Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Gıda Güvenliği

Yıl 2022, Sayı: 9, 458 - 480, 20.08.2022

Yüksel Arıkan , İlke Bezen Tozkoparan

https://doi.org/10.47994/usbad.1079455

Cited By: 1

Öz

Küreselleşme kavramı, sosyal bilimler alanında üzerinde çalışılması gereken konulardan biri olmaktadır. Küreselleşmeye dair sosyal bilimcilerin kavramsallaştırmalarına bakıldığı zaman, bütüncül bir yaklaşım içerisinde küresel ilişkiler sisteminde mekânın ve zamanın önemini kaybetmesiyle küresel düzeyde bir bilinç düzeyi meydana çıkarılmıştır. Küreselleşmeyle birlikte güvenlik sorunları açığa çıkmış ve bu sorunlar bütün ülkeleri etkiler hale gelmiştir. Türkiye de küreselleşmenin hareketlerinden yoğun bir biçimde etkilenen bir ülke pozisyonunda olmuştur. Güvenlik kavramı gittikçe önem kazanan bir konu haline gelirken, gıda güvenliği de onun bir alt kolu olarak üzerinde araştırılması ve çalışılması gereken oldukça önemli konular arasında yer almaya başlamıştır. Devletlerdeki yaşam kalitelerinin iyileşmesi ve yaşanılan çağın da ilerlemesiyle birlikte tüketilen gıdaların içerdiği maddelere, sağlıklı ve güvenilir olmasına daha fazla önem gösterilmeye başlanmıştır. Gıda güvenliğine dair standartlar küreselleşen dünyada da uluslararası bir nitelik kazanmış ve buna dair gıda yönetim sistemleri meydana getirilmiştir. Öte yandan küreselleşen dünyada tehlikelerin değişkenlik göstermesi güvenliğin alanını çeşitlendirmiştir. Askeri tehlikelerin yanında, kıtlık, çevre, enerji sorunları ve gıda gibi konular güvenlik kapsamına girmiş ve küresel nitelik kazanmıştır. Bunun neticesinde bireylerin güvenlik ihtiyaçlarını ön plana koyan bir güvenlik algısının uygulamalarda yerini alması önem ifade etmektedir. Bununla birlikte çalışmada günümüzde günden güne çoğalan beslenme problemleri ele alınarak; yeterli düzeyde gıdaya erişim ile sağlıklı ve güvenilir gıda maddelerinin alınması durumu incelenmiştir. Aynı zamanda çalışmada gıda güvenliği kavramının önemi, anlamı ve tarihçesi incelenmiştir. Daha sonra, gıda güvenliği mevzuatı incelenerek Türkiye’deki durumu değerlendirilmiş ve Türk Gıda Mevzuatının esaslarına da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, Küreselleşme, Türkiye

Food Security In Turkey In The Process Of Globalization

Öz

The concept of globalization is one of the subjects that should be studied in the field of social sciences. When we look at the conceptualizations of social scientists about globalization, a global level of consciousness has been revealed as space and time lose their importance in the global relations system within a holistic approach. With globalization, security problems have emerged and these problems have affected all countries. Turkey has also been in the position of a country that has been heavily affected by the movements of globalization. While the concept of safety has become an increasingly important issue, food safety, as a sub-branch of it, has started to be among the very important issues that need to be researched and studied. With the improvement of the quality of life in the states and the progress of the age, more importance has been given to the substances that the consumed foods contain, to be healthy and safe. Food safety standards have gained an international character in the globalizing world and food management systems have been created. On the other hand, the variability of dangers in the globalizing world has diversified the field of security. In addition to military dangers, issues such as famine, environment, energy problems and food have been included in the scope of security and have gained a global character. As a result of this, it is important that a security perception that puts the security needs of individuals in the foreground, takes place in applications. However, in the study, the nutritional problems that are increasing day by day are handled; Adequate access to food and the availability of healthy and safe foodstuffs were examined. At the same time, the importance, meaning and history of the concept of food safety were examined in the study. Then, the situation in Turkey was evaluated by examining the food safety legislation and the principles of the Turkish Food Legislation were also included.

