SOCIO-ECONOMIC SITUATION AND DEMOGRAPHIC STRUCTURE OF THE USAK PROVİNCE OF THE BULKAZ VİLLAGE IN THE OTTOMAN PERIOD (17. AND 19. CENTURY)

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 127 - 155, 26.06.2020

Leyla Aksu Kılıç , Cemile Barlık

Öz

The aim of this study is to reveal the socio-economic status, population structure and population mobility of the Bulkaz (village) the Usak subprovince in the Ottoman period. For this reason it is expected that our study will contribute to local history researches and especially those who will guide research about local history of Usak. Several archive materials were used to explain the socio-economic situation and population structure of the Bulkaz village between the 17th and 19th centuries. These sources consisted of Avarız register numbered 2498 (1676), population register numbered 1643 and 1648 (1831-1841) and temettuat register numbered 9406 (1844-1845). By transliterating these sources in contemporary Turkish, key findings including population structure and socio-economic characteristics of Bulkaz village were obtained. İn this way, most important about income and expenses including age averages, birth-death records, typologies and economic records and activities of the people who lived Burkaz village was revealed.

Anahtar Kelimeler

Usak Province, Village of Bulkaz, Population Register, Temettuat Register, Socio-Economic Structure

OSMANLI DÖNEMİNDE UŞAK KAZASI BULKAZ KARYESİ’NİN SOSYO-EKONOMİK DURUMU VE DEMOGRAFİK YAPISI (17. - 19. YÜZYILLAR)

Öz

Bu çalışmanın amacı Osmanlı döneminde Uşak Kazası’na bağlı Bulkaz karyesinin sosyo-ekonomik durumu, nüfus yapısı ve nüfus hareketliliklerini ortaya koymaktır. Bu sebeple çalışmamızın yerel tarih araştırmalarına ve özellikle Uşak’ın yerel tarihi hakkında araştırma yapacaklara bir katkı sağlayacağı beklenmektedir. Bulkaz karyesinin 17. - 19. yüzyıllar arasındaki sosyo-ekonomik durumu ve nüfus yapısını ortaya çıkarmak için farklı arşiv malzemelerinden yararlanılmıştır. Bahsedilen bu kaynaklar 2498 numaralı Avarız defteri (1676), 1643 ve 1648 numaraları nüfus defterleri (1831-1841) ve 9406 numaralı temettuat defteridir (1844-1845). Bu kaynakların günümüz Türkçesine transkripsiyonu yapılarak Bulkaz karyesine ait nüfus yapısı ve sosyo-ekonomik özellikleri içeren önemli bulgular elde edilmiştir. Böylelikle karyede yaşamış kişilerin yaş ortalamaları, doğum-ölüm kayıtları, tipolojileri ile ekonomik faaliyetlerini kapsayan gelir ve giderlere ait mühim bilgiler ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uşak Kazası, Bulkaz Karyesi, Nüfus Defteri, Temettuat Defteri, Sosyo-Ekonomik Yapı

Kaynakça

• I.ARŞİV BELGELERİ 438 numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (I) (937/1530) 2498 Numaralı Avârız Defteri (H.1086/M.1676) BOA. NFS.d. no.01643. BOA. NFS.d. no.01648. BOA. ML.VRD.TMT.d.09406. II. KİTAPLAR Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, Yayına Hazırlayanlar: İskender Türe ve Salim Kaynar, Seçil Ofset, İstanbul, 2017. S. Kütükoğlu, Mübahat. Osmanlı Belgelerinin Dili, İstanbul, Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı Yayınları(sor),1994. Savaş, Saim. Sirge Kazası Dikey Boyutta Bir Yerel Tarih Araştırması, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2017. III. MAKALELER Akyel, Salih, Sertel, Savaş. “Osmanlı Nüfus Defterlerinin Tarih Yazımındaki Yeri: 1840 Tarihli Çarsancak Kazası Gayrimüslim Nüfus Defteri Örneği”, Journal of History and Future, Cilt:1, Sayı: 1, 2015, s.78-98. Barkan, Ömer Lütfi. “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Tarihi”, Türkiyat Mecmuası, C. X, İstanbul, 1953, s.1-26. Calp, Mehrali. “Kişi Adları Üzerine Dilbilimsel Bir Çalışma (Ağrı İli Örneği)”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 52, 2014, s.27-49. Çimen, Adnan. “Sayım, Kayıt Düzeni Ve Teşkilatlanma Açısından Osmanlıda Nüfus Hizmetleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:14/3, 2012,s. 183-216. Çakmak, Biray. “Osmanlı Taşrasında Yönetilme Kaygıları: Karahallı Mülkî Nahiyesi’nin Kuruluşu”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi,Yıl:10, Sayı: 19, 2014, s. 3-25. Göyünç, Nejat. “Hâne Deyimi Hakkında”, OTAM, S.11, Ankara, 2000, s. 331-348. Güneş, Mehmet. “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Akademik Bakış, Cilt; 8, Sayı; 15, 2014, s. 269-298. Güler, İbrahim. “XVIII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Nüfus Hareketleri Olarak İç Göçler”, Tarih Dergisi, 2011, Sayı: 36, s.155 – 212. Kütükoğlu, Mübahat S. “Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettü Defterleri” TTK Yay., Belleten, Cilt; LIX, Sayı; 225, Ankara, 1995. Savaş, Saim, “DEDEBÂLİ CEMAATİ VE UŞAK KAZASI DEDEBALILAR KÖYÜ”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 32, Temmuz 2018, s.243-262. Türktaş, Mevlüt Metin. “Türklerde Ad Verme İle İlgili Bazı Tespitler”, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 2019, Sayı: 17, s. 34-44. IV. ANSİKLOPEDİ MADDELERİ Bozkurt, Nebi. "Nüfus", TDV İslâm Ansiklopedisi, Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, 2007.