The Trends of Dissertations Written on the Textbooks of Social Studies Education in Turkey (2001-2020)

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 51 - 66, 16.04.2021

İlker Dere , Betül Gökçınar

https://doi.org/10.29065/usakead.825709

Cited By: 1

Öz

This study aims to determine the trends of dissertations written in the textbooks of social studies education. Of the 122 postgraduate theses that are assessed, 114 of them are master’s theses, and 8 of them are doctoral theses. This study was designed following the document analysis model which is among the qualitative research model, and content analysis is used to evaluate the theses. After completing the evaluations within the scope of the first research study, we found out that the highest number of postgraduate theses were published in 2019 and prepared at Gazi University. Secondly, it is seen that the “opinion” dimension is mostly addressed and the most used the document analysis method in theses. Lastly, validity and reliability methods that are applied in theses are reviewed and the result shows that researchers apply to expert’s opinions mostly.

Anahtar Kelimeler

Social studies, textbooks, dissertations, trends

Türkiye'de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Ders Kitaplarıyla İlgili Hazırlanan Tezlerin Eğilimleri (2001-2020)

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler ders kitaplarını ele alan tezlerin eğilimlerini belirlemektir. 114 yüksek lisans ve 8 doktora tezi olmak üzere toplamda 122 lisansüstü tez çalışması ele alınmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi modeline göre tasarlanan bu araştırmada tezlerin değerlendirilmesinde içerik analizi kullanılmıştır. Yapılan değerlendirme sonucunda ilk olarak lisansüstü tezlerin en fazla 2019 yılında yayınlandığı ve Gazi Üniversitesi’nde hazırlandığı tespit edilmiştir. İkinci olarak tezlerde en çok “görüş” boyutunun ele alındığı ve en çok doküman analizi yönteminin kullanıldığı görülmektedir. Son olarak tezlerde kullanılan geçerlik ve güvenirlik yöntemleri incelenmiş ve hem nitel hem de nicel çalışmalarda ortak olarak en çok uzman görüşüne başvurulduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, ders kitapları, tezler, eğilimler

