TÜRKİYE’DE DİNLEME EĞİTİMİNİN GELDİĞİ NOKTA (2017-2019 YILLARI)

Yıl 2020, Sayı: 4, 645 - 663, 22.12.2020

Bahar Doğan Kahtalı , Bahadır Oğuz , Cihan Cayhan , Nesibe Taşkın

https://doi.org/10.47994/usbad.775002

Cited By: 3

Öz

İletişim tüm boyutlarıyla ele alındığında dildeki dört temel beceride kendisine yer bulur. Bu beceriler sırasıyla dinleme, okuma, konuşma ve yazmadır. Söz konusu çalışmada bireyin edindiği ilk dil becerisi olan ve yıllardır göz ardı edildiği düşünülen dinleme becerisi ele alınmıştır. Bu araştırmada 2017 yılından 2019 Aralık ayına kadar olan dinleme ile ilgili makaleler araştırılmış ve toplamda elde edilen 42 makale incelenmiştir. Bu makaleler; yıl, konu, örneklem ve yöntem bakımından kategorize edilip çeşitli yorumlar yapılmıştır. Yapılan araştırma nitel bir çalışma olup doküman inceleme yöntemiyle şekillenmiştir. Doküman incelemeyle elde edilen veriler içerik analizi yapılarak sınıflandırılmıştır. Araştırmaya konu olan makaleler Google Akademik, Dergipark ve YÖK Akademik veri tabanlarından elde edilmiştir. Bu veri tabanlarında arama yapılırken sadece “dinleme” anahtar kelimesi kullanılmış ve çıkan sonuçlardan sadece Türkçenin ana dili eğitimiyle ilgili olan makaleler araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırma sonucunda okul öncesi ve ilkokul çağında dinleme ile ilgili yapılan çalışmaların oldukça az olduğu tespit edilmiştir. Dinlemenin bireyde edinilen ilk beceri olduğu bilindiğinden bu sonuç oldukça düşündürücüdür. İncelenen makalelerde en çok ele alınan konu, dinlemede yöntem-tür ve tekniklerdir. Söz konusu çalışmalarda en fazla nicel yöntem kullanılmıştır. Elde edilen çalışmaların örneklem grupları incelendiğinde çalışmaların daha çok ortaokul öğrencileriyle yapıldığı görülmüştür. Bu veriler ışığında dinleme becerisinin daha kapsamlı şekilde ele alınması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dinleme eğitimi, Ana dili öğretimi, Dinleme becerisi

CURRENT SITUATION OF LISTENING EDUCATION IN TURKEY (BETWEEN 2017-2019)

Öz

Considering all aspects of communication, it finds itself in four basic skills in the language. These skills are listening, reading, speaking and writing, respectively. In this study, the listening skill, which is the first language skill that the individual acquired and which is thought to be ignored for years, is discussed. In this study, articles on listening from 2017 to December 2019 were researched and 42 articles in total were examined. These articles are; categorized in terms of year, subject, sample and method and various comments were made. The research conducted is a qualitative study and was shaped by the document review method. The data obtained by document analysis are classified by content analysis. The data were obtained from Google Scholar, Dergipark and Yök Academic databases. Only the keyword "listening" was used in the research. As a result of the research, it has been determined that studies about listening in preschool and primary school age are very few. This result is very thought provoking because listening is known to be the first skill acquired in the individual. The most discussed topic in the articles examined is method-type and techniques in listening. The quantitative method was used the most in these studies. When the sample groups of the studies obtained were examined, it was seen that the most studies were conducted with secondary school students.

