SOSYAL BİLGİLER DERSLERİNDE ÇEVRE İLE İLGİLİ KONULARIN ÖĞRETİMİNE İLİŞKİN ÖĞRETMENLERİNİN DÜŞÜNCE VE FAALİYETLERİ

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 46 - 61, 15.04.2022

Şifa Karabulut , Barış Metin

https://doi.org/10.29065/usakead.1039503

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma sosyal bilgiler dersi insanlar, yerler ve çevreler öğrenme alanında çevre ile ilgili konuların öğretimine ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin düşünce ve faaliyetlerini ortaya çıkarmak için yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Uşak merkez ortaokullarda görev yapan 20 (erkek=10, kadın=10) sosyal bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma tekniklerinden olgubilim (fenomenoloji) modeli uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular ışığında çevre ile ilgili konuları anlatırken öğrencilere kazandırılması düşünülen değerlerin duyarlılık, sorumluluk, vatanseverlik, dayanışma, yardımseverlik, bilimsellik, saygı, sevgi ve tasarruf değerleri olduğu görülmüştür. Kazandırılması düşünülen becerilerin ise; harita okuryazarlığı, çevre okuryazarlığı, mekânı algılama, araştırma, konum analizi, değişim ve sürekliliği algılama, gözlem, problem çözme, sosyal katılım, girişimcilik, iletişim, karar verme, tablo, grafik ve diyagram çizme ve yorumlama, zaman ve kronolojiyi algılama, eleştirel düşünme, empati, kanıt kullanma, iş birliği ve öz denetim becerileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ders içi yaşanan sıkıntılarda ise çoğunlukla ders saatinin yetersizliği görülürken katılımcıların önerileri doğrultusunda ders saatinin artırılması sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcılardan bazılarının sivil toplum kuruluşlarına katılım sağladığı sonucuna ulaşırken hepsinin derslerinde Uşak ili üzerinden örnekler verdiği sonucu elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Çevre Eğitimi, Öğrenme Alanı, Uşak, Beceri ve Değer

Kaynakça

• Afacan, Ö. ve Demirci Güler, M. P. (2011). Sürdürülebilir çevre eğitimi kapsamında tutum ölçeği geliştirme çalışması. 2nd International Conference On New Trends In Education And Their Implications. Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Akcan, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde okul dışı çevre eğitimi unsurları (Bilecik ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı, Bolu.
• Akçay, İ. (2006). Farklı Ülkelerde Okul Öncesi Öğrencilerine Yönelik Çevre Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Bursa.
• Alım, M. (2006). Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türkiye’de çevre ve ilköğretimde çevre eğitimi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 14(2), 599-616.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmada örneklem yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1). 231-274.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Caner, Ö. (2019). Öğretmen adaylarının okul dışı öğrenme ortamlarında sürdürülebilir çevre eğitimine yönelik tutumları. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Antalya.
• Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2020). https://webdosya.csb.gov.tr/db/bolu/icerikler/cevre-20180222082618.pdf adresinden 12.09.2020, 15:20 tarihinde erişildi.
• Erdoğan, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çevre eğitimi konusundaki görüşleri ve yeterlilikleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara.
• Ertürk, H. (1994). Kentsel çevre sorunlarının çözümü açısından ekolojik ilkeler. ekolojik yaklaşım (17. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu: Kent ve Çevre: Planlamaya Ekolojik Yaklaşım), 4-5-6 Kasım 1993, Bildiriler Kitabı, ss. 49-58, Bursa.
• Güney, E. (2003). Çevre ve insan (Toplum doğa ilişkileri). Çantay Kitabevi, İstanbul, s:13.
• İbret, B. Ü. ve Yılmaz, O. (2019). Sosyal bilgilerde çevre eğitimi: Lisansüstü çalışmalara ait bir inceleme, AJESI - Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 431-449.
• Kayalı, H. (2010). Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Sınıf Öğretmenliği Öğretmen Adaylarının Çevre Sorunlarına Yönelik Tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi, (21), 258-268.
• Küçük, N. (2017). Ortaokullarda Uygulamalı Çevre Eğitiminin Çevre Bilinci Üzerine Etkisi (Balıkesir Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
• Öcal, T. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumlarının belirlenmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, (27), 333-352.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının “Coğrafya” kavramına yönelik metafor durumları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
• Tedmen, Z. S., Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi, Eğitim ve Bilim, 173(39), 430-453.
• Tırpancı, H. (2019). Sosyal Bilgiler Dersinde Etkinlik Temelli Çevre Eğitimi Uygulamalarının Öğrencilerin Akademik Başarılarına Etkisi ve Uygulama Hakkındaki Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Timmins, F. ve McCabe, C. (2005). How to conduct an effective literature search: Art&Science Study Skills, 11(20), 41-47.
• Ünder, H. (1991). Çevre merkezci görüş ve çevre eğitimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 7. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.