TENSION-RISING ACTIVITIES OF THE GREECE-GREEK CYPRIOT ADMINISTRATION IN THE AEGEAN SEA AND THE EASTERN MEDITERRANEAN SPECIFIC TO 2020

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 168 - 199, 15.09.2022

Alper Gülbay

Öz

The Mediterranean, which is a semi-enclosed sea like the Aegean Sea in its historical course, has served as a bridge that carries the East to the West, has been the scene of geopolitical and geostrategic struggles at various times, and has been the focus of attention of global and regional powers. Recently discovered hydrocarbon resources in the Eastern Mediterranean have brought energy security, geopolitical, and geoeconomic competition on a world scale. In 2020, the Greek-Greek Cypriot Administration of Southern Cyprus (GCA) both armed the islands with non-military status, carried out exercises in the places they declared, and reacted to Turkey's seismic research activities. The steps taken by ignoring Turkey and the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) and violating their rights risked turning into a hot conflict between Turkey and Greece. In this study, the issues that caused the tension in the year 2020 were discussed, the background of the steps taken by the Greek-Greek Cypriot Administration and the effects of the relations with other actors to the tension will be revealed.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, Greek Administration of Southern Cyprus, Aegean Sea, Eastern Mediterranean

2020 Özelinde Yunanistan-Güney Kıbrıs Rum Yönetimi İkilisinin Ege Denizi ve Doğu Akdeniz’de Gerginliği Artırıcı Faaliyetleri

Öz

Tarihsel seyir içinde, Ege Denizi gibi yarı kapalı bir deniz olan Akdeniz, adeta Doğu’yu Batı’ya taşıyan bir köprü vazifesi görmüş; jeopolitik ve jeostratejik açıdan çeşitli zaman aralıklarında mücadelelere sahne olmuş ve küresel ve bölgesel güçlerin ilgi odağı olmuştur. Son zamanlarda Doğu Akdeniz’de keşfedilen hidrokarbon kaynakları, enerji güvenliğini, dünya ölçeğinde jeopolitik ve jeoekonomik rekabeti beraberinde getirmiştir. İnişli-çıkışlı bir görünüm arz eden Türkiye ile Yunanistan ilişkilerinde Ege Denizi ve Doğu Akdeniz, iki ülke arasında her an gerginliğe neden olma potansiyeline sahip bölgelerin başında gelmektedir. Keza 2020 yılında Yunanistan-Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ikilisinin gerek gayri askeri statüye sahip adaları silahlandırmasından, ilan ettikleri yerlerde tatbikatlar icra etmesinden ve Türkiye’nin sismik araştırma faaliyetlerine tepki göstermesinden; gerekse de çeşitli fasılalarla kıyıdaş devletlerle Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlama anlaşmaları yapmasından kaynaklanan bir dizi gerilim yaşanmıştır. Türkiye’yi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)’yi görmezden gelerek ve haklarını çiğneyerek atılan adımlar, Türkiye ile Yunanistan arasında sıcak bir çatışmaya dönüşme riski taşımıştır. Bu çalışmada, 2020 yılı özelinde meydana gelen gerginliğe neden olan hususlar ele alınmış, Yunanistan-GKRY ikilisinin attığı adımların arka planı ve diğer aktörlerle olan ilişkilerinin gerginliğe katkıları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Ege Denizi, Doğu Akdeniz

