Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 26/2, - , 28.04.2016

Şeyda Arslan , Vacide Ancın

Öz

Eleştirel düşünme; kuşku temelli sorgulayıcı bir yaklaşımla konulara bakma, yorum yapma ve karar verme becerisidir. Bir sorun ya da durum üzerine akıl yürüterek bir yargıya ulaşmak biçiminde özetlenebilir.  Sağlık kurumlarında yaşanan hızlı değişimlerle birlikte sağlık çalışanlarında eleştirel düşünme gereksinimi de artmaktadır. Bu çalışma bir Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda öğrenim görmekte olan öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerini incelemek amacıyla yapılmıştır. Veriler kişisel bilgi formu ve California Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Ölçeğin iç güvenirlik katsayısı 0,79 olarak hesaplanmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 18 paket programında değerlendirilmiştir. Yüzde ve frekans dökümleri alınmış, aritmetik ortalama ve standart sapmalar hesaplamış, bağımsız örneklem t testi, korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırmanın evrenini 2012–2013 bahar döneminde eğitim gören Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencileri (N=185), örneklemini ise verilerin toplandığı gün okulda bulunan öğrenciler (n=162) oluşturmuştur. Öğrencilerin yaş ortalaması 18,91±1,17 olup %77,8’i kızdır. Öğrencilerin eleştirel düşünme ölçek puan ortalaması 216,67±20,31 olarak bulunmuştur. Buna göre ise öğrencilerin çoğunluğunun (%86,4) eleştirel düşünme düzeyinin düşük olduğu saptanmıştır. Ölçeğin alt boyut puan ortalamaları, doğruyu arama boyutu 26,52±4,98; açık fikirlilik 49,04±6,97; siste­matiklik boyutu 26,23±4,12; analitiklik boyutu 48,06±5,70; kendine güven boyutu 26,86±5,43; meraklılık boyutu 39,97±5,87’dir. Araştırmada öğrencilerin eleştirel düşünme ölçek puan ortalamalarının eleştirel düşünme dersinin gerekliliğini düşünme değişkenine göre farklılaştığı görülmüştür (p<0.05). Cinsiyete, bölüme, sınıf düzeyine, mezun oldukları lise türüne, gelir getiren bir işte çalışma değişkenlerine göre ise öğrenciler arasında farklılık belirlenmemiştir (p>0.05). Bu çalışmanın bulgularına göre; öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim puan ortalamalarının düşük düzeyde olduğu; yaş, cinsiyet, bölüm, sınıf düzeyi gibi değişkenlerin eleştirel düşünme becerisi üzerinde etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Yılda okunan ortalama kitap sayısı ile meraklılık alt boyutu arasında pozitif yönde anlamlı ilişki vardır (p<0.05). Eğitimciler, sağlık hizmetleri meslek yüksekokullarında okuyan öğrencilerin eleştirel düşünme becerisini geliştirmek için aktif öğrenme stratejileri denemelidirler.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Öğrenci, Eğitim.