Anahtar Kelimeler

Food Security, Globalization, Turkey

Kaynakça

• Aruoba, Ç. (2009). Tarım Ürünleri Ticareti, Korumacılık, Kriz. Sosyal Bilimler Dergisi 2(1), 4-19.
• Aydemir, C., & Kaya, M. (2007). Küreselleşme Kavramı ve Ekonomik Yönü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 6(20), 260-282.
• Aydın, D. (2014). Küreselleşme ve Yoksulluk. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, 1-15.
• Bassette, F. (2018). Kırmızı Etten Fazla Protein İçeren Hamam Böcekli Ekmek, BBC Brezilya Servisi. Erişim Adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45750343, Erişim Tarihi: 20 Şubat 2022.
• Brown, L. R. (2008). Plan B 3.0 Uygarlığı Kurtarmak İçin Harekete Geçmek. İstanbul: TEMA Vakfı Yayınları.
• Codex Alimentarius Commission. (2019). Joint Fao/Who Food Standards Programme, Forty-second Session, (8-12 July 2019, Geneva, Switzerland). Erişim Adresi: https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FMeetings%252FCX-701-42%252FReport%252FREP19_CACe_Final.pdf, Erişim Tarihi: 20 Şubat 2022
• Cumhuriyet. (2021). Dünyada açlık çeken kişi sayısı açıklandı. Erişim Adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/dunyada-aclik-ceken-kisi-sayisini-aciklandi-1851971, Erişim Tarihi: 22.07.2022
• Demirer, T. & Şahin, K. (2015). TÜBA-Gıda, Beslenme ve Kanserin Önlenmesi Sempozyumu Raporu. TÜBA, Ankara, (23 Mayıs 2015), 128-132.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1995). “Dünyada Küreselleşme ve Bölgesel Entegrasyonlar ve Türkiye İlişkileri”. Devlet Planlama Teşkilatı, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ÖİK Raporu. Erişim Adresi: https://www.sbb.gov.tr/ozel-ihtisas-komisyonu-raporlari/, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu. (1987). Ortak Geleceğimiz. Ankara: Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını.
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Tasarısı ve Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler ve Dışişleri Komisyonları Raporları. (2003). B.02.0.KKG.0.10/101-391/392, Türkiye Büyük Millet Meclisi. Erişim Adresi: https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c016/tbmm22016089ss0148.pdf, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• Elver, H. (2017). Bir İnsan Hakkı Olarak Gıda Güvenliğine Ulaşım. 1. Tarım ve Gıda Etiği Kongresi, (10-11 Mart 2017- Ankara), 37-46.
• Ergenç, C. (2020). Bir Gıda Güvenilirliği Sorunu Olarak COVID-19 pandemisi. Toplumsal Tarih, 50-53.
• Food and Agriculture Organization of the United Nations. (2003). Food and Agriculture Organization of the United Nations, Assuring Food Security and Quality Guidelines for Strengthening National Food Control Systems. Erişim Adresi: http://www.fao.org/3/a-y8705e.pdf, Erişim Tarihi: 17.05.2020
• Gül, S. U. (2010). Küreselleşme ve Kimlik. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. 387684.
• Günaydın, G. (2020). Covid-19 ile Görünür Olan Tarım ve Gıda Krizi. Erişim Adresi: https://www.birgun.net/haber/covid-19-ile-gorunur-olan-tarim-ve-gida-krizi-296068, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• Gürlük, S. & Turan, Ö. (2008). Dünya Gıda Krizi: Nedenleri ve Etkileri. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 22(1), 63-74.
• Hatık, S. (2015). İklim Değişikliğinin Gıda Güvenliğine Etkileri; Türkiye, AB ve Uluslararası Örgütler (BM Kuruluşları) Nezdinde Atılan Adımlar. (AB Uzmanlık Tezi). Ankara: T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı.
• İstikbal, D. (2020). Küresel Gıda Güvenliği ve Türkiye. Erişim Adresi: https://www.aa.com.tr/tr/analiz/kuresel-gida-guvenligi-ve-turkiye/1778615, Erişim Tarihi: 13.06.2020
