THE CURTAIN GHAZELS OF KARAGÖZ WITH EVERYTHING

Yıl 2020, , 874 - 887, 22.12.2020

Duygu Uysal

https://doi.org/10.47994/usbad.781656

Öz

Karagöz, which is a performing art that combines dream and reality, and expression and humor, is aimed at the audience's understanding that the world is temporary through the mysticism of the curtain, which is read by Hacivat and written in the genre of ghazal verse from our classical poetry. At the heart of Karagöz play is to express that we live in an artificial world and to emphasize this. The greatest aim of the game's masters in the games is to reveal the truth behind this artificiality and explain the meaning of existence. In order to reveal the truth in question and explain the meaning of existence, it is essential to make an introduction with curtain ghazels before starting the real game. In most of the curtain gazelles, the curtain is first defined, and then the contents of the curtain are explained in the couplets, respectively, the creator of the game, Pîr Şeyh Küşterî, is remembered and prayed. Curtain ghazels must reflect these issues briefly to the audience. It is possible to understand the meaning of the mysticism of the Karagöz play from the curtain ghazels, which are also handed down and teach while entertaining.

Anahtar Kelimeler

Karagöz, Shadow Play, Imagined, Curtain Ghazels, Sufism

BÜTÜNÜYLE KARAGÖZ PERDE GAZELLERİ

Öz

Hayal ile gerçeğin ve ibret ile mizahın bir arada bulunduğu bir gösteri sanatımız olan Karagöz oyununun mukaddime bölümünde, Hacivat tarafından okunan ve klasik şiirimizden gazel nazım türünde yazılmış olan perde gazellerinde, tasavvufi yön ön planda olup perdede yansıtılanlar aracılığıyla da seyircinin dünyanın geçici olduğunu kavraması amaçlanır. Karagöz oyununun temelinde yapay bir dünyada yaşadığımızı ifade etmek ve bunun vurgusunu yapmak söz konusudur. Oyunun ustalarının oyunlardaki en büyük amacı da bu yapaylığın ardında kalan gerçeği ortaya çıkarmak ve var oluşun anlamını açıklamaktır. Bunun için de asıl oyuna başlamadan önce perde gazelleriyle bir giriş yapmak esastır. Perde gazellerinin birçoğunda önce perde tanımlanır, sonraki beyitlerde ise sırasıyla beyitlerde perdenin içeriği anlatılır, oyunun yaratıcısı olan pîr Şeyh Küşterî anılır ve dua edilir. Perde gazelleri, bahsedilen bu konuları özet bir şekilde seyirciye yansıtmak durumundadır. Karagöz oyununun tasavvufi anlamını, ibret verdiğini ve eğlendirirken öğrettiğini de elde bulunan perde gazellerinden anlamak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Karagöz, Gölge Oyunu, Hayal, Perde Gazeli, Tasavvuf

Kaynakça

• AND, M. (1977). Dünyada ve Bizde Gölge Oyunu, Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• AYTAÇ, P. (2006). “Karagöz’ün Perde Gazellerinde Tasavvuf”, Somut Olmayan Kültürel Miras Yaşayan Karagöz Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları, s.162-182.
• DÜZGÜN, D. (2006). “Biçim ve İçerik Yönünden Eski-Yeni Karagöz Perde Gazelleri”, Somut Olmayan Kültürel Miras Yaşayan Karagöz Uluslararası Sempozyum Bildirileri, Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER Yayınları, s.149-161.
• KAYA, D. (2010). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KUDRET, Cevdet. (1968). Karagöz, C.1, Ankara: Bilgi Yayınları.
• ORAL, Ü. (1984). “Karagöz İçin Yeni Perde Gazelleri”, Milli Kültür, C.5, S.45, s.12-19.
• ORAL, Ü. (1985). “Karagöz İçin Yeni Perde Gazelleri II”, Milli Kültür, C.6, S.50, s.34-39.
• ORAL, Ü. (2007). Perde Gazelleri, İstanbul: Kültür Yayınları Serisi.
• ÖNCÜ, A. (2011). “Karagözle İlgili Araştırmalarda Bir Kaynak Olarak Evliya Çelebi Seyahatnamesi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.46, s.111-126.
• SOLMAZ, S. (2016). “Klasik Türk Edebiyatı İle Halk Edebiyatının Kesişme Noktalarından Biri: Perde Gazelleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.9, S.43, s.443-450.
• ŞENÖDEYİCİ, Ö. (2011). “Karagöz Perde Gazellerine Nâilî’den Bir İlâve”, Milli Folklor, S.90, s.93-100