Anahtar Kelimeler

Listening education, Native language education, Listening skills

Kaynakça

• Arıcı, A. F., & Kır, D. B. (2017). Dinlemeye hazırlık çalışmalarının dinlediğini anlamaya etkisi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 265-275.
• Arslan, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okuma kaygıları ve akademik öz yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 45-58.
• Arslan, H., Elma, C., & Kıroğlu, K. (2017). Öğretmen adaylarının dinleme becerileri ile bireylerarası çatışmaları yönetme biçimleri arasındaki ilişki. Journal of Human Sciences, 14(1), 609-623.
• Ateş, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin dinleme kaygılarının incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, Cilt / Volume 7, Sayı/Issue 19, Bahar/Spring 2018.
• Ayrancı, B.B., & Dumuş, G.(2017). 5. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan dinleme/izleme etkinliklerine eleştirel bir bakış. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 6(2), 192-216.
• Aytan, T., Güneş, G. & Uysal, G. (2018). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında dinleme metinlerinin öğrencilerin söz varlığına etkisi. Uluslararası Ders Kitapları ve Eğitim Materyalleri Dergisi, 1 (1), 1-11.
• Bıyıklı, C., Şener, A. K., Dönmezer, E. B. & Denktaş, A. (2019). Çevrimiçi dinleme ödevlerinin dinlediğini anlama becerisine etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 20(1), 37-50.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Sosyal Bilimler Akademisi Dergisi, 238-247.
• Bilgiç Yıldız, A. & Savaş, B. (2019). Ezop masallarının dinleme becerisine etkisi. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi (UEAD), 3(2), 185-208.
• Bulut, B., & Karasakaloğlu, N. (2018). Etkin dinleme eğitiminin dinlediğini ve okuduğunu anlama üzerine etkisi. Kastamonu Education Journal, 26(5), 1407-1417. doi:10.24106/kefdergi.1923
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 10. baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çarkıt, C. (2018). Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme becerisinin değerlendirilme sürecine yönelik öğretmen görüşleri. Journal of Social and Humanities Sciences Research, Vol 5. Issue 27. pp. 2782-2793.
• Çarkıt, C. (2019). Türkçe eğitiminde eleştirel dinlemenin/izlemenin önemi ve yeri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 180-193.
• Çerçi, A., & Derman, S. (2017). Türkçe öğretmeni adaylarının farklı metin türlerini dinlerken aldıkları notlar üzerine bir değerlendirme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 155-164.
• Çetinkaya, M. & Akkaya, N. (2017). Beşinci sınıf ders kitabındaki metinlerin dinleme/izleme türlerini örnekleme açısından değerlendirilmesi. Route Educational and Social Science Journal Volume 4(7), 322-331.
• Çiçek, M. & Alcellat, N. (2014). İlköğretim Türkçe dersi kitaplarındaki Türkçe yanlışları ve eksikler üzerine bir inceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(4), 120-134.
• Dedebali, N. C., & Saracaloğlu, A. S. (2017). Çoklu Ortam Uygulamalarının Altıncı Sınıf Dinleme Becerisinin Gelişimine Etkisi. Eğitim Bilimlerinde Yenilikler ve Nitelik Arayışı, 185-208.
• Demircan, U., & Aydın, İ.S. (2019). Ortaokul öğrencilerinin dinleme/izleme öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Education Journal, 27(4), 1517-1527.
• Deniz, K. & Keray Dinçel, B. (2019). Türkçe öğretmenlerinin anlama becerilerinde ölçme ve değerlendirmeye yönelik görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(1), 28-64.
• Deniz, K., Tarakcı, R., & Karagöl, E. (2019). Dinleme/izleme kazanımları açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(1), 18-32.
• Doğan, B. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretilmesi. İ. Erdem, B. Doğan ve H. Altunkaya (Ed. ler). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde dinleme/izleme eğitimi ve etkinlik örnekleri (s. 69-93). Ankara: Pegem Yayınları
• Doğan, B., & Erdem, İ. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dinleme/izleme stratejileri kullanım sıklığı ölçeğinin geçerlik-güvenirlik çalışması/Validity-reliability study for the usage frequency scale of listening/viewing strategies in middle school students. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 64-81.
• Doğan, B. & Erdem, İ. (2018). Strateji temelli dinleme etkinliklerinin yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisiyle strateji kullanma düzeyine etkisi. International Journal of Language Academy Volume 6/1 March 2018 p. 289 / 315.
• Doğan, Y. & Özçakmak, H. (2014). Dinleme becerisinin eğitimi üzerine yapılan lisansüstü tezlerin değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2 (2), 90-99.
• Dönmez, B. & Gündoğdu, K. (2016). 2000-2016 yılları arasında Türkçe öğretim programları alanında yayımlanan makale ve tezlerin analizi. Uluslararası TEKE Dergisi, 5/4, 2109-2125.
• Duker, S. (1971). Relationship: listening and reading. In S. Duker (Ed.), Listening: Reading 2 (pp. 65-67). NJ: The Scarecrow Press, Metuchen.
• Duran, E. & Öztürk, E. (2018). Etkileşimli masal anlatım tekniğinin ortaokul 5. Sınıf öğrencilerinin dinleme becerisine etkisi. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2(2), 85-103.
• Ercan, A. N. (2014). “Yabancılara Türkçe Öğretimi Üzerine Yapılmış Lisansüstü Tezlerin Çeşitli Değişkenler Açısından Analizi”, 7. Uluslararası Türkçenin Eğitimi Öğretimi Kurultayı, Muğla 19-21 Haziran.
• Erdem, A., & Erdem, M. (2014). “Dinle İzle Anlat” dinleme ve konuşma yeterlikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 418-432. Erkek, G. & Batur, Z. (2019). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı ders kitaplarında eleştirel dinleme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,7(98), 375-386.
