Türkiye'de Beşeri Sermaye Ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişki

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 9 - 34, 15.11.2020

Bülent Bayraktar , Derya Kazancıgil

https://doi.org/10.31454/usb.773782

Öz

Beşeri sermaye kavramı, fiziki sermayenin ekonomik büyümeyi açıklamakta yetersiz kalmasıyla ortaya çıkmıştır. Beşeri sermaye işgücünün bilgi, beceri, yetenek gibi niteliklerini ifade etmektedir. Ekonomik büyüme, ülke içinde üretilen mal ve hizmetlerin zaman içinde artmasıdır. İktisatçılar, Adam Smith'den bu yana ekonomik büyümeyle ilgilenmişlerdir. Ancak büyüme modelleri ve teorileri II.Dünya Savaşı'ndan sonra iktisadın önemli konuları arasında yer almıştır. Türkiye'de beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişki 1975-2016 yılları arasındaki GSYH, istihdam, brüt elektrik tüketimi, eğitim ve sağlık endeksi verileriyle incelenmektedir. Beşeri sermaye, ilk-orta-yüksek öğrenimdeki öğrenci sayılarından oluşan eğitim endeksi ve GSYH'dan Sağlık Bakanlığı bütçesine ayrılan pay, hekim ve hasta yatağı sayılarından oluşan sağlık endeksiyle temsil edilmektedir. Ampirik analiz neticesinde beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerinde pozitif yönde etkisi olduğunun tespit edildiği bu çalışma Dr.Derya Kazancıgil’in "Beşeri Sermaye Ekonomik Büyüme İlişkisi,Türkiye Örneği" isimli Doktora tezinden üretilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beşeri Sermaye, Ekonomik Büyüme, Sınır Testi, ARDL

