HASTANE ÇALIŞANLARININ ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK DÜZEYLERİNİN İÇ DIŞ KONTROL ODAĞINA OLAN ETKİSİNİN YÖNETİMSEL AÇIDAN İNCELENMESİ: BİR HASTANE UYGULAMASI

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 40 - 53, 26.04.2018

Hasret Kartal H.nilay Gemlik

Öz

Güçlülük teorisinin temelinde sosyal ve bireysel güçlülük
kavramları bulunmaktadır Sosyal güçlülük beceri yüksekliği, bireyin ihtiyaç
duyduğunda dışarıdan yardım isteyebilmesidir. Bireysel güçlülük ise, bilişsel
becerilerin yardımıyla zor durumlarla baş etmeyi kapasitesidir. Öğrenilmiş
güçlülük, öğrenilen başa çıkma becerileri, öz yönetim teknikleri ve öz kontrol
yetenekleridir. Kontrol odağı, kişinin davranışlarını, kaderini kimin ve neyin
belirlediğine ilişkin bir algıdır. 
Hizmet sektöründe insan kaynağının önemi daha fazla ön plana
çıkmaktadır.  Özellikle sağlık gibi 7/24
çalışılan stresin yüksek olduğu mesainin fazla olduğu hatanın sonucunun ölüm
veya sakatlık olduğu bir sektör de çalışanların, güçlülük düzeyinin ve kontrol
odağı anlayışının yüksek olması ile tüm bu baskı faktörlerine rağmen hastaya
iyi hizmet sunulması ve çalışma arkadaşları ile daha sağlıklı ilişkiler
geliştirmek daha kolay olacaktır. Güçlülük düzeyi ve kontrol odağı yüksek
çalışanlarının kuruma daha büyük katkı sağlayacağı beklenmektedir.

Bu çalışma, hastane çalışanlarının öğrenilmiş güçlülük
düzeylerinin iç dış kontrol odağına olan ilişkisinin yönetsel açıdan
inceleyebilmek amacı ile yapılmıştır.Araştırmada veri toplama aracı olarak
demografik bilgiler anket ve Rotter’in İç-Dış Kontrol Odağı Ölçeği (RİDKOÖ) ile
Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği (RÖGÖ) kullanılmıştır, ardından
ölçekler ile toplanan veriler analiz edilmiştir.

Analiz sonuçlarına göre kontrol odağı ölçeği ile öğrenilmiş
güçlülük ölçeğine ait değerler arasında negatif yönlü zayıf bir ilişkinin
olduğu saptanmıştır.(p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Öğrenilmiş güçlülük, iç kontrol odağı, dış kontrol odağı

Kaynakça

• Akın A. Akademik kontrol odağı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2007, 3 (34): 9-17.
• Akkaya R Öğretmenlerin kontrol odağı ile iş doyumu arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,2015, Aydın (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Bertan AKYOL)
• Basım HN, Şeşen H. Kontrol odağının çalışanların nezaket ve yardım etme davranışlarına etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2006; (16): 159-168.
• Baydoğan M. ve Dağ İ. Hemodiyaliz hastalarındaki depresiflik duzeyinin yordanmasında kontrol odağı, öğrenilmiş güçlülük ve sosyotropi-otonomi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2008, 19 (1): 19-28.
• Bolat Oİ. Öz yeterlilik ve tükenmişlik ilişkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık etkisi. Ege Akademik Bakış. 2011; 11 (2): 255-266.
• Boyraz G, Aydın G. Yetiştirme yurdu ve anne-baba yanında kalan ergenlerde öğrenilmiş güçlülük. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2003; 2 (20): 59-64.
• Chang MM, Ho CM. Effects of locus of control and learner-control on web-based language learning. Computer Assisted Language Learning. 2009; 22 (3): 189-206.
• Coşkun F. Üniversite Giriş sınavına hazırlanan adaylarda umutsuzluk ve öğrenilmiş güçlülük. Yayınlanmamış Yuksek Lisans Tezi, Ankara Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2010. 1-89.
• Coşkun Y. Lise öğrencilerinde öğrenilmiş güçlülük ve kontrol odağı algılama düzeyi ilişkisi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013; 25 (25): 71-85.
• Cüceloğlu D. Çocuklarım içimde bir acı. Altınoluk Dergisi. 2003; 203 http://dergi.altinoluk.com/index.php?sayfa=yazarlar&yazar_no=922&MakaleNo=d203s056m1&AdBasHarf=&limit=0-1 sitesinden (22.07.2017) tarihinde erişilmiştir.
• Çakır Ö. Çalışma yaşamında öğrenilmiş güçlülük ve iş stresi ile başa çıkmada rolünü belirlemeye yönelik bir araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2009b: 100-106.
• Dağ İ. Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeğinin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi. 1991; Cilt 2, Sayı 4, Sayfa 269-274
• Dağ İ. Kontrol odağı, öğrenilmiş güçlülük ve psikopatoloji ilişkileri. Psikoloji Dergisi. 1992; 7 (27): 1-9.
• Demirci S. Düşünme ihtiyacı ölçeği, psikometrik özellikleri: Düşünme ihtiyacı, kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük ilişkilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1998. Demirtaş HA. Sosyal kimlik kuramı, temel kavram ve varsayımlar. İletişim Araştırmaları Dergisi. 2003; 1 (1): 124-144.
• Dil,S. , Bulantekin, Ö. Hemşirelik Öğrencilerinde Akademik Başarı Düzeyi ile Aile İşlevselliği ve Kontrol Odağı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi Psikiyatri Hemşireliği Dergisi Journal of Psychiatric Nursing 2011; Cilt 2, Sayı 1, Sayfa:17-24
• Duman B. Attribution Theory (Katkı=Anlam Yükleme Teorisinin) Öğrenme-Öğretme Sürecinde Öğrencilerin Öğrenilmiş Çaresizliği Üzerindeki Etkisi, 13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi, Malatya, 2004; Sayfa 129-131.
• Düzgün Ş, Hayalioğlu H. Öğrencilerde öğrenilmiş çaresizlik düzeyinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2006; Cilt (13): 404-413.
• Erdoğan B, Örgütsel Güç ve Politika: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, Yönetim Dergisi, Yıl 8, Sayı 26, Ocak - 1997, s. 21-31
• Gemlik N, Sığrı Ü, Sur H. Sosyal karşılaştırma ve öğrenilmiş güçlülük ilişkisinin yönetsel etkileri, hastane yöneticileri ve çalışanları üzerine bir araştırma. Yönetim. 2007; 18, (57): 55-66.
• Gözene Ö. Riskli alkol kullanan üniversite öğrencileri ile riskli alkol kullanmayanlarda, stresli yaşam olayları, iç-dış kontrol odağı inancı ve öğrenilmiş güçlülük değişkenlerinin ilişkilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002.
• Gültekin G. 9-14 Yaş Grubundaki Akut ve Kronik Hastalığı Olan Çocukların Denetim Odağı Ve Benlik Kavramı Düzeylerinin İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2003, Ankara (Danışman: Doç.Dr. Gülen BARAN)
• Maraşlı M. Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri, Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2005; 6, (23): 27-33.
• Türkel YD, Tezer E. Parenting styles and learned resourcefulness of Turkish adolescents. Adolescence. 2008; 43 (169): 143-152.
• Yeşilyaprak B. Kişilik Gelişiminde Ailesel Faktörlerin Etkisine İlişkin Bir Araştırma Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 1993;1 (3): 3-1