• Eyüp, B. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme eğitimi dersiyle ilgili görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1773-1795. Fidan, M. (2019). Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersinde kullandıkları eleştirel dinleme stratejilerinin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 79-98.
• Gerez Taşgın, F. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarının dinleme ve okuma öz yeterlikleri ile öğrenme stillerinin incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 209–222.
• Göçer, A. & Çaylı, C. (2019). Ortaokul Türkçe derslerinde dinleme becerisinin gelişimine yönelik öğretmen uygulamaları. Trakya Eğitim Dergisi, 9 (3), 456-476.
• Güven, A. Z., & Özbilen, U. (2017). Ortaokul Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitaplarında yer alan dinleme metinlerinin sözlü kültür ögeleri açısından incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(42), 59-66
• Harmankaya, M. Ö., & Melanlıoğlu, D. (2017). Üstbiliş stratejileri eğitiminin ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama becerilerine, dinlemeye yönelik tutumlarına ve dinleme kaygılarına etkisi. Electronic Turkish Studies, 12(18), 339-360.
• Izgar, G., & Çalışkan, G. (2018). Dinleme eğitiminde etkin öğrenme yaklaşımı üzerine bir inceleme. Cumhuriyet International Journal of Education, 7(2), 495-509. http://dx.doi.org/10.30703/cije.457548
• Kardaş, M. N., Çetinkaya, V., & Kaya, M. (2018). 2005-2017 yılları arasında dinleme eğitimi üzerine yapılmış akademik çalışmaların eğilimleri üzerine bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 21-32.
• Kazu, H., & Demiralp, D. (2017). Comparison of critical listening proficiency of teacher candidates in terms of several variables. Eurasian Journal of Educational Research, 68, 81-95.
• Keçik, İ. & Uzun, L. (2004). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Kemiksiz, Ö. (2017). Dinleme becerisi üzerine yazılan makalelerin değerlendirilmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(1), 511-531.
• Keray Dinçel, B. (2018). Ortaokul öğrencilerinin Türkçe dersinde yaşadıkları dinleme sorunları ve sorunların çözümüne yönelik beklentileri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2551-2571.
• Keray Dinçel, B. (2019). Türkçe (5, 6, 7, 8) ders kitaplarında dinleme etkinlikleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7(1), 40-54.
• Kırbaş, A. (2018). Ortaokul öğrencilerinin dinleme becerilerini geliştirmede bir yöntem önerisi: işbirliğine dayalı öğrenme. Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 22 Sayı: 76 (Güz 2018).
• Koç Akran, S. &. Kocaman, İ. (2018). Karikatüre dayalı öğrenme- öğretme modelinin okul öncesi öğrencilerin konuşma ve dinleme becerilerine etkisi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, 2018, ss. 105-122, DOI: 10.19160/ijer.384847
• Maden, S. (2013). Niçin dinlemiyoruz? Dinleyememe probleminin sosyokültürel analizi. TEKE Dergisi, 5(2), 49–83.
• MEB. (2006). Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6,7,8. Sınıflar), Ankara: MEB Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2012). Dinleme becerisine yönelik ölçme değerlendirme çalışmalarında üstbiliş stratejilerinin kullanımı. Turkish Studies, 7(1), 1583-1595.
• Melanlıoğlu, D. (2019). Üniversite öğrencilerinin akademik dinleme becerileri üzerine bir araştırma: ders ne zaman bitecek? Sıkıldım!. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), (20), 311-348. Özbay, M. (2005). Bir dil becerisi olarak dinleme eğitimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özkan, E. & Başkan, A. (2019). Türkçe öğretmeni adaylarına ait dinleme türlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 23(78), 175-190.
• Öztürk, B. K. (2017). Ortaokul öğrencilerinin dinleme becerisine yönelik olarak kullandıkları üstbiliş stratejilerinin belirlenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 13(1), 158-182.
• Sevim, O., & Turan, L. (2017). Drama etkinliklerinin 6. Sınıf öğrencilerinin dinleme ve konuşma becerileri üzerindeki etkisi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 1-13.
• Sis, N., & Yörük, N. B. (2017). Müzikli yaratıcı dinleme etkinliklerinin yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme başarı ve tutumlarına etkisi. International Journal of Language Academy, 5(7), 1-16.
• Şenyuva, E., Ertüzün, F., Turhan, K., & Demir, N. (2017). Türk diline ilişkin sorunlar, çözüm önerileri ve Türkçe bilinci: kuşaklararası karşılaştırma. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 6(3), 1384-1397.
• Topçuoğlu Ünal, F. & Özer, F. (2014). Türkçe öğretiminde dinleme becerisi ile ilgili kaynakça çalışması. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (2), 203-218.
• Varışoğlu, B., Şahin, A. & Göktaş, Y. (2013). “Türkçe Eğitimi Araştırmalarında Eğilimler” Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13/3, 1767-1781.
• Yaman, Ş. (2015).Dil öğretimi. N. Bekleyen(Ed). Dinleme becerisinin öğretimi (s. 309-332). Ankara: Pegem Yayınları.
• Yazıcı, E., & Kurudayıoğlu, M. (2017). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki dinleme metinlerinin öğrencilerin seviyesine uygunluğunun incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 967-984.
• Yazıcı, E., & Özden, M. (2017). Öğrencilerin dinleme süreçlerinde kullandıkları dinleme stratejilerinin belirlenmesi. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 5(4), 308-327.
• Yorulmaz, M. (2009). Göreve Dayalı Öğretim Yönteminin Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Dinleme Becerisinde Kullanılmasının Avantajları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.