Institutions That Limit Tax Planning

Yıl 2023, Sayı: 12, 290 - 320, 29.08.2023

Bahan Yenilmez

https://doi.org/10.47994/usbad.1209983

Öz

In this study, institutions that limit tax planning practices, which are used to provide an important tax advantage such as a financing tool in their direct and indirect investments, especially multinational companies, are examined in a conceptual framework and it is discussed whether these practices are effective on tax planning. In this context, firstly, what tax planning is and its purpose is mentioned. Then, the institutions that restrict tax planning within the scope of the Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) project implemented by OECD countries are examined. After that the institutions that prevent tax planning for Turkey are mentioned. As a result of this study, it has been determined that the some restrictions used to prevent tax planning can negatively affect both the financial and organizational and tax structures of the companies, and it has been suggested that the scope of these restrictions be determined more clearly within the scope of the problems experienced in practice and finding the solutions to the problems experienced with these regulations.

Anahtar Kelimeler

Investment Decision, Tax Planning, Institutions Restricting Tax Planning;, Factors Preventing Tax Planning in the Turkish Tax System

Vergi Planlaması Yapılmasına Sınırlama Getiren Kurumlar

Öz

Bu çalışmada başta çok uluslu şirketler olmak üzere yaptıkları doğrudan ve dolaylı yatırımlarda bir finansal aracı gibi önemli bir vergi avantajı sağlamak için kullanılan Vergi planlaması uygulamalarına sınırlama getiren kurumlar kavramsal bir çerçevede incelenerek bu uygulamaların vergi planlaması üzerinde etkili olup olmadığı tartışılmıştır. Bu kapsamda önce vergi planlamasının ne olduğu ve amacına değinilmiş daha sonra da başta OECD ülkelerinin uyguladığı matrah aşındırması ve kârın kaydırılması (Base Erosion and Profit Shifting-BEPS) projesi kapsamındaki vergi planlamasına sınırlama getiren kurumlar irdelenmiş daha sonra da Türkiye’ye mahsus vergi planlamasının yapılmasına engel olan kurumlara değinilmiştir. Yapılan bu çalışmanın sonucunda vergi planlamasını önlemek için kullanılan bazı kısıtlamaların firmaların hem mali yapılarını hem organizasyonel ve vergisel yapılarını olumsuz etkileyebildiği tespit edilmiş ve bu yapılacak düzenlemeler ile bu kısıtlamaların kapsamının uygulamada yaşanılan sorunlar kapsamında daha net belirlenmesi ve yaşanılan sorunlara ilişkin çözümler bulunması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yatırım kararı, Vergi Planlaması, Vergi Planlamasına Sınırlama Getiren Kurumlar, Türk Vergi Sisteminde Vergi Planlamasını Engelleyen Faktörler