• Kapluhan, E. (2013). Türkiye’de Kuraklık ve Kuraklığın Tarıma Etkisi. Marmara Coğrafya Dergisi, 487-510.
• Keleş, R., Hamamcı C., & Çoban A. (2012). Çevre Politikası. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Koç, G. & Uzmay, A. (2015). Gıda Güvencesi ve Gıda Güvenliği: Kavramsal Çerçeve, Gelişmeler ve Türkiye. Tarım Ekonomisi Dergisi 21(1), 39-48.
• Lang, T. (1999). Diet, Health and Globalization: Five Key Questions. The Summer Meeting of the Nutrition Society, International and Public Health Group Symposium on Feeding the World in the Future. (29 June–2 July 1998, London), Proceedings of the Nutrition Society 58, 340-341.
• Molden, D. (2013). Water for Food Water for Life: A Comprehensive Assessment of Water Management in Agriculture. International Water Management Institute, 13.
• Moore, M. (1999). Seattle: What’s at Stake? Speech to Transatlantic Business Dialogue. Erişim Adresi: https://www.wto.org/english/thewto_e/minist_e/min99_e/english/book_e/stake.pdf, Erişim Tarihi: 02.06.2021
• Özdemir, R. (2017). Tarihte Tüketici Haklarına Yönelik Yapılan İlk Kanun: “Kanunnâme-i İhtisab-ı Bursa”. Mecmua 4, 1-16.
• Özüpekçe, S. (2020). Türkiye’de Artan Kuraklık ve Olası Sonuçları: Susuzluk, Kıtlık ve Ekonomik Problemler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 13(71), 279-285.
• Paçacı, G. (2019). Dünya’da ve Türkiye’de İklim Değişikliği Kaynaklı Gıda Güvenliği Sorunu. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. 568499.
• Resmi Gazete. (2004). Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, Resmi Gazete (Tarih: 05.06.2004, Sayı: 25483). Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/ 2004/06/20040605.htm, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• Şener, D. (2015). Dünya Ticaret Örgütü Çatısı Altındaki Düzenlemelerin Küreselleşmeye Katkısı. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. 395067.
• Tarhan, N. (2020). Gıda Güvenliğinde Sınıfta Kaldık. Erişim Adresi: https://www.sozcu.com.tr/2020/ekonomi/gida-guvenliginde-sinifta-kaldik, Erişim Tarihi: 12.06.2020
• Tayar, M. (2010). Gıda Güvenliği. İstanbul: T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını.
• Türk Veteriner Hekimleri Birliği. (2019). Türk Veteriner Hekimleri Birliği, 7 Haziran Dünya Gıda Güvenliği Günü. Erişim Adresi: https://tvhb.org.tr/2019/06/06/7-haziran-dunya-gida-guvenligi-gunu/, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• World Food Programme. (2012). Who are the Hungry?. Erişim Adresi: https://www.wfp.org/zero-hunger, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• World Health Organization. (1984). World Health Organization, The Role of Food Security in Health and Development, Technical Report Series 705. Erişim Adresi: https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=XF19850079994, Erişim Tarihi: 20.02.2022
• World Trade Organization. (1999a). World Trade Organization, Seattle: What’s At Stake?. The Seattle Ministerial Meeting, Switzerland.
• World Trade Organization. (1999b). World Trade Organization, Report on The WTO’s High-Level Symposium on Trade and Development. International Institute for Sustainable Development, 39-40.
• Yıkılmaz, N. (2004). Yeni Dünya Düzeni ve Çevre. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı.
• Yiğit, V. (2009). Etik Değerler ve Gıda Etiği. Erişim Adresi: https://www.academia.edu/6219870/ET%C4%B0K_DE%C4%9EERLER_VE_GIDA_ET%C4%B0%C4%9E%C4%B0, Erişim Tarihi: 03.01.2021