An Examination of the Early Sources of Mu’tazili and Ash’ari Theology

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 77 - 100, 30.07.2019

Ramy Mahmoud

https://doi.org/10.5281/zenodo.3354211

Öz

    This article presents a general approach to the sources of Islamic
Theology/Kalam to those who wanted to see it in various doctrines in short.
Islamic Theology differs from other sciences in that Islamic Theology itself
has many schools and different doctrines. Therefore, identifying one or
several sources that apply to doctrines is not easy; This article presents
some sources belonging to theology schools, namely Mu’tazila and Ash’ara.
The research took into account several things, foremost: reference to the
original sources of each of Theologians. And to take as much objectivity as
possible, so that research does not support a sect against of another. We
mentioned in this article the founder of each sect/irka, the first scholars
who have an impact on the sect’s followers. Islamic Theology according
to definitions; advocates religion with rational evidence. Unfortunately,
while examining the sources; how much this definition is followed and how
much attention is paid to this principle can be discussed. This Article has
two main chapters. The first one deals with Muʿtazila and the second one
examines Ashʿari theology. The article gives a brief information about the
theologians of both sects with the importance and content of the works
are mentioned in the article.

Anahtar Kelimeler

Kālām, Mu’tazila, Qādī Abduljabār, Ash’ariya, Jāhiz, Ibn Fūrak

Ķirā’etun fi’l-Meŝādiri el-Ūlā li Firķatey el-Mu’tezileti ve el-Eşā’ireti

Öz

Bu makale, Mu’tezile ve Eş’âriye fırkalarının kendi ilk kaynakları
üzerine yapılan genel bir incelemedir. Kelam ilminin usulüne göre, ilmi
bir konu hakkında araştırma yaparken tek bir kaynaktan veya fırkanın/
mezhebin düşüncesinden beslenmek doğru ve mümkün değildir. Dolayısıyla
makalede adı geçen her fırkanın kurucusu ile birlikte fırkaya etkisi olan ilk âlimler de dikkate alınmaya gayret edilmiştir. Kelam ilmi, tanımlara göre,
aklî kanıtlar ile dini savunmaktadır. Ne yazık ki kaynaklar incelenirken, bu
tanıma ne kadar uyulduğu ve bu esasa ne kadar dikkat edildiği tartışmaya
açıktır. Kelam tarihine ve ilk kaynaklara bakmaya son derece özen
gösterilmelidir. Makale iki ana başlık altındadır. Birincisinde Mu’tezile ele
alınmakta, ikincisinde ise Eş’âriye fırkasının kanyakları incelenmektedir.
Her iki fırkaya ait makalede ele alınan kelamcılar hakkında kısa bir bilgi
verilmekle birlikte onların eserleri de zikredilmektedir. Ayrıca eserlerin
önemi ve iceriğine değinilmektedir. Kelam ilminin doğuşu ele alındığında
Mu’tezile’den başlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Mu’tezile, Kadı Abdülcebbâr, Eş’âriye, Câhız, İbn Fûrek

Kaynakça

• Âsem, Abdü’l-Emîr. Tarîhu İbnu’r-Rivendî. Beyrût: Menşûrât Daru’l-Efâk, 1975.
• Bâkıllânî, Ebû Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed. Kitâbu’t-Temhîd. Thk. R. J. McCarthy. Beyrut: el-Mektebtü’l-Şarkîye, 1957.
• Bedevî, Abdurrahman. Meẕâhibu’l-İslâmiyyîn. Beyrut: Daru’l-‘İlm, 1971.
• Belhî, Ebu Mansûr. Kabûlu’l-Ahbâr. Thk. Ebu Amr el-Husyinî. Beyrut: Daru’l-Kutub el-‘İlmiye, 2000.
• Cüveynî, İmâmu’l-Haremeyn. eş-Şâmil fî usûli’d-dîn. Thk. Ali Sâmî en-Neşşâr. İskenderiye: Munşetu’l-Meârif, 1969.
• el-Bağdâdî, Abdülkāhir. El-Fark Beyne’l-Fırak. Thk. Muhemed Osman Huşt, Kahire: Mektebtu İbn Sinâ, 1988.
• el-Bağdâdî, Abdülkāhir. El-Fark Beyne’l-Fırak. Uṣûli’D-Dîn. İstanbul: Dârülfünun İlâhiyat Okulu, 1928.
• El-Kifârî, Abdul Nasir. Uṣûlu Mezhbi el-İsnâeşriye. y.y. b.y. 1994.
• Eş‘Arî, Ebu’l-Hasan. Maḳālâtu’l-İslâmiyyîn. Thk. Helmut Ritter, İstanbul: Dârulfunun İlâhiyat Okulu, 1930.
• Frank, Richard M. Early Islamic Theology: The Muʿtazilites and al-Ashʿarī. Texts and Studies on the Development and History of Kalām. Ed. Dimitri Gutas, Variorum Collected Studies Series. Burlington V.T and Aldershot: Ashgate, 2008.
• İbnu’n-Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. Ebî Ya‘kūb İshâk. el-Fihrist. Thk. Rızâ Teceddud, Tehran, 1971.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Kitâbu’t-Tevhîd. Thk. Fathü’l-Lah Huleyif, İskenderiye: Dârü’l-Câmiât el-Misriye, 1970.
• Pezdevî, Ebu’l-Usr. Uṣûli’D-Dîn. Thk. Ahmed Hicâzî es-Sakkâ. Kahire: Darü’t-Turâs, 2003.
• Şems, Muhemed Uzyr. Türsü’l-İmâm el-Eş’ari beyne el-Metbû ve el-Mahtût. Kahire: Dâru’l-Kuds el-Arabî, 2014.
• Subhî, Ahmed Mahmûd. Fî İmi el-Kelâm. Beyrut: Daru’l-Nahda, 1985.