Kaynakça

• Acar, İ. A., & Merter, M. E. (2004). Türkiye’de 1990 Sonrası Dönemde Vergi Denetimi ve Vergi Denetiminde Etkinlik Sorunu. Maliye Dergisi 147, 5-27.
• Akbey, F. (2014). Türkiye’de Vergi Denetimi ve Gelirleri Üzerine Bir İnceleme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 29(1), 63-103.
• Akça. H., Ünlükaplan, İ., & Yurdadoğ, V. (2016). Kayıt Dışı Ekonomi, Yolsuzluk ve Kayıt Dışı Devlet. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 20(2), 211-227.
• Akel, Y. N. (2017). Vergi Hukukunda Yorum. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 62, 79-148.
• Akın, E. (2016). Vergilendirme Yetkisinin Anayasal Temeli ve Sınırları. KPMG Sorumlu Vergicilik, 12-23. https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/pdf/2016/06/tr-sorumlu-vergicilik.pdf#page=25 Erişim Tarihi: 26.10.2022
• Akimova, L. M., Reinska, V. B., Akimov, О. O., & Karpa, M. I. (2018). Tax Preferences and their Influence on the Investment in Ukraine. Financial and Credit Activity Problems of Theory and Practice 3(26), 91-101.
• Akkaya, M. (2021). Vergi Hukukunda Ekonomik Yaklaşım. (Tıpkı 3. Basım). Ankara: Yetkin Yayınları.
• Armağan, R. (2007). Türkiye’de Gelir ve Kurumlar Vergisi Oranlarında İndirimin Vergi Gelirleri Üzerine Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 12(3), 227-252.
• Aslanoğlu, S., & Yildiz, S. (2007). Türkiye'de Kayıt Dışı Ekonomi Olgusu, Bu Olguyu Azaltmaya Yönelik Çözüm Arayışları ve Bir Öneri: Rasyo Analizi Yoluyla Etkin Bir İnceleme Sisteminin Oluşturulması. Sosyoekonomi 6(6), 127-146.
• Aslanoğlu, S. (2008). Türkiye’de Kayıtdışı Ekonomi ve Kayıtdışı Ekonomiyi Azaltmaya Yönelik Çözüm Önerileri. Muhasebe ve Finansman Dergisi 39, 199-211.
• Ay, H. M., & Talaşlı, E. (2008). Ülkelerin Ekonomik Gelişmişlik Seviyeleri ve Vergi Yapıları Arasındaki İlişki. Maliye Dergisi 154 Ocak-Haziran, 135-155.
• Beşel, F. (2017). Türkiye’de Vergi Denetiminin Çeşitli Göstergeler ile Analizi. Sayıştay Dergisi 107, 65-98.
• Borkowski, S. C., (1997). The Transfer Pricing Concerns of and Developing Countries. The International Journal of Accounting 32(3), 321-336.
• Buettner, T., Overesch, M., Schreiber, U., & Wamser, G. (2012). The Impact of Thin-Capitalization Rules on the Capital Structure of Multinational Firms. Journal of Public Economics 96(11-12), 930-938.
• Choe, C., & Hyde, C. E. (2007). Multinational Transfer Pricing, Tax Arbitrage and the Arm's Length Principle. Economic Record 83(263), 398-404.
• Choi, J. P., Furusawa, T., & Ishikawa, J. (2018). Transfer Pricing and the Arm's Length Principle Under Imperfect Competition. Working Paper. Erişim Tarihi: 20.10.2022 https://www.econstor.eu/bitstream/10419/185501/1/cesifo1_wp7303.pdf
• Clausing, K. A. (2000). The Impact of Transfer Pricing on Intrafirm Trade. In International Taxation and Multinational Activity (pp. 173-200). University of Chicago Press.
• Çelikkaya, A. (2010). İkili Gelir Vergilemesi Modeli ve İskandinav Ülkelerindeki Uygulaması. ESOGÜ, İİBF Dergisi 5(2), 101-128.
• Değirmencioğlu, C. (2013). Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Zararlı Vergi Rekabetine Etkisi. Mali Çözüm Dergisi Eylül – Ekim, 163-170.
• Demircan, E. S. (2003). Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkileri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21 Temmuz-Aralık, 97-116
• Doğan, A., & Kabayel, M. (2016). Küresel Vergi Rekabeti ve Vergi Cennetleri Üzerine Değerlendirmeler. Liberal Düşünce Dergisi 81, 75-98.
• Eggert, W., Goerdt, G., & Heitzmann, S. F. (2018). Stairway to Tax Heaven. Erişim Tarihi: 12.10.2022 https://www.ecpol.econ.uni-muenchen.de/downloads/paper_sebastian_heitzmann.pdf
• Ercan, T. (2020). Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı ve Uluslararası Bilgi Değişiminin Önemi. International Journal of Public Finance 5(2), 167-192.
• Erdem, M., Şenyüz, D. ve Tatlıoğlu, İ., (2012). Kamu Maliyesi. (10. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Eroğlu, O., & Eftekin, Ö. Ö. (2015). Vergi Planlaması Çerçevesinde Uzlaşma Kurumu. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 11(2), 233-250.
