Paintings with Style of Miniature Existing in Sanctuary of Tiran Ethem Bey Mosque

Yıl 2015, Cilt: 8 Sayı: 3, 1 - 20, 29.06.2015

Ruhi Konak , Metin Uçar

Öz

Wall paintings (fresco) have an important place in the process of passing from miniature art to western-style painting in the Ottoman Empire. Wall paintings that could be seen in Ottoman palaces as of the second half of 18th century spread over territories of the Ottoman beyond Istanbul (Constantinople) in a short time and were applied on walls of mansion, water-tank with a fountain, tomb and mosques in the next period. Within this period; Ethem Bey Mosques that was constructed in Tiran (that is, the capital city of Albania) is one of the most important work of art of Ottoman within Balkan Peninsula in terms of decoration and wall painting. Wall paintings reminding of Anatolian examples of western painting style are present on interior and exterior wall surfaces of narthex of aforementioned mosque. Paintings bearing a resemblance to examples of miniature art exist on walls of sanctuary in contrast to ones that can be seen on external wall. Aforementioned wall paintings drawn via two different styles are important as they reflect certain attempts for both westernization and resistance to it in the Ottoman painting (miniature) art in the last quarter of 18th century. Within the scope of the present article; paintings existing on walls of sanctuary of Tyrant Ethem Bey Mosque are going to be reviewed in terms of stylistic features of miniature art and traces of attempt to maintain the progress of Ottoman miniature art ending on book pages by means of wall surfaces are going to be found out.

Anahtar Kelimeler

Albania; Mosque Ethem Bey; Mural Painting; Penwork; Miniature

Tiran Ethem Bey Camisi Harim Duvarlarında Yer Alan Minyatür Üsluplu Resimler

Öz

Duvar resimleri Osmanlı’da minyatür sanatından batı tarzı resme geçiş sürecinde önemli bir yere sahiptir. 18. yüzyıl ikinci yarısından itibaren Osmanlı saraylarında görülen duvar resimleri kısa bir süre sonra İstanbul dışındaki Osmanlı coğrafyasına da yayılmış; sonraki süreçte konakların, şadırvanların, türbelerin ve camilerin duvarlarına da uygulanmıştır. Bu süreçte, Arnavutluk’un başkenti Tiran’da yapılmış olan Ethem Bey Camisi süslemeleri ve duvar resimleri açısından Balkanlardaki en önemli Osmanlı eserinden birisidir. Caminin Son cemaat yeri iç ve dış duvar yüzeylerinde batı resim geleneğinin Anadolu’daki örneklerini andıran duvar resimleri mevcuttur. Dış cephelerde yer alan resimlerin aksine harim duvarlarında daha çok minyatür sanatı örnekleri ile benzerlik gösteren resimler mevcuttur.  İki farklı tarzda yapılmış olan bu duvar resimleri, 18. yüzyılının son çeyreğinde Osmanlı resim (minyatür) sanatının batılılaşma ve batılılaşmaya direnme çabalarının birlikte izlenmesi açısından önemlidir. Bu makale kapsamında, Tiran Ethem Bey Camisi harim duvarlarında yer alan resimler minyatür sanatı biçim özellikleri açısından incelenecek ve Osmanlı minyatür sanatının kitap sayfalarında sona eren macerasının duvar yüzeylerinde sürdürülmesi çabasının izleri sürülecektir.  

Anahtar Kelimeler

Arnavutluk; Ethem Bey Camisi; Duvar Resmi; Kalemişi; Minyatür

Kaynakça

• AKSEL, Malik (2010). Anadolu Halk Resimleri, Kapı Yayınları, İstanbul.
• ARIK, Rüçhan (1975). Anadolu’da Bir Halk Ressamı: Zileli Emin, Türkiyemiz, S: 16, 8-13.
• ARIK, Rüçhan (2001). Sanatta Batılılaşma Sürecinde Balkan Anadolu Beraberliği, Balkanlarda Kültürel Etkileşim ve Türk Mimarisi Sempozyumu Bildirileri, 17-19 Mayıs 2000, Şumnu (Bulgaristan), I. Cilt, Ankara, 71-96.
• ATMACA, Tayfun (2005). Hacı Ethem Bey Camii ve Saat Kulesi, Avrasya Bülteni- Tika, Ankara, 41, 22.
• BAĞCI, Serpil; ÇAĞMAN, Filiz; RENDA, Günsel; TANINDI, Zeren (2006). Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• CEZAR, Mustafa (1995). Sanatta Batı’ya Açılış ve Osman Hamdi, Ekav Vakfı Yayınları, İstanbul.
• HYSA, Roald (2008). Xhamite e Tiranes, My.,Tiran.
• KIEL, Machiel (1990). Ottoman Architecture in Albania, Ircıca, 251.
• KONAK, Ruhi (2007). Minyatür Sanatında Derinlik Anlayışı, Atatürk Üniversitesi Sanat Dergisi, S: 12, 97-102.
• KONAK, Ruhi (2008). Minyatür Sanatında Perspektif Anlayışı, Akdeniz Üniversitesi G.S.F., Güzel Sanatlar Etkinlikleri, 05-10 Mayıs 2008, Antalya, Bildiriler Kitabı, 291-296.
• LEAR, Edward (1851). Journals of a Landscape Painter in Albania, C, London.
• RENDA, Günsel (1997). Minyatür, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, II. Cilt, Yem Yayın, İstanbul, 1262-1271.
• SHKUPI, Fatbardha (1988), Tiparet e Zbukurmorja nga Shek XVII Deri ne Fillim te Shek XX ne Shqiperi, Monumentet, Tiran.
• TURAN, Ömer; İBRAHİMGİL, M. Z. (2004). Balkanlardaki Türk Mimari Eserlerinden Örnekler, TBBM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu, Ankara.
• UÇAR, Metin (2013). (1) Arnavutluk’taki Osmanlı Mimarisinde Süsleme, (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• UÇAR, Metin (2013). (2) “Arnavutluk’taki Osmanlı Dönemi Mimarisinde İstanbul Tasvirli Duvar Resimleri” Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/7 Summer, 671-686.
• AND, Metin (2004). Osmanlı Tasvir Sanatları 1: Minyatür, İş Bankası Yayınları İstanbul.
• ATIL, Esin (1986). Süleymanname, National Gallery of Art, Washington Harry N. Abrams, Inc., Publishers, New York.
• BAĞCI, Serpil; ÇAĞMAN, Filiz; RENDA, Günsel; TANINDI, Zeren (2006). Osmanlı Resim Sanatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• ÇAVUŞ, Sinan (1987). Tarih-İ Feth-İ Şikloş Estergon ve İstol[N]İ- Belgrad or Süleyman-Name, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• MATRAKÇI, Nasuhü's Silahi (1976). Beyan-ı Menazil -i Sefer-i Irakeyn, Haz. H. G. Yurtaydın, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.