AN ANALYSIS OF THE CONCEPT OF ZIYĀDAH FROM THE POINT OF ARABIC LANGUAGE AND THE QUR'AN

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 159 - 178, 30.07.2020

Abdullah Kuşçuoğlu

https://doi.org/10.5281/zenodo.3964017

Öz

This paper deals with one of the terms of Arabic grammar (nahw), ziyādah (excess). One of the areas where the best examples of structure and meaning relationship styles are given is ziyādah. Our article presents the lexicon and terminological meanings of this concept and the terms that are used instead of this concept. In addition, this paper tries to give the views of scholars from the fields of syntax, tafseer, hadith, rhetoric (balagha) and more specifically answers to the question of whether there is ziyādah in the Quran or not. Ziyādah is not an unnecessary excess of words that its existence and absence does not differ. Ziyādah is used to strengthen the weak agent (āmil), and to highlight the rhetorical aspect of the language. Ziyādah is a different type of literary style that decorates the word, provides harmony, and regulates the relationships between structure and meaning in the discipline of Arabic syntax. The issue of ziyādah in the Quran and the Arabic language emerged after the first periods of Islam, and the difference in the perspectives of the concept has paved the way for discussion in various fields and times until today. The reasons for these discussions are based on the inability to fully grasp the peculiar features of the Arabic language, to see that the aim is the harmony of structure and meaning and reaching the spiritual wisdom. In the present study, I examine the rejections and reactions against the understanding that there is no ziyādah in the Quran, together with their results. By witnessing how the Quran is a miraculous book, both literally and historically, I will emphasize on the method of ziyādah as one of the beauty of Arabic language.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, The Qur’an, Naḥw, Ṣarf, Ziyādah, Purpose, Ḥikmah

ZİYÂDELİK KAVRAMININ KUR'ÂN VE ARAP DİLİ AÇISINDAN TAHLİLİ

Öz

Makalemiz Arap dili nahiv meselelerinden birisi olan ziyâdelik kavramını ele almaktadır. Yapı ve anlam ilişki biçimlerinin en güzel örneklerinin verildiği alanlardan birisi de ziyâdeliktir. Makalemiz bu kavramın lügat ve terim manalarını, hangi ıstılâhların bu kavram yerine kullanıldığı bilgisini sunmaktadır. Ayrıca makalemiz genelde nahiv, tefsîr, hadîs, belâgat âlimlerin bu kavrama bakış açılarını, özelde ise Kur’an’da ziyâdelik var mıdır sorusuna verdikleri farklı cevapları içermektedir. Ziyâdelik, varlığı ile yokluğu arasında bir fark bulunmayan gereksiz bir kelime fazlalığı değildir. Ziyâdelik, zayıf olan âmili kuvvetlendirmek, dilin belâgat yönünü öne çıkarmak için yapılır. Ziyâdelik, kelâmı süsleyerek ahengi sağlayan ve nahiv disiplininde yapı ile anlam arası ilişkileri düzenleyen farklı bir edebî üslûp çeşididir. Makalemiz Kur'ân-ı Kerim'de ve Arap dilinde ziyâdelik konusunun İslâm'ın ilk dönemlerinden sonra ortaya çıktığı, kavrama bakış açılarının farklılığının akidevî yönünün bulunmasından dolayı günümüze kadar çeşitli alanlarda ve zamanlarda tartışılmasına zemin hazırladığı gerçeğini göstermiştir. Bu tartışmaların sebepleri Arap dilinin kendine has özelliklerinin tam olarak kavranamamasına, yapı ve anlam uyumunu sağlamak ve manevî hikmetlere ulaşmak olduğunun idrak edilmemesine dayandırılmaktadır. İşte makalemizde Kur'ân-ı Kerim'de ziyâde olduğu iddiâlarına karşılık yapılan reddiyeleri ve tepkileri mercek altına alıp ulaşılan sonuçları irdeleyeceğiz. Kur'ân-ı Kerim'in hem lafzî ve hem de teşriî yönden nasıl mu’cîz bir kitap olduğuna şahitlik edilerek Arap dilinin güzelliklerinden olan ziyâdelik üslûbuna vurgu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili, Kur'ân, Nahiv, Sarf, Ziyâdelik, Gaye, Hikmet