• Ertekin, Ş. (2021). Türkiye’de Ücretler Üzerindeki Mali Yükün Adalet İlkesi Açısından Değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 22(1), 281-308.
• Falsetta, D., Rupert, T. J., & Wright, A. M. (2013). The Effect of the Timing and Direction of Capital Gain Tax Changes on Investment in Risky Assets. The Accounting Review 88(2), 499-520.
• Gedik, G. (2020). Beps Eylem Planları Kapsamında Türk Vergi Mevzuatında Yapılan Değişiklikler. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1(2), 27-48.
• Genç, Y., & Yaşar, R. (2009). Vergilemede Adalet ve Etkinlik İlişkisi. Vergi Dünyası 338, 34-40.
• Gençoğlu, Ü. G., & Ertan, Y. (2012). Türkiye’de Örtülü Sermaye ve Örtülü Kazanç Dağıtımı: İMKB 50 Endeksinde Bir Uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi 56, 85-100.
• Göller, E. (2012). Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Örtülü Sermaye. Vergi Raporu 151; Nisan, 154-172.
• Gökten S; Karabudak Ç.Ö.; Uluslararası Vergi Planlaması: Türkiye’nin Merkez Olarak Kullanıldığı Bir Vaka Çalışması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Haziran 19(2), 547- 566.
• Hassett, K. A., & Metcalf, G. E. (1995). Energy Tax Credits and Residential Conservation Investment: Evidence from Panel Data. Journal of Public Economics 57(2), 201-217.
• Keuschnigg, C., & Devereux, M. P. (2013). The Arm's Length Principle and Distortions to Multinational Firm Organization. Journal of International Economics 89(2), 432-440.
• Kılıçer, İ. P. (2017). Vergi Planlamasının Kötüye Kullanımını Önleyici Bir Etken Olarak İşletmelerde Vergi Uyumunun Sağlanmasına Yönelik Politikalar. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis 144 Kasım - Aralık. 109-124.
• Kızıl, E. (2021). Finansman Gider Kısıtlamasının Uygulaması ve Konu Hakkında Düzenlenen Tebliğe Dair Eleştiriler. Vergi Raporu 264, 11-19.
• Koç, Ö. E. (2018). Vergi Denetiminin Vergiye Gönüllü Uyum Üzerindeki Etkisi. The Effect of Tax Audit on Valuntary Compliance to Tax). In M. Taytak & İ. Ciğerci (Eds.), Kamu Mali Yönetimi Kapsamında Mali Denetim Üzerine Seçme Konular, 1, 267-290.
• Khurana, I. K., Moser, W. J., & Raman, K. K. (2018). Tax Avoidance, Managerial Ability, and Investment Efficiency. Abacus 54(4), 547-575.
• Khurana, I. K., & Moser, W. J. (2013). Institutional Shareholders' Investment horizons and Tax Avoidance. The Journal of the American Taxation Association 35(1), 111-134.
• Laffer, A. B. (2004). The Laffer curve: Past, Present, and Future. Backgrounder 1765(1), 1-16.
• Mauer, D. C., & Ott, S. H. (1995). Investment Under Uncertainty: The Case of Replacement Investment Decisions. Journal of Financial and Quantitative Analysis 30(4), 581-605.
• Neighbour, J., & Owens, J. (2001). Transfer Pricing in the New Millennium: Will the Arm's Length Principle Survive. Geo. Mason L. Rev. 10, 951.
• Oğuztürk, B. S., & Ünal, E. K. (2017). Türkiye’de Kayıt Dışı Ekonominin Boyutları. Journal of Süleyman Demirel University Institute of Social Sciences Year 3(28), 325-336.
• Oktar, C. (2003). İşletmelerde Vergi Planlaması ve Türkiye Örneği. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ortaç, F. R., & Atabey, S. E. (2016). Bir Vergi Güvenlik Önlemi Olarak Kontrol Edilen Kurum Kazancı ve Türkiye-Hollanda Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Açısından Uygulamasının İncelenmesi. International Journal of Social Inquiry Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 9(1), 63-77
• Önder, B. Y. (2017). Vergi Planlaması ve Türk Kurumlar Vergisinde Vergi Planlaması Olanakları. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi. 469694.
• Paksoy, S., & Bakan, S. (2010). Türkiye'de Uygulanan Vergi Politikaları ve Ekonomik Büyüme Üzerine Etkileri: (1980 Sonrası). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 9(32), 150-170.
• Pehlivan, O. (1993). Enflasyonun Vergi Sistemi Üzendeki Etkisi. https://www.researchgate.net/profile/Osman-Pehlivan/publication/348560229_ENFLASYONUN_VERGI_SISTEMI_UZENDEKI_ETKISI/links/6004d037299bf14088a2d9d6/ENFLASYONUN-VERGI-SISTEMI-UeZENDEKI-ETKISI.pdf Erişim Tarihi: 23.11.2022
