Türkiye’de Vatandaşlık Eğitimi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 50, 16.12.2015

İpek Som Hakan Karataş

https://doi.org/10.29065/usakead.232402

Cited By: 8

Öz

Bu saha araştırmasında, Türkiye’de ilk ve ortaöğretim seviyesinde vatandaşlık eğitimiyle ilgili araştırmalar uygulayıcılar ve araştırmacılar için faydalı öneriler sunulması amacıyla incelenmektedir. İlgili literatür beş bölüm altında ele alınmaktadır: öğretim programı ve organizasyon, okulda öğrenci ve veli katılımı, öğrencinin topluma katılımı, ölçme ve değerlendirme, öğretmen ve müdürlere destek sağlama. Araştırma sonuçlarının, Türkiye’de vatandaşlık eğitiminin etkililiğinin arttırılmasında uygulayıcılar ve araştırmacılar için yol gösterici olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

-, Vatandaşlık eğitimi, Öğretim programı

Kaynakça

• Akboğa, H. M. (2015). Türkiye’de okullarda çocuk katılımı: çocuklar için güncel durum raporu. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Altan, C. (2011). Eğitim–siyasal eğilim ilişkisi: Mersin örneği. CÜ İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 12(1), 313-329.
• Banks, J. A. (2008). Diversity, group identity, and citizenship education in a global age. Educational researcher, 37(3), 129-139.
• Biesta, G., & Lawy, R. (2006). From teaching citizenship to learning democracy: overcoming individualism in research, policy and practice. Cambridge journal of education, 36(1), 63-79.
• Bicer, B. (2007). Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesi ile öğrencilerde demokrasi kültürü kazanımlarının ortaöğretim öğretmenlerince değerlendirilmesine yönelik bir analiz (Kütahya örneği). Yayımlanmamıs yuksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Bruen, J. (2014). Politics: interest, participation and education. Comparing the Republic of Ireland with Germany. Irish Educational Studies, 33(1), 37-55.
• Bulandere, V. (2014). Öğrencilerin Vatandaşlık ve Demokrasi Dersi Eğitimi Kazanımlarını Elde Etme Düzeyleri ve Derse Yönelik Görüşleri (Erzurum İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Bümen, N. T. (2005). Öğretmenlerin Yeni İlköğretim 1–5. Sınıf Programlarıyla İlgili Görüşleri ve Programı Uygulamaya Hazırlayıcı Bir Hizmetiçi Eğitim Çalışması Örneği, Ege Eğitim Dergisi, 6 (2), 21–57.
• Ceylan Uyanık, S. (2009). Ortaöğretim kurumlarında demokrasi eğitimi ve okul meclisleri uygulamalarına ilişkin öğrenci görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education.(6. baskı). ABD: Routledge.
• Doğanay, A., & Sarı, A. G. M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 39(39), 356-383.
• Er, H., Özmen, C., & Ünal, F. (2013). 8. sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersinin 4. sınıfa alınmasına ilişkin görüşler üzerine bir araştırma. International Journal of Social Science, 6(8), 179-196.
• Ersoy, A. F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Eurofound (2014). Yaşam kalitesi eğilimleri – Türkiye: 2003–2012, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
• Eurydice (2012). Avrupa’da vatandaşlık eğitimi. Brussels: Eurydice. 06.06.2015 tarihinde http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/139TR_HI.pdf adresinden alınmıştır.
• Genç, S. Z. & Güner, F. (2012). İlköğretim öğretmenlerinin Demokrasi Eğitimi ve Okul Meclisleri Projesi’ne yönelik görüşleri (Çanakkale ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (3), 747-766.
• Gömleksiz, M. N. & Kılınç, H. H. (2013). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi kazanımları ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Electronic Turkish Studies 8(12), 555-568, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gövercin, G. (2013). İnsan hakları alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarının demokrasi ve insan hakları eğitimine katkısı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Güven, S. Tertemiz, N. ve Bulut, P. (2009). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimine yönelik sınıf öğretmen görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi,1, 149.
• Güven, M., Cam, B. & Sever, D. (2013). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri uygulamalarının ve kazanımlarının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 1-23.
• Hablemitoğlu, Ş & Özmete, E. (2012). Etkili vatandaşlık eğitimi için bir öneri. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 39-54.
• İbrahimoğlu, Z., & Öztürk, C. (2013). Sosyal bilgiler dersinde örnek olay yöntemi kullanımının öğrencilerin akademik başarı derse karşı tutum ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkileri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26 (2).
• İnsan Hakları Eğitimi Ortak Çalışma Ağı (İHEA). (2015). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersinin taslak öğretim programına ilişkin görüşler. 20.06.2015 tarihinde http://www.ihea.net.tr/haberler/63-ilkokul-4-sinif-insan-haklari-yurttaslik-ve demokrasi-dersi-taslak-ogretim-programi-na-iliskin-gorusler adresinden alınmıştır.
• Karaman Kepenekçi, Y. (2005). A study of effectiveness of human rights education in Turkey. Journal of Peace Education, 2(1), 39-55.
• Keleş, H., & Tonga, D. (2014). Öğrencilerin Vatandaşlık Bilincini Etkileyen Faktörlere İlişkin Öğretmen Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 14 (2), 61-85.
• Keskin, S. C., & Yüceer, D. (2013). Danimarka’da vatandaşlık eğitimi. Journal of Social Studies Education Research, 4(1), 97-120.
• Merey, Z., Karatekin, K. & Kuş, Z. (2012). İlköğretimde vatandaşlık eğitimi: Karşılaştırmalı kuramsal bir çalışma. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (3), 795-821.
• Özcan, G. E. & Şeren, M (2014). Ortaöğretim okullarındaki öğrencilerin okul yönetiminin karar verme sürecine katılımları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 111-126.
• Özmen, C. (2011). Sosyal bilgiler eğitiminde vatandaşlık aktarımı yaklaşımına ilişkin öğretmen görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 435-455.
• Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1 (1), 48-62.
• Taş, İ.D. (2010). 2005 İlköğretim Programının Hazırlanmasında Görev Alan Ara Disiplinler Komisyonu Üyelerinin ve Sınıf Öğretmenlerinin Ara Disiplin Yaklaşımı Konusundaki Bilgi Durumunun ve Görüşlerinin Belirlenmesi, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tonguç, B. (2007).İlköğretim okullarında vatandaşlık ve insan hakları eğitimi programının uygulanışına ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tünkler, V. (2013). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi programında yer alan soyut kavramların, becerilerin ve değerlerin öğrencilere kazandırılmasına ilişkin metaforik bir yaklaşım. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TTKB (2010). İlköğretim Vatandaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı. 25.06.2015 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/www/ogretim-programlari/icerik/72 adresinden alınmıştır.
• TTKB (2015). İlkokul (4. sınıf) İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi (Taslak) Öğretim Programı. 26.02.2015 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_05/14113550_insan_haklari_yurttalkvedemokrasi_taslak.pdf adresinden alınmıştır.
• Ünal, F. (2012). Ortaokul 8. Sınıf vatandaşlık ve demokrasi eğitimi öğretim programı ve ders kitaplarında insan hakları üzerine bir çözümleme. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 110-127.
• Wiseman, A. W., Astiz, M. F., Fabrega, R., & Baker, D. P. (2011). Making citizens of the world: the political socialization of youth in formal mass education systems. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 41(5), 561-577.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.