Kaynakça

• Afşar, Muharrem. (2009). Türkiye’de Eğitim Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Anadolu Üniversitesi SBS Dergisi, 9 (1), 85-98.
• Akça, Fatma. (2014). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Sivas.
• Arslan, Mehmet Lütfi. (2011). Devletin İktisadi Büyümedeki Rolü. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt VI, Sayı II, 160-175.
• Ateş, Sanlı. (1998). Yeni İçsel Büyüme Teorileri ve Türkiye Ekonomisinin Büyüme Dinamiklerinin Analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Berkman, Kerem. (2008). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Bilen, Mahmut ve Yumuşak İ.Güran (2008 Spring). Gary S. Becker'ın İktisat Bilimine ve Beşeri Sermaye Teorisine Katkıları. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt III (1), 1-14. Çakmak, Erol ve Gümüş, Sevda. (2005). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme: Ekonometrik Bir Analiz. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (1), 59-72.
• Çankaya, Eda. (2009). Türkiye'de Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla.
• Daşdemir, A.Mahmut (2008). AB Üyesi Ülkelerde Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gümüş, Sevda. (2004). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Kalkınma: Türkiye Üzerine Ekonometrik Bir Analiz (1960-2002). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Hacıoğlu Deniz M. ve Sümer, K.K. (2016). Türkiye'de Sağlık Sektörü ve Sağlık Harcamalarının Büyüme Üzerindeki Etkisinin 2000-2014 Yılları İçin Analizi. International Conference On Eurasian Economies 2016, Kaposvár - Hungary, 471-478
• Hayaloğlu, Pınar. (2012). İktisadi Büyüme Sürecinde Kurumsal Yapının Rolü: Literatür ve Uygulama. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• Hesapçıoğlu, Muhsin. (1982). İnsan Sermayesi Modelinin İki Öncüsü: T.W.Schultz ve E.F.Denison-Eğitimde Mikro ve Makro Fayda-Maliyet Analizi'ne Bir Örnek. DTCF(Ed.) Atatürk'ün 100. Doğum Yılına Armağan Dergisi. Ankara. 393-414.
• Jarque, Carlos M. and Bera, Anil K. (1987). A Test for Normality of Observations and Regression Residuals. International Statistical Review / Revue Internationale de Statistique, Vol. 55, No. 2, 163-172.
• Jones, Charles I. (1996). Human Capital, Ideas and Economic Growth. https://web.stanford.edu /~chadj/Rome100.pdf Erişim: 07.10.2018.
• Eser, Kadir; Ekiz Gökmen, Çisel (2009). Beşeri Sermayenin Ekonomik Gelişme Üzerindeki Etkileri: Dünya Deneyimi Ve Türkiye Üzerine Gözlemler. Sosyal Ve Beşeri Bilimler Dergisi (online), Cilt 1, Sayı 2, 41-56
• Karagül, Mehmet. (2003). Beşeri Sermayenin Ekonomik Büyümeyle İlişkisi Ve Etkin Kullanımı. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, C.5, 79-90.
• Karşıyakalı, Başak. (2008). Türkiye'de Ekonomik Büyümenin Kaynaklarının Analizi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Kaya, Yahya Kemal. (1977). İnsan Yetiştirme Düzenimiz Politika, Eğitim Kalkınma, (2.basım). Ankara: Nüve Matbaası.
• Kaynak, Muhteşem. (2011). Kalkınma İktisadı. (4.Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Kibritçioğlu, Aykut. (1998). İktisadi Büyümenin Belirleyicileri ve Yeni Büyüme Modellerinde Beşeri Sermayenin Yeri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. Cilt 53, No: 1-4, 207-230, Ankara.
• Know, D. B. (2009). Human Capital and Its Measurement: Charting Progress, Building Visions, and Improving Life. Conference Paper. OECD. Busan, Korea: OECD World Forum, http://www.oecd.org/site/progresskorea/44109779.pdf Erişim: 07.08.2017.
• Krasniqi Florentina Xhelili. (2016). The Importance of Investment in Human Capital: Becker, Schultz and Heckman. Journal of Knowledge Management, Economics and Information Technology, Vol 6, Issiue 4, 1-18. Ayrıca http://www.scientificpapers.org/wp-content/files/1569_ KrasniqiTopxhiu-The_Importance_of_Investment_in_Human_ Capital.pdf adresinden erişilebilir.
• Lucas, Robert E. (1988 July). On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics 22, 3-42.
• Mankiw N. Gregory, Romer David ve Weil David N. (1992 May). A Contribution to the Empirics of Economic Growth Source. The Quarterly Journal of Economics, Vol. 107, No. 2. 407-437.
• Masatçı, Kaan. (2004). İktisadi Büyümede Beşeri Sermayenin Rolü:Türkiye Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Meinagh, Sepideh R. (2011). Beşeri Sermayenin Unsurlarından Eğitimin ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkileri (1980-2008 Dönemine İlişkin İran Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Nafukho, F. M., Hairston, N. R., ve Brooks, K. (2004). Human Capital Theory: Implications for Human Resource Development. Human Resource Development International. Vol.7, Issue 4. 545-551.
• Özgüven, Ali. (1987). İktisadi Büyüme ve İktisadi Kalkınma. İ.Ü.İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 45, Sayı 1-4, 159-170
• Özsoy, Ceyda. (2009). Türkiye’de Eğitim ve İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Var Modeli ile Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. C.4 (1), 71-83.
• Özşahin, Şerife ve Karaçor, Zeynep. (2013). ekonomik Büyümenin Belirleyicilerinden Biri Olarak Beşeri Sermaye: Yüksek Öğrenimin Türkiye Ekonomisi İçin Önemi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, C.6 (1), 148-162.
• Peseran, M.Hashem, Shin, Yongcheol, Smith, Richard. (2001).Bounds Testing Approaches To The Analysis Of Level Relationships. Journal Of Applied Econometrics.16. 289-326.
• Sevüktekin, Mustafa. (1995). Model Kararlılığının Belirlenmesi için Alternatif Bir Test: Cusum ve Cusumsq Testi. D.E.Ü. İİBFDergisi, C.10, S2, sf.313-321.
• Sevüktekin, Mustafa ve Çınar Mehmet. (2017). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi. (5.bsk) Bursa:Dora
• Sümer, Kutluk Kağan. (2013). Makro Ekonometrik Modeller, Beşir Kitabevi, İstanbul.
• Şahin, Edgücan Çağatay (2010). Adam Smith’den Chicago Okuluna, Siyasal İktisattan İktisat’a Beşeri Sermaye Teorisi: Teorik Kopuş ve Süreklilikler Üzerinden Bir Değerlendirme. İsmail Şiriner, Hakan Kapucu, Murat Aydın, Farhang Morady, Ümit Çetin edit. Politik İktisat ve Adam Smith. Ankara:Yön Yayınları, 171-196.
• Şan, Mustafa Kemal. (2007). Bilgi Toplumuna Geçişte Sosyal Sermayenin Taşıdığı Önem ve Türkiye Gerçeği. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt 2 (1), 70-95.
• Taban Sami ve Kar, Muhsin. (2006). Beşeri Sermaye ve Ekonomik Büyüme:Nedensellik Analizi 1969-2001. Sosyal Bilimler Dergisi, 2006/1, 159-182.
• Torun, Nazlı. (2015). Birim Kök Testlerinin Performanslarının Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Tunç, Mehtap. (1997). Kalkınmada İnsan Sermyesi Yaklaşımları ve Türkiye'de İnsan Sermayesi Boyutunun Analizi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Ünsal, Erdal. (2011). Makro İktisat. (9. Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Üzümcü, Adem. (2012). İktisadi Büyüme. (1.Baskı). İstanbul:Beta.
• van Leeuwen, Bas ve Péter, Földvári. (2008 June). How much Human Capital does Eastern Europe have? Measurement Methods and Results", Post-CommunistEconomies, Vol. 20, No. 2, 189-201.
• Yaylalı, Muammer ve Lebe Fuat. (2011). Beşeri Sermaye ile İktisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt XXX, S.I, 23-51.
• Yıldırım Bayraktar, Keriman. (2009). İçsel Büyüme Teorisi Açısından İnsan Sermayesinin Büyüme Üzerine Etkisinin Analizi:Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yu, Weiqiu. (2001Sep). A Survey of Existing Indicators for Human Capital, http://warming.apps01.yorku.ca/library/wp-content/uploads/2013/ 03/NRTEE-2001-A-Survey-of-Existing-Indicators-for-Human-Capital.pdf Erişim: 4.10.2018.
• Yumuşak İ.Güran. (2008). Beşeri Sermayenin İktisadi Önemi ve Türkiye'nin Beşeri Sermaye Potansiyeli. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Cilt 55, 3-48.
• Zivot, Eric ve Wang, Jiahui. (2006). Modeling Financial Time Series with S-Plus. (2nd Edition) Springer, New York.