Kaynakça

• Akar, V. R. ve Kutlu, O. (2004). Eleştirel düşünme araçlarının incelenmesi ve bir güvenirlik çalışması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 13(2), 189-199.
• Akbıyık, C. (2002). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı, T. C. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Aştı, T. (2002). Hemşirelik mesleğinde yeni gelişim ve yaklaşımlar, Modern Hastane Yönetimi, 3, 38–42.
• Atay, S., Ekim, E., Gökkaya, S. ve Sağım, E. (2009). Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(1), 39-46.
• Aytekin, G., Özdemir, T. S., Ediz, P. ve Ceylan, F. (2007). Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin problem çözme becerileri ile empatik becerilerinin karşılaştırılması. II. Ulusal Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Sempozyumu Sunum Ve Poster Bildiri Özetleri, İzmir.
• Bailin, S. (2002). Critical thinking and science education, Science & Education, 11, 361-375.
• Bayrak, K. B. (2014). Öğretmen adaylarının bilgi okuryazarlık düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma, International Journal of Social Science, 25(1), 439-456.
• Bethune, E. and Jackling, N. (1997). Critical thinking skills: the role of prior experience, Journal of Advanced Nursing, 26(5), 1005-1012.
• Bloom B.S,. Krathwohl D. R. (1956). Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals, Handbook I, Cognitive Domain/by a committee of college and university examiners. New York : Longmans, Green.
• Boggs, K. U. and Arnold, E. (1999). Critical thinking: values and ethics in nurse-client relationships, interpersonal relationship. Professional Communication Skills for Nurses. Philadelphia: W.B. Saunders Company.
• Bulut, S., Ertem, G. ve Sevil, Ü. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2(2), 27-38.
• Carroll-Johnson, RM. (2001). Lear¬ning to think, Nursing Diagnosis, 12(2), 43-44.
• Cüceloğlu, D. (1998). İyi düşün doğru karar ver. 23. baskı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çıkrıkçı, N. (1992). Watson-Glaser eleştirel akıl yürütme gücü ölçeğinin (Form YM) lise öğrencileri üzerindeki ön deneme uygulaması, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), 559-569.
• Çıtak, A. E. ve Uysal, G. (2011). Bir üniversitenin Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim gören son sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin belirlenmesi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 27(3), 9-20.
• Dil C. S. (2001). Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri, T. C. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Dil, S. ve Öz, F. (2005). Hemşirelik Yüksekokulu ve Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerini etkileyen faktörler, Zonguldak Sağlık Yüksekokulu Sağlık Eğitim Araştırma Dergisi, 1(1), 12-26.
• Dirimeşe, E. (2006). Hemşirelerin ve öğrenci hemşirelerin eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi, T. C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Doğan, E. (2010). Hemşirelik öğrenci¬lerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve kitap okuma alışkanlığına ilişkin tu¬tumları, T. C. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Elder, L. and Paul, R. (1994). Critical thinking: why we must transform our teaching, Journal of Developmental Education, 18(1), 34-35.
• Erkuş, B. (2011). Özel hastanelerde ça¬lışan yönetici hemşirelerin ve hemşire¬lerin eleştirel düşünme düzeyi ve prob¬lem çözme becerileri, T. C. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Facione P.A. (1990). The California Critical Thinking Skills Test: College Level Technical Report #1—Experimental Validation and Content Validity. ERIC Document ED. 327-549. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.131.8583&rep=rep1&type=pdf Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri, T. C. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, İzmir.
• Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 57-74.
• Kantek, F., Öztürk, N. ve Gezer, N. (2010). Bir Sağlık Yüksekokulunda öğrencilerin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. International Conference on New Trends in Education and Their Implications, Antalya.
• Karasar, N. (2002). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, H. (1997). Üniversite öğrencilerinde eleştirel akıl yürütme gücü, T. C. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi, İstanbul.
• Kırmızı, S. F., Fenli, A. ve Kasap, D. (2014). Sınıf öğretmeni adayların eleştirel düşünme eğilimleri ile okuma alışkanlıklarına yönelik tutumları arasındaki ilişki, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 354-367.
• Kökdemir D. (2003a). Eleştirel düşünme ve bilim eğitimi, PiVOLKA, 2(4): 3-5. Erişim adresi: http://www.elyadal.org/pivolka/04/PiVOLKA_04_01.pdf Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
• Kökdemir, D. (2003b). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme, T. C. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Psikoloji Anabilim Dalı. Doktora Tezi, Ankara.
• Lipman, M. (2003). Thinking in Education (Second Edition). UK: Cambridge University Press.
• Öz, F. ve Dil, S. (2003). Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu I. ve IV. sınıf öğrencilerinin denetim odağını etkileyen faktörler ve eleştirel düşünme gücü ile ilişkisi, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2, 27-38.
• Öztürk, N. (2006). Hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler, T. C. Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Öztürk, N. ve Ulusoy, H. (2008). Lisans ve yüksek lisans hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünmeyi etkileyen faktörler, Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 1(1), 15-25.
• Roshald, C. B. and Kowalski, M. T. (2002). Introductions to nursing process. Textbook of Basic Nursing, 8.Ed, United State: Lippincott Publisher, 406-407.
• Royalty, J. (1995). The generalizability of critical thinking: Paranormal beliefs versus statistical reasoning, The Journal of Genetic Psychology, 156(4): 477-488.
• Saçlı, F. ve Demirhan, G. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırılması, Spor Bilimleri Dergisi, 19(2), 92-110.
• Schafersman, S.D. (1991). An Introductionto Critical Thinking. Erişim adresi: http://facultycenter.ischool.syr.edu/wp-content/uploads/2012/02/Critical-Thinking.pdf Erişim tarihi: 18 Aralık 2015.
• Smith, G. F. (2003). Beyond critical thinking and- decision making: Teaching business students how to think, Journal of Management Education, 27: 24.
• Şenturan, L. ve Alpar, Ş. E. (2008). Hemşirelik öğrencilerinde eleştirel düşünme, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 22-30.
• Şerefoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Taşçı, S. (2005). Hemşirelikte problem çözme süreci, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Hemşirelik Özel Sayısı, 14, 73-78.
• Thomas, I. (2009). Critical thinking, transformative learning, sustainable education, and problem-based learning in universities, Journal of Transformative Education, 7, 245.
• Tural, A. ve Seçgin, F. (2012). Sosyal Bilgiler ile Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri üzerine bir araştırma, E-international Journal of Educational Research, 3(1), 63-77.
• Walker, S. E. (2003). Active Learning Strategies to Promote Critical Thinking, Journal of Athletic Training, 38(3), 263-267.
• Zaybak, A. ve Khorshid, L. (2006). Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 137-146.