Emin Yayınları, 1997.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsîri. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1988.
• Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak (Mekke Yılları). Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1. Basım, 2008.
• Bağcı, Musa. “Sünnet ve Hadislerin Anlaşılmasında Ehli Hadis’in Beşer Üstü Peygamber Tasavvurunun Etkisi”. Günümüzde Sünnetin Anlaşılması.- Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri-, 67-88, Bursa: 2005.
• Bağcı, Musa. “Ulaşılmaz Örnek Peygamber Tasavvurunun Tarihsel Teşekkülü”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 19 (2004), 103-136.
• Bağcı, Musa. Beşer Olarak Hz. Peygamber. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Balcı, İsrafil. İsrâ ve Mi’râc Gerçeği. Ankara: Ankara OkuluYayınları, 2012.
• Bebek, Adil. “Kelâm Literatürü Işığında Mûcize ve Hz. Muhammed’e Nisbet Edilen Hissî Mûcizelerin Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 18 (2000), 121-148.
• Beyhakî, Ebû Bekîr Ahmed b. Hüseyin. Delâilü’n-Nübüvve. nşr. Abdulmu‘tî Kal’acî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1988.
• Bikbulat, Sun’atullâh. “İnşikâk-ı Kamer Meselesi”. İslâmiyât 7/3 (2004), 185-189.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahihi Buhârî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Bulut, Halil İbrahim. “Mûcize”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. XXX: 350-352. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Bulut, Halil İbrahim. Kur’ân Işığında Mûcize ve Peygamber. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.
• Çakan, İsmail Lütfi. “Bakıyye b. Velîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. IV/536. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Çelebi, İlyas.“İnşikâku’l-Kamer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. XXII/344-345. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Çelebi. İlyas. Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler. İstanbul: Kitabevi, 2. Basım. 2000.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman. es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Doğrul, Ömer Rıza. Tanrı Buyruğu. İstanbul: Ahmet Halil Yaşaroğlu, 1955.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yaynları, 2004.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Luğa. thk. Riyâz Zeki Kâsım Beyrut: Dârül Marife, 2001.
• Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Ğayb. Beyrut: Dârü’l Fikr, 1981.
• Gazalî, Muhammed. Fıkhu’s Sîre. çev. Resul Tosun. İstanbul: Risale Yayınları, 2010.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. çev. Salih Tuğ. Ankara: Yeni Şafak Gazetesi Yayınları, 2003.
• Hanefî, Hasan. İslâmî İlimlere Giriş. çev. Muharrem Tan. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Basım, 2000.
• Heykel, Muhammed Hüseyin. Hz. Muhammed Mustafa. 58. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: İnkılap Yayınları, 1985.
• Heykel, Muhammed Hüseyin. Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Vahdettin İnce. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2011.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyüddîn. Mukaddime. çev. Zakir Kadirî Ugan. İstanbul: Milli Eğitim Yayınları, 1986.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İmâdüddîn İsmail b. Şihâbüddîn. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-‘Azîm. 15 Cilt. nşr. Mustafa es-Seyyid Muhammed. Cîze: Müessesetü Kurtuba, 2000.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükkerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâr Sâdir, 2003.
• İslâmoğlu, Mustafa. Üç Muhammed. İstanbul: Düşün. Yayınları, 2009.
• Kandemir, Yaşar. Mevzu Hadisler. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1970.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2008.
• Keleş, Ahmet . Hadislerin Kur’an’a Arzı. İstanbul: İnsan Yayınları, 1988.
• Kırbaşoğlu, Mehmet Hayri. “Hz. Peygamber Tasavvurumuzun Dönüşümü: Paradigma’dan Paragon’a, Paragon’dan Kozmik İlke’ye”. Süleyman Demirel İlahiyat Fakültesi Dergisi.-IV. Kutlu Doğum Sempozyumu- (2001), 129-139.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Dârü’l Kütüb-i Mısriye, 2002.
• Kutub, Seyyid. Fî Zilâli’l Kur’an. çev. Komisyon. İstanbul: Hikmet Yayınları, ts.
• Mâtürîdî, Kitâbü’t-Tevhîd Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: İsam Yayınları, 2009.
• Mevdûdî, Ebu’l Alâ. Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamber’in Hayatı. çev. Ahmet Asrar. İstanbul: Pınar Yayınları, 2010.
• Mevdûdî, Ebû’l-Alâ. Tefhimu’l-Kur’ân. çev. Komisyon. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Müslim. Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. nşr. M. Fuad Abdülbâkî. 3 Cilt, İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Nesâî. Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Özsoy, Ömer. Sünnetullah. Ankara: Fecr Yayınları, 1999.
• Öztürk, Mustafa. Kıssaların Dili. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2010.
• Rahman, Fazlur. Ana Konularıyla Kur’an. çev. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2003.
• Rahman, Fazlur. İslam Geleneğinde Sağlık ve Tıp. çev. Adnan Bülent Baloğlu-Adil Çiftçi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.
• Râzî, Ebû Hâtim Ahmed b. Hamdân. A‘lâmü’n-Nübüvve. nşr. Salâh es-Sâvî-Gulâm Rizâ.Tahran: yy.,1977.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: Diyanet İşleri BaşkanlığıYayınları, 2004.
• Süyûtî, Celâleddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. el-Hasâisü’l-Kübrâ. thk. Muhammed Halil Harrâs. Mısır: Dârü’l Kütüp el-Mısriye, ts.
• Şâfiî, Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. çev. Abdulkadir Şener-İbrahim Çalışkan. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Şibli, Mevlânâ. Asr-ı Saadet. çev. Ömer Rıza Doğrul. İstanbul: Eser Neşriyat, 1978.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Beyrut: Dârü’l Kütüb-i İlmiye, 2005.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. Sünenü’t-Tirmizî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Ünal, İsmail Hakkı. “Hz. Muhammed (SAV) ve Tıp”. Diyanet İlmi Dergi. -Peygamberimiz Hz. Muhammed Özel Sayısı- (2003), 181-190.
• Yardım, Ali. Hadîs I-II. İstanbul: Damla Yayınları, 4. Basım, 2000.
• Yardım, Ali. Peygamberimiz’in Şemâili. İstanbul: Damla Yayınları, 8. Basım, 2009.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Delâilü’n-Nübüvve”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi IX/117. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Hasâisü’l-Kübrâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi XVI/276-277. İstanbul: TDV Yayınları, 1997.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dîni Kur’ân Dili. İstanbul: Matbaai Ebüzziya, 1935.
• Yitik, Ali İhsan. “Budizm”. Yaşayan Dünya Dinleri. Ed. Şinasi Gündüz. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2010.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an Gavâmizi’t Tenzîl ve Uyûnü’l Ekâvi’l fî Vucûhit Te’vîl. 6 Cilt. thk. Adil Ahmed Abdülmevcud, Ali Muhammed Muavvaz. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykan, 1998.