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2018). Araştırmaya dayalı sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Akbuğa, M. (2010). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin görüşleri (Konya ili örneği). Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Alaca, E. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler ders kitapları üzerine yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin değerlendirilmesi. Asya Studies, 4(12), 1-10.
• Babbie, E. (2016). The practice of social research. Boston: Cengage Learning.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Cardno, C., Rosales-Anderson, N., & McDonald, M. (2017). Documentary analysis HUI: An emergent bricolage method for culturally responsive qualitative research. MAI Journal, 6(2), 144-152.
• Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2018). Research methods in education. New York: Routledge.
• Demir, A., Kaymakcı, S. ve Akdağ, H. (2019). Sosyal bilgiler öğrenci çalışma kitaplarının kaldırılmasına ilişkin bir olgubilim araştırması. Journal of History Culture and Art Research, 8(4), 445-463.
• Demir, S. B., Doğan, S. ve Pınar, M. A. (2013). 4+4+4 yeni eğitim sistemi’nin yansımaları: Beşinci sınıflardaki eğitim-öğretim sürecinin branş öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Turkish Studies, 8(9), 1081-1098.
• Demircioğlu, E. (2011). Tarih öğretmenlerinin dokuzuncu sınıf tarih ders kitabındaki görseller hakkındaki görüşleri. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A. A. (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapilan yüksek lisans tezleri: bir içerik analizi çalışması. Turkish Journal of Social Research/Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602.
• Doğan, Y. ve Torun, F. (2018). Sosyal bilgiler ders kitapları nereye doğru gidiyor? The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 4(2), 111-125.
• Ertürk, E. (2006). Ders kitaplarında toplum, yurttaşlık, vatanseverlik ve ekonomi anlayışının dönüşümü: 1997 ve 2004 ilköğretim sosyal bilgiler ders kitapları üzerine bir içerik analizi. Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, İstanbul.
• Finfgeld-Connett, D. (2014). Use of content analysis to conduct knowledge-building and theory-generating qualitative systematic reviews. Qualitative Research, 14(3), 341–352.
• Gül, M. (2017). Türkçe ders kitabındaki metinlerin (5. sınıf) değerler eğitimi yaklaşımıyla incelenmesi. Erciyes Journal of Education, 1(1), 59-78.
• Güleç, S. ve Hüdavendigar, M. N. (2020). Sosyal bilgiler eğitimi alanında okuryazarlık becerisi başlığında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 3(3), 24-36.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education (IJTASE), 2(1), 8-26.
• Kabapınar, Y. (2007). 1998 ve 2004 öğretim programlarına göre yazılmış hayat bilgisi ve sosyal bilgiler ders kitaplarında sosyal olay ve değerlerin sunumu: işlev ve nitelik açısından farklı bir noktaya geldik mi?. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 25(25), 109-127.
• Kabapınar, Y. ve Yabansu, (2019). Sosyal bilgilerde ders kitapları. İ. H. Demircioğlu, S. Kaymakcı ve E. Demircioğlu (Ed.), Sosyal bilgiler eğitimi araştırmaları el kitabı içinde (s. 137-158). Ankara: Pegem.
• Karakuş, C. (2010). İlköğretim 1. kademe öğretmen kılavuz kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Karakuş, S. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 61-76.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kayaalp, F. ve Karameşe, E. N. (2020). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi kapsamında hazırlanan “vatandaşlık” konulu lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 744-785.
• Keskin, Y. (2002). Türkiye’de II. Meşrutiyetten günümüze kadar uygulanmış olan sosyal bilgiler öğretim programlarının analizi ve karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kıyıcı, F. (2003). Sosyal bilgiler ders kitaplarında içeriğin hazırlanması. Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Kuru, G., & Şimşek, A. (2020). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler ders kitaplarındaki derse özgü becerilerin öğretiminin karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2410-2423.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (Çev. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar. Ankara: TTKB.
• Neuendorf, K. A., & Kumar, A. (2016). Content analysis. The International Encyclopedia of Political Communication, 1–10.
• Oğuz-Haçat, S. ve Demir, F. B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
• Oruç, S. ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmaları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 121-132.
• Öner, G. ve Öner, D. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konuları üzerine yapılmış lisansüstü tezlere yönelik bir analiz ve bibliyografya çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 13-34.
• Özkan, U. B. (2020). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Ankara: Pegem Akademi.
• Sezer, A., İnel, Y. ve Gökalp, A. (2019). Çalışma grubu sosyal bilgiler öğretmenleri olan Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-17.
• Şahin, M., Göğebakan-Yıldız, D. ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Journal of Social Studies Education Research, 2(2), 96-121.
• Şahin, Ö. ve Başgül, M. (2018). Ortaokul matematik ders kitaplarında sosyal değerler. Dicle University Journal of Ziya Gokalp Education Faculty, 34, 90-104.
• Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB]. (2019). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait e-içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları. 14.10.20 tarihinde https://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_08/26172658_Kitap_Ynceleme_deg_kriter.pdf adresinden alınmıştır.
• Tarman, B., Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746.
• Tarman, B., Güven, C. ve Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410.
• Tay, B. (2005). Sosyal bilgiler ders kitaplarında öğrenme stratejileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 209-225.
• Uyar, M. (2019). 2005-2017 öğretim programlarında kullanılan 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarının karşılaştırılması: MEB yayınları örneği. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Watkins, R., West-Meiers, M., & Visser, Y. L. (2012). A guide to assessing needs: Essential tools for collecting information, making decisions, and achieving development results. Washington DC: The World Bank.
• Yaylacı, Z. ve Büyükalan, F. (2019). Sosyal bilgiler eğitiminde öğretmen görüşüne başvurulan tezlerin tematik açıdan incelenmesi (2005-2017). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 1-19.