• Pehlivan, S. (2014). Royalti Ödemelerinin Transfer Fiyatlandırması Analizi. Mali Çözüm Mayıs – Haziran, 61-85.
• Peker, İ., & Kılıçer, E. (2017), Vergi Planlaması ve İşletmeleri Vergi Planlaması Yapmaya Yöneltebilecek Uygulamalar. Akademik Bakış Dergisi 61 Mayıs-Haziran, 900-911.
• Peker, İ., & Kılıçer, E. (2014). Türkiye Boyutu ile Vergi Rekabeti. Vergi Sorunları Dergisi 307(4), 165-186.
• Pekşen, F. (2022). Örtülü Sermaye Uygulamasında Ortaya Çıkabilecek Kur Farklarının Değerlendirilmesi. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences 36(1), 22-28.
• Sağlam, E., & Uzmanı–YMM, E. H. (2006). Tam ve Dar Mükellef Gerçek Kişi ve Kurumlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi (Stopaj)-I. Yaklaşım Dergisi, Eylül 2006 / Sayı 165, 123 – 131
• Sandalcı, U., & Sandalcı, İ. (2017). Vergi Ahlakı ve Kayıt Dışı Ekonomi İlişkisi: Oecd Ülkeleri Özelinde Bir İnceleme. Sakarya İktisat Dergisi 6(1), 70-93.
• Saraçoğlu, F., & Çakır, M. (2017). Bir Vergi Planlaması Aracı Olarak Devir Müessesesinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi 4(8), 94-106.
• Sevilmiş, G. (2014). Alkollü İçkiler ve Tütün Mamulleri Sektörlerine Bakış. Ar&Ge Bülten 2014 Mart. 12-18. https://api.izto.org.tr/storage/SectoralReport/original/c6q5Inr9t4dMUJzf.pdf Erişim Tarihi: 26.10.2022.
• Sezgin, B. (2012). Gerçek Kişilerce Beyan Edilmesi Gereken Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı. Çözüm. Mali Çözüm Dergisi Mayıs – Haziran 111, 143-152.
• Taşkın, Y., & Peker, İ. (2019). Vergi Planlaması: Muhasebe Meslek Mensupları Üzerine Bir Alan Araştırması. Mali Çözüm Dergisi/Financial Analysis 29(153), 67-87.
• Tekbaş, A. (2010). Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, 123-191.
• Tezcan, K. (2013). Franchising Sisteminde Know How Karşılığında Dar Mükelleflere Yapılan Ödemelerin Vergisel Boyutu. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8(8), 249-260.
• Tolga, S. (2019). Dar Mükelleflerle Yapılan İşlemlerde Vergi Kesintisi ve Vergi Kesintisi Sonrası Lehe Oluşan Kur Farklarının Durumu. Vergi Raporu 240, 95-101.
• Tørsløv, T., Wier, L., & Zucman, G. (2023). Externalities in International Tax Enforcement: Theory and Evidence. American Economic Journal: Economic Policy 15(2), 497-525.
• Tosun, C., Uçar, O., Bağdadioğlu, N., & Yereli, A. B. (2017). Türkiye, AB ve OECD Ülkelerindeki Akaryakıt Vergilerine Dair Mukayeseli Bir Değerlendirme. Vergi Sorunları 351, 63-77.
• Uğur, A., & Kömürcüler, E. (2015). Türkiye’de Sigara’nin Vergilendirilmesinin Etkinliği. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences 20(4), 327-346.
• Uğur, A. A., Akdemir, E., & Gürsel, E. (2010). Sigara ve Alkol Üzerindeki Dolaylı Vergilerin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi. Ekonomi Bilimleri Dergisi 2(1), 1-14.
• Uslu, A. İ. (2019). Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kurallarının Güçlendirilmesi: Beps ve Atad Projelerindeki ve Türk Mevzuatındaki Düzenlemeler. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 25(2), 1389-1415.
• Vardar, Z. (2019). Vergi Güvenlik Önlemi Olarak Örtülü Sermaye Uygulamasının 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu Açısından Değerlendirilmesi: Örtülü Kazanç Yoluyla Vergiden Kaçınma. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 6(6), 1-9.
• Yalçiner, K., & Ertürk, E. (2017). Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Türkiye’de Yaygın Bir Şekilde Kullanılmama Nedenleri Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 413-424.
• Yaprak, M. A. (2022). Türkiye'de ve Farklı Ülkelerde Finansman Gider Kısıtlaması Uygulamaları. Mali Çözüm Dergisi 32, 255-265.
• Yeşilyurt, Z. P., & Güneş, Ç. (2014). Know-How Kavramı ve Dar Mükellef Kurumlara Yapılan Know-How Ödemelerinin Vergilendirilmesi. Vergi Sorunları Dergisi 37(309), 15-21.
• Yıldız, Z. (1997). Avrupa Birliği’nde Rekabet Eşitliğini Bozucu Etkileri Açısından Devlet Yardımları. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13(1), 403-414.
• Yılmaz, H. (2015). Uluslararası Vergi Adaleti İçin OECD BEPS Eylem Planı. The Deloitte Times 7.