Kaynakça

• • Akkutay, Ali İbrahim (2018), “Askeri Üst Uçuşlar İle Sahil Güvenlik Gemilerinin Faaliyetlerinin Gayri Askeri Statüdeki Ege Adaları Bakımından Değerlendirilmesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 134, ss. 639-672.
• • Aksu, Fuat (2005), “Ege Sorunlarının Geleceği ve Türkiye: AB Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Seçenekleri”, Stratejik Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 5, ss. 261-286.
• • Arı, Tayyar & Caşın, Mesut Hakkı (2021), Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası Doğu Akdeniz, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• • Arslan, Muhammet İkbal (2020), “Kıbrıs Rum Kesimi, Yunanistan, Fransa ve İtalya'nın Ortak Deniz ve Hava Tatbikatı Tamamlandı”, Anadolu Ajansı, 28.08.2020, Erişim Tarihi: 15.02.2022, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kibris-rum-kesimi-yunanistan-fransa-ve-italyanin-ortak-deniz-ve-hava-tatbikati-tamamlandi/1956712.
• • BBC Türkçe (2019), “Trump'tan Erdoğan'a Mektup: Aptallık Etme, Gel Anlaşalım, Seni Sonra Arayacağım”, 18.10.2019, Erişim Tarihi: 13.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50077573.
• • Berberakis, Stelyo (2019), “Kiryakos Miçotakis Kimdir? Yunanistan'ın Ülke Siyasetine Damga Vuran Bir Aileden Gelen Yeni Başbakanı”, 08.07.2019, Erişim Tarihi: 18.03.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-48907540.
• • Berberakis, Stelyo (2020), “Meis Adası: Doğu Akdeniz’in En Küçük Adalarından Meis, Türkiye-Yunanistan İlişkileri Açısından Neden Önemli?”, 08.08.2020, Erişim Tarihi: 04.04.2022, Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-53706622.
• • Canadian Press (2020), “Pompeo Visits Naval Base on Crete on Day 2 of Regional Tour”, 29.09.2020.
• • Cumhuriyet Gazetesi (2020), “Atina’ya Lozan Uyarısı”, 16.09.2020.
• • Cumhuriyet Gazetesi (2020), “Çavuşoğlu: Yunanistan kışkırtmaya çalışıyor”, 02.09.2020.
• • Cumhuriyet Gazetesi (2020), “Gözdağı Diplomasisi”, 20.09.2020.
• • Cumhuriyet Gazetesi (2020), “Nato’dan AB’ye Çıkış”, 11.12.2020.
• • Cumhuriyet Gazetesi (2020), “Paris-Atina hattında askeri uçak pazarlığı”, 02.09.2020.
• • Çakır, Arzu (2020), “Med7 Toplantısı Öncesinde Türkiye-Fransa Gerginliği”, Amerika’nın Sesi, 10.09.2020, Erişim Tarihi: 11.03.2022, Erişim Adresi: https://www.amerikaninsesi.com/a/turkiye-ve-fransa-arasinda-karsilikli-aciklamalarla-gerginlik-artti/5578059.html.
• • Doster, Barış (2020), “Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, Deniz Jeopolitiğindeki Gelişmeleri Değerlendirdi: Doğu Akdeniz İkinci Sevr’dir”, Cumhuriyet Gazetesi, 03.06.2020.
• • Euronews (2020), “Türkiye'den Yunanistan Başbakanı Miçotakis'in Doğu Akdeniz Açıklamasına Tepki”, 12.11.2020, Erişim Tarihi: 18.03.2022, Erişim Adresi: https://tr.euronews.com/2020/11/12/turkiye-den-yunanistan-basbakan-micotakis-in-dogu-akdeniz-ac-klamas-na-tepki.
• • Keleşoğlu, Erhan (2014), “İsrail'in Dış Politikası”, içinde (editörler: Özgün Erler Bayır & Faruk Sönmezoğlu) Dış Politika Karşılaştırmalı Bir Bakış, İstanbul: Der Yayınları, ss. 421-463.
• • Kıyanç, Sinan (2020), “ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) Arşiv Belgelerine Göre Ege Sorunu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 22, Sayı: 1, ss. 11-32.
• • Kolukısa, Hasan (2020), “Yunanistan'ın Doğu Akdeniz ve Ege Denizi'nde Gerginliği Artırıcı Adımları”, Defence Türk, 14.10.2020, Erişim Tarihi:14.02.2022, Erişim Adresi: https://www.defenceturk.net/yunanistanin-dogu-akdeniz-ve-ege-denizinde-gerginligi-artirici-adimlari.
• • Küçük, Ayşe (2021), “Ontolojik Güvenlik Bağlamında Türk[iye]-Yunan[istan] Çatışması”, Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 5, ss. 21-39.
• • Lee, Matthew (2019), “US, Greece Sign Revised Defenceco-Operation Agreement”, Canadian Press, 05.10.2019.
• • Milliyet Gazetesi (2020), “Yunanistan’dan Yeni Tahrik: Meriç Nehri Sınırına Dev Haç Diktiler”, 18.09.2020, Erişim Tarihi: 13.02.2022, Erişim Adresi: https://www.milliyet.com.tr/gundem/yunanistandan-yeni-tahrik-meric-nehri-sinirina-dev-hac-diktiler-6309336.
• • Naval Technology (2020), “Israel Signs Agreement to Lease Iai Heron Uav to Greece”, 07.05.2020, Erişim Tarihi: 18.02.2022, Erişim Adresi: https://www.naval-technology.com/news/israel-signs-agreement-to-lease-iai-heron-uav-to-greece.