Kaynakça

• Abbâs, Fâdıl Hasan. Letâifu'l-mennân ve revâiu'l-beyân fî da'va'z-ziyâdeti fi'l-Kur'ân. Beyrut: Dâru'n-Nur, 1989.
• Abduh, Muhammed Reşîd Ali. Tefsiru'l-menâr. 12 cilt. Mısır: el-Heyetu'l-Misriyyetu'l-Amme li'l-Kitâb, 1990.
• Dırâz, Muhammed b. Abdullah. en-Nebeu'l-azîm nazârâtun cedîdetun fi'l-Kur'ani'l-Kerim. B.y.: Dâru'l-Kalem li'n-Neşr va't-Tevzî, 2006.
• Ebû Hayyân, b. Yûsuf el-Endelusî. el-Bahru'l-muhît fi't-tefsîr. 10 cilt. thk. Sıtkı Muhammed Cemîl. Beyrut: Dâru'l-Fikr, 1999.
• Ebû Nahhâs, Ebû Ca'fer. Meâni-l-Kur'an. 8 cilt. thk. Muhammed b. Ali es-Sâbûnî. Mekke: Câmiatu Ummu'l-Kurâ, 1988.
• el-Afganî, Said b. Muhammed. Min tarihi nahvi'l-Arabi. Mısır: Mektebetul Felâh, 1997.
• el-Akberî, Ebu'l-Bekâ Abdullah b. Hüseyîn. et-Tibyân fî i'râbi'l-Kur'an. 2 cilt. thk. Ali Muhammed el-Bicâvî. Halep: Îsâ el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuhu, ts.
• el-Buhârî, Muhammed b. İsmâîl Ebû Abdullah. Sahîhi Buhârî. 9 cilt. thk. Muhammed Zâhir b. Nâsıru'n-Nâsır. B.y.: Dâru Tavkun Necât, 2001.
• el-Cürcânî, Ebû Bekr Abdulkâhir b. Abdurrahmân. Delâilü’l-i’câz. 3 cilt. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir Ebû Fihr. Kahire: Matbaatu’l-Medenî, 1992.
• el-Erbilî, Bedreddîn Muhammed. Cevâhiru'l-edeb fî ma'rifeti kelâmi'l-arab. Necef: Menşûrâtu Mektebetu'l-Haydariyyeti va'l-Matbuât, 1969.
• el-Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Meâni'l-Kur'an. 3 cilt. thk. Komisyon. Mısır: Dâru'l-Misriyye li't-Te'lîf ve't- Tercüme, ts.
• el-Murâdî, Ebû Muhammed Bedreddîn. el-Cenâ'd-dânî fî hurûfi'l-meânî. thk. Fahreddîn el-Kabâve ve Muhammed Nedîm el-Fazıl. Lübnan: Dâru'l-Kutubi'l-İslâmiyye, 1992.
• el-Yusî, Hasan b. Mes'ud b. Muhammed el-Yusî. Zehru'l-ekem fi'l emsâli ve'l hikem. 3 cilt. thk. Muhammed Hacı ve Muhammed el-Ahder. Mağrib: eş-Şerîketu'l-Cedîdeti Dâru's-Sekâfe, 1981.
• er-Râfî, Mustafâ Sâdık. İ'câzu'l-Kur'an ve Belâğatu'n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru'l-Kitâbi'l-Arabî, 2005.
• es-Suyûtî, Abdurrahmân Ebî Bekr. el-Eşbâh ve'n-nezâir fi'n-nahv. thk. Tâhâ Abdurraûf Sad. Mısır: el-Kulliyetu'l-Ezheriyye, 1975.
• et-Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmiu'l-beyân fî te'vîli'l-Kur'an. 24 cilt. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. B.y.: Müessetu'r-Risâle, 2000.
• ez-Zebîdî, Muhammed b. Muhammed Abdurrâzık el-Hüseyîn. Tâcu'l-arûz mi'n-cevâhiri'l-kâmus. 40 cilt. thk. Komisyon. B.y.: Dâru'l-Hidâye, ts.
• ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. Esâsu'l-belâğa. 2 cilt. thk. Muhammed Bâsıl Suûd. Beyrût: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 1998.
• ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. Esâsu'l-belâğa. el-Keşşâf an hakâiki ğevâmidi't-tenzîl. 4 cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-Arabî, 1986.
• ez-Zemahşerî, Ebu'l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. Esâsu'l-belâğa. el-Mufassal fî sun'ati'l-i'rab. thk. Ali Bu Mulhim. Beyrut: Mektebetul-Hilâl, 1993.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahmân el-Ferâhîdî. Kitâbu'l-Ayn. 8 cilt. thk. Mehdî el-Mahzûmî ve İbrâhîm es-Samarrâî. B.y.: Dârun ve Mektebetu'l-Hilâl, ts.
• Hüseyîn, Salâhaddîn Said. et-Tağayyurâtu's-savtiyyetu fi't-terâkibi'l-luğaviyyi'l-arabî. Latakya: Teşrîn Üniversitesi, Doktora Tezi, 2009.
• İbn Cinnî, Ebu'l-Feth Osmân İbn Cinnî. el-Hasâis. 3 cilt. Mısır: el-Hey'etu'l Misriyyeti'l-Ammeti li'l-Kitâb, ts.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah. Te'vîlu müşkilu'l-Kur'an. thk. İbrâhîm Şemseddîn. Lübnan: Dâru'l-Kutubi'l- İlmiyye, ts.
• İbn Mâlik, Muhammed b. Abdullah İbn Mâlik et-Tâî. Şerhu'l-kâfiyetu'ş-şâfiyeti. 5 cilt. thk. Abdulmun'im Ahmed Hâridî. Mekke: Câmiatu Ummu'l-Kurâ, ts.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim b. Ali. Lisânu'l-arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru's-Sadr, 1993.
• İbn Usfur, Ali b. Muhammed b. Muhammed. el-Mumtiu'l-kebîr fi't-tasrîf . thk. Fahreddîn Kabâve. Halep: Dâru'l-Esmâ li'n-Neşr ve't-Tevzî, 1971.
• İbnu’l-Esîr, Diyâuddîn Nasrallâh b. Muhammed. el-Meselu's-sâir fî edebi'l-kâtibi ve'ş-şâir. 4 cilt. thk. Ahmed el-Hûfî ve Bedevî Tabâne. Kahire: Dâru'n-Nahda Mısır li't-Tibâati ve't-Tevzî, ts.
• Nisâbûrî, Nizâmuddîn el-Hasan b. Muhammed. Geraibu'l-Kur'ân ve Gerâibu'l-Furkân. thk. eş-Şeyh Zekeriyyâ Umeyrât. Beyrut: Dâru'l Kutubi'l-İlmiyye, 2005.
• Râğıb İsfâhânî, Ebu'l-Kâsım Hüseyîn. Muhadarâtu'l-udebâ ve muhavarâtu'ş-şuarâ va'l-bulağâ. Beyrut: Şeriketu Dâru'l- Erkâm b. Erkâm, 1999.
• Sabbân, Ebu’l-İrfân Muhammed b. Ali. Hâşiyetu’s-sabbân ala şerhi’l-eşmûnî li’l-elfiyeti İbn Mâlik. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l Kutubi’l-İlmiyye, 1997.
• Sibeveyh, Amr b. Osmân Kanber. el-Kitâb. 4 cilt. thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn. Kahire: Mektebetu'l-Hancî, 1988.
• Suveyh Muhammed Aşur Suveyh. el-Kıyâsu'n-nahvî beyne medreseteyni el-Basreti ve'l-Kufeti. B.y.: Dâru'l-Cemâhiriyyeti li'n-Neşr ve't Tevzî ve'l-İ'lâm, 1986.
• Şevkî, Dayf. el-Medârisu'n-nahviyyetu. B.y: Dâru'l-Meârif, ts.