CONSIDERATIONS OVER THE LOCATION OF THE MYRIOKEPHALON BATTLE: BYZANTINE SOURCES

Yıl 2017, Sayı: 7, 105 - 124, 27.09.2018

Levent Kayapınar , Beycan Hocaoğlu , Serdar Vardar Mahmut Halef Cevrioğlu

Öz

Conflicting views have prevailed regarding the location of the Myriokephalon Battle, which took place between the Byzantine armies under the leadership of Emperor Manuel Komnenos and the Seljuk Sultan Kılıç Arslan II on 17 September 1176. Although Latin, Armenian and Assyrian sources provide information regarding the battle, we will base our view on the chronicles of Kinnamos and Khoniates along with Emperor Manuel’s letter, the contemporary Byzantine sources. As the location of the Battle of Myriokephalon, Kinnamos and Manuel’s letter record Τζιβρηλιτζημανἰ (Civrilicimani). Nikitas Honiatis indicates the same place as Τζυβρίτζη (Civrici) and he emphasise that that location is a gorge. However, there are more than one settlements named Civril in the region where the battle broke out and there are two settlements in that geography where the battle is claimed to have broken out. Further to that there are settlements called Homa near both of Civril in the Byzantine sources. However, when Nikitas Honiatis whose surname means from Honaz, mentioned on Dinar in his work, he claimed that the springs of the Greater Menderes were there and Homa, desolated Myriokephalon Castle and Civril Pass were behind them. So Homa=Seiblia (Gümüşsu) and Civril settlements are seen around Lake Isıklı that is accepted the spring of the Greater Menderes in province of Denizli at present. In the narrative of Honiatis, Civrici pass is described as a long valley whose steepness decreases towards to the north. According to these narrations, we regard that the place which is called today as Kufi Valley, lying narrowly and long on the south-north direction with decreasing altitude decrease after passing the castle remains that we considered belong to Myriokephalon after passing Gumussuyu Town in Civril County, is Civril which was mentioned in Honiatis’ narration.

Anahtar Kelimeler

Battle of Myriokephalon, the Byzantine Empire, the Seljuk Empire, Sultan Kılıç Arslan II, Manuel Komnenos, Medieval History, Anatolia, Military History

MİRYOKEFALON MUHAREBESİ’NİN MAHALLİ ÜZERİNE MÜLAHAZALAR: BİZANS KAYNAKLARI

Öz

17 Eylül 1176 yılında gerçekleşen ve Türk tarihi açısından çok büyük öneme sahip olan Miryokefalon Savaşı’nın nerede gerçekleştiği ve bu konudaki değişik ve çelişkili görüşler gündeme gelmiştir. Söz konusu savaşla ilgili Süryani, Ermeni ve Latin kaynakları bulunmakla birlikte biz görüşümüzü dönemin Bizans kaynakları olan İoannis Kinnamos ve Nikitas Honiatis’in görüşleriyle İmparator Manuel Komnenos’un mektubuna dayandıracağız. Miryokefalon Muharebesi’nin yerini Kinnamos ve Manuel’in mektubu Τζιβρηλιτζημανἰ (Civrilicimani) olarak kaydetmiştir. Aynı yeri Nikitas Honiatis Τζυβρίτζη (Civrici) olarak yazar ve buranın geçit olduğuna vurgu yapar. Ancak savaşın gerçekleştiği bölgede birden fazla Çivril adını taşıyan yerleşim birimi vardır ve savaşın gerçekleştiği yerler konusunda iddiaların söz konusu olduğu coğrafyada iki tane Çivril mevcuttur. Bunun ötesinde Bizans kaynaklarında Çivril’in yakınında olduğu söylenen Homa adında da her iki Çivril’in yakınında yerleşim birimleri bulunmaktadır. Ancak, soyadı Honazlı anlamına gelen Nikitas Honiatis eserinde Dinar’dan bahsederken, Büyük Menderes ırmağının kaynaklarının burada olduğu ifade eder ve hemen arkasından Homa, terk edilmiş olan Miryokefalon Kalesi ve Çivril geçidi gelmektedir. Dolayısıyla günümüzde Denizli ilinde yer alan ve Büyük Menderes ırmağının kaynağı kabul edilen Işıklı gölünün çevresinde Homa=Seiblia (Gümüşsu) ve Çivril yerleşim birimlerine rastlanır. Honiatis’in anlatımını takip ettiğimizde Çivrici geçidi, yüksek yamaçlarla kuzeye gittikçe sarplığı azalan uzun bir vadi olarak nitelendirilir. Bu anlatımlara göre günümüzde Çivril ilçesine bağlı Gümüşsu beldesini geçtikten sonra günümüzde kalıntıları olan ve Miryokefalon olarak düşündüğümüz hisarı geçtikten sonra başlayan, güney-kuzey yönünde ince ve uzun bir şekilde uzanarak rakımı düşen ve Küfi Boğazı olarak tesmiye edilen yerin, Honiatis’in anlatımında belirtilen Çivril geçidi olduğunu düşünüyoruz.

Anahtar Kelimeler

Miryokefalon Savaşı, Bizans İmparatorluğu, Selçuklu Devleti, Sultan II. Kılıç Arslan, Manuel Komnenos, Ortaçağ Tarihi, Anadolu, Askeri Tarih

Kaynakça

• ANSBERTUS, (Keşiş), Historia de Expeditione Friderici Imperatoris, Josef Dobrovsky ed., Prag 1827.
• CEYLAN, Mehmet Akif, “Coğrafya Perspektifinden Miryokefalon Savaşı’nın Yeri ve Konya Bağırsak Boğazı,” Uluslararası Selçuklu Araştırmaları Dergisi Güz2016 (5), 69-94.
• HOUEDEN, Roger, Chronica Magistri Rogeri de Houedene, C. II, haz. William Stubbs, Londra 1869, ss.102-04.
• MICHEL le Syrien , Chronique, Patriarche Jacobite d’Antioche (1166-1199) , çev.: J. B. Chabot, Paris 1905.
• KHONIATES, Niketas, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), çev. Fikret Işıltan, Ankara: Türk Tarih Kurumu 1995.
• KINNAMOS, Ioannis, Ioannis Cinnami Epitome: Rerum ab Ioanne et Alexio Comnenis Gestarum (Ad Fidem Codicis Vaticani), haz. August Meineke, Bonn: Weber, 1836.
• KINNAMOS, Ioannes, Ioannes Kinnamos’un Historia’sı (1118-1176), çev. Işın Demirkent, Ankara: Türk Tarih Kurumu 2001.
• MAGOULIAS, H. J., O City of Byzantium, Annals of Niketas Choniates. Detroit: Wayne State University Press, 1984.
• Le Connétable SEMPAD, “Chronique Du Royaume De La Petite Armémie Par Le Connétable Sěmpad,” Recueil Des Historiens Des Croisades Documents Arméniens, C. I, (çev. E. Dulaurier), Paris:L’Academie Des Inscriptions Et Belles- Lettres, 1869.
• TURFAN, Kemal, “Myriokephalon Savaşı'nın Yeri Üzerinde Yeni Araştırmalar,” X. Türk Tarih Kongresi, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1991, ss.1117-1155.