• • Onay, Yaşar (2019), “Rus Büyük Güç Politikasında Akdeniz’in Yeri Ve Önemi", içinde (editörler: Hasret Çomak & Burak Şakir Şeker) Akdeniz Jeopolitiği, Ankara: Nobel Yayınları, ss. 797-802.
• • Örmeci, Ozan (2021), “Fransa’nın Doğu Akdeniz Politikasını Anlamak”, içinde (editörler: Mesut Hakkı Caşın & Tayyar Arı) Uluslararası Güç Mücadelesinin Yeni Arenası Doğu Akdeniz, İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık, ss. 175-213.
• • Özçelik, Sezai, “Rusya Federasyonu’nun Kıbrıs Politikası”, Kırım Haber Ajansı, Erişim Tarihi: 20.02.2022, Erişim Adresi: https://qha.com.tr/opinion/rusya-federasyonu-nun-kibris-politikasi.
• • Özer, Yeşim (2014), “Fransa’nın Dış Politikası”, içinde (editörler Özgün Erler Bayır & Faruk Sönmezoğlu) Dış Politika Karşılaştırmalı Bir Bakış, İstanbul: Der Yayınları, ss. 229-270.
• • Pekcan, Cemre (2020), “Yunanistan-Rusya Federasyonu İlişkileri ve Ege Denizi’nin Güvenliği”, içinde (editörler: Hasret Çomak & Burak Şakir Şeker & Dimitrios Ioannidis) Ege Jeopolitiği, Ankara: Nobel Yayınevi, ss. 1022-1029.
• • Sevim, Alaettin (2020), “Ege Denizi’nde Gayri Askerî Statüdeki Adaların Silahlandırılması Sorunu”, içinde (editörler: Hasret Çomak & Burak Şakir Şeker & Dimitrios Ioannidis) Ege Jeopolitiği, Ankara: Nobel Yayınevi, ss. 485-507.
• • Şen, Furkan (2015), “Türk Milliyetçiliği ve “Öteki” Algısı: Yunanistan’la Çözülemeyen Ege Sorunu”, Türk İdare Dergisi, Sayı: 480, ss. 179-228.
• • Tamçelik, Soyalp (2020), “Türkiye-KKTC İlişkileri ve Ege Denizi’yle İlgili Kavramsal Güvenlik Analizi”, içinde (editörler: Hasret Çomak & Burak Şakir Şeker & Dimitrios Ioannidis) Ege Jeopolitiği, Ankara: Nobel Yayınevi, ss. 879-913.
• • Terzi, Özlem (2014), “Avrupa Birliği'nin Dış Politikası: Varoluş Tartışmasından Etkinliğin Sorgulanmasına”, içinde (editörler: Özgün Erler Bayır & Faruk Sönmezoğlu) Dış Politika Karşılaştırmalı Bir Bakış, İstanbul: Der Yayınları, ss. 541-565.
• • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı, “10-11 Aralık AB Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi Sonuçları Hk. / T.C. Dışişleri Bakanlığı”, Erişim Tarihi: 18.03.2022, Erişim Adresi: https://www.ab.gov.tr/10-11-aralik-ab-devlet-ve-hukumet-baskanlari-zirvesi-sonuclari-hk.-t.c.-disisleri-bakanligi_52318.html.
• • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “12 Eylül - 20 Ekim 2020 Tarihleri Arasında Yunanistan'ın Gerginliği Artırıcı Eylemleri”, Erişim Tarihi: 03.02.2022, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/site_media/html/denizcilik/Yunanistan-in-12-Eylul-2020-tarihinden-itibaren-Dogu-Akdeniz-ve-Ege-Denizi-nde-Gerginligi-Artirici-Adimlari.pdf.
• • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Sorularla Dış Politika”, Erişim Tarihi: 06.08.2022, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/sorular.tr.mfa.
• • Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Başlıca Ege Denizi Sorunları”, Erişim Tarihi: 02.02.2022, Erişim Adresi: https://www.mfa.gov.tr/baslica-ege-denizi-sorunlari.tr.mfa. https://www.mfa.gov.tr/baslica-ege-denizi-sorunlari.tr.mfa.
• • Türkiye Cumhuriyeti Milli Savunma Bakanlığı (2021), “Millî Savunma Bakanı Hulusi Akar, ‘Adalar Denizi ve Yunanistan ile Komşuluk İlişkileri Sorunları Sempozyumu’nda Konuştu”, 09.09.2021, Erişim Tarihi: 02.02.2022, Erişim Adresi: https://www.msb.gov.tr/SlaytHaber/992021-33244.
• • Ulusal (2020), “Adım adım Atina kışkırtması”, 14.10.2020, Erişim Tarihi: 14.02.2022, Erişim Adresi: https://www.ulusal.com.tr/haber/8633307/adim-adim-atina-kiskirtmasi.
• • Uygun, Ayşe Gülce (2021), “Doğu Akdeniz’de Paylaşım Rekabeti: Türkiye-Yunanistan Gerginliği ve Avrupa Birliği’nin Tutumu”, TYB Akademi, Sayı: 31, ss. 69-89.
• • Uzgel, İlhan (2010), “ABD ve NATO'yla İlişkiler”, içinde (editör: Baskın Oran) Türk Dış Politikası, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 243-325.
• • Varan, Gökhan (2020), “Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Aksoy: Yunanistan Türkiye ile ikili meselelerini ancak masaya oturarak çözebilir”, Anadolu Ajansı, 06.12.2020, Erişim Tarihi: 06.08.2022, Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/disisleri-bakanligi-sozcusu-aksoy-yunanistan-turkiye-ile-ikili-meselelerini-ancak-masaya-oturarak-cozebilir/2067638.
• • Yorulmaz, Recep (2020), “Doğu Akdeniz'de Türkiye-Yunanistan Gerginliği ve İş Birliği İmkanları”, Middle Eastern Analysis / Ortadogu Analiz, Sayı: 96, ss. 94-97.
• • “Yunanistan, Meis'te Ne Yaptı?”, https://www.youtube.com/watch?v=99CY7GD6wrg .