A diachronic analysis of topic selection in Turkish textbooks

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 10, 23 - 42, 01.04.2024

Mehmet Soyuçok

Öz

The aim of this study is to examine the subject distribution of the texts in Turkish textbooks in a sequential manner. The study was conducted in accordance with the qualitative research paradigm and document analysis technique was used to analyze and collect data. In order to ensure the validity and reliability of the study, the opinions of three experts were consulted at each stage. The data collection documents were Turkish 1st Grade (1938), Our Beautiful Turkish Class: 1 (1977) and Turkish 6 textbooks. The findings were shown and interpreted in tables under separate headings. In the study, it was concluded that there was no continuity in the subjects in the Turkish textbooks in the historical process, that the subjects were generally selected in accordance with the needs and realities of the day, and that there was an improvement in terms of functionality and suitability to the level over time. At the end of the study, suggestions were made to those concerned.

Anahtar Kelimeler

Turkish, Textbook, Text, Subject.

Türkçe ders kitaplarında konu seçimine yönelik ard zamanlı bir inceleme

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin konu dağılımlarını ard zamanlı olarak incelemektir. Çalışma nitel araştırma paradigmasına uygun olarak gerçekleştirilmiş olup verilerin analizinde ve toplanmasında doküman analizi tekniğine başvurulmuştur. Çalışmanın geçerlik ve güvenilirliğini sağlamak için her aşamada üç uzmanın görüşüne başvurulmuştur. Veri toplama dokümanları Türkçe 1. Sınıf (1938), Güzel Türkçemiz Sınıf: 1 (1977) ve Türkçe 6 ders kitaplarıdır. Elde edilen bulgular, ayrı başlıklar altında tablolar hâlinde gösterilmiş ve yorumlanmıştır. Çalışmada Türkçe ders kitaplarındaki konularda tarihî süreç içinde bir süreklilik bulunmadığı, konuların genel olarak günün gereklerine ve gerçeklerine uygun olarak seçildiği, zaman içinde işlevsellik ve seviyeye uygunluk bakımından gelişme yaşandığı sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmanın en sonunda ilgililere konuyla alakalı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Ders kitabı, Metin, Konu

Kaynakça

• Akdeniz, S. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türk ve dünya edebiyatını temsil kabiliyeti açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 8(2), 1119-1136.
• Arslan, K., & Bay, Y. (2023). İlkokul Türkçe ders kitaplarının söz varlığı bakımından incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 8(1), 14-27.
• Aslan, E. (2010). Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk ders kitapları. Eğitim ve Bilim, 35(158), 215-231.
• Ateş, N. T. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki okuma metinlerinin okuma kazanımları açısından değerlendirilmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (32), 147-163.
• Aytaş, G. (2001). Türkçe ders kitaplarının yazımında metin seçimi ve metin altı sorularının hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken bazı hususlar. Türk Yurdu, 21(162), 35-42.
• Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-46.
• Başoğlu, N. (2022). Çocuk biyografilerinde rol model olarak kadın kahramanlar. Sosyal bilimler ışığında kadın, 157-168 (Ed.: S. Maşkaraoğlu & M. Y. Çakır). Kilis 7 Aralık Üniversitesi.
• Batur, Z. (2010). Ana dili öğretiminde gösterge biliminin yeri: Ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle görsel metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(4), 174-200.
• Batur, Z., & Gülerer, S. (2013). Rengin sosyokültürel yansımaları ve anlama algısı. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6 Issue 7), 205-215.
• Bora, A., & Arslan, M. A. (2021). Türkçe ders (5, 6, 7, 8) kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 10(1), 222-236.
• Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative research journal, 9(2), 27-40.
• Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 VE 2017-2018 eğitim ve öğretim yıllarında 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye edici metinlerin Uzun-Çetinkaya formülü ile okunabilirlik düzeyleri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
• Brinkmann, S. (2007). The Good Qualitative Researcher. Qualitative Research in Psychology, 4(1-2), 127–144. Cesur, G. (2017). Kayıp yaşantılarının sonrası: Tartışmalı bir kavram “Karmaşık Yas”. Nesne-Psikoloji Dergisi, 5(10), 289-310.
• Coşkun, E., & Taş, S. (2008). Ders kitaplarına metin seçimi açısından Türkçe öğretim programlarının değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10), 59-74.
• Çarkıt, C., & Bahadır, H. İ. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitapları millî mücadele ve Atatürk teması metinlerinin okunabilirlik düzeyleri üzerine bir inceleme. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 11(1), 103-111.
• Çıplak, G., & Balcı, A. (2022). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik özelliğinin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 170-187.
• Çifci, M., & Kaplan, K. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabı etkinliklerinde kullanılan görsel materyal türlerinin öğretim programına uygunluğu. International Journal of Language Academy, 6(26), 183-192.
• Demirgüneş, S., & Yalap, H. (2023). 5. ve 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Tutarlılık İlişkileri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (10), 1-13.
• Dilidüzgün, S. (2004). Okuma öğretimi hedefleri bağlamında Türkçe ders kitaplarındaki çocuk edebiyatı ürünleri. HAYEF Journal of Education, 1(2), 43-55.
• Doğan, B., & Gülüşen, A. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki (6–8) metinlerin değerler bakımından incelenmesi. Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 75-102.
• Doğan, K., & Süğümlü, Ü. (2023). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerle dil bilgisi etkinliklerinin ilişkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(2), 731-757.
• Ercantürk, O. K. (2015). Türkçe ders kitaplarındaki yazılı metinler ile metin görsellerinin uyumu. Electronic Turkish Studies, 10(3), 427-454.
• Güven, S., & Yıldırım, N. (2019). Ortaokul beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki okuma metinlerinin değerler açısından incelenmesi. Journal of International Social Research, 12(66), 813-827.
• Karabulut, A. (2021). Toplumsal cinsiyet rolleri açısından 8. sınıf Türkçe ders kitabının incelenmesi. Anasay, 5(16), 119-131.
• Karakuş, N., Alparslan, A., & Özaydın, V. (2017). Türkçe ve sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan destanların söz varlığı açısından incelenmesi. Researcher, 5(1), 171-185.
• Karacaoğlu, M. Ö., & Karakuş, N. (2022). Okuduğunu anlama becerisinin geliştirilmesinde metin kullanımı: Türkçe ders kitaplarındaki metinler üzerine bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö11), 50-78.
• Kaygana, M., Yapıcı, Ş., & Aytan, T. (2013). Türkçe ders kitaplarında değer eğitimi. International Journal of Social, 6(7), 657-669.
• Kolaç, E. (2009). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin tür açısından değerlendirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 594-626.
• Marshall, J. (1994). Ana Dili ve Yazın Öğretimi, 3. Baskı (Çev.: Cahit Külebi). Çağdaş.
• Merriam, S. B. (2002). Introduction to qualitative research. Qualitative Research in Practice: Examples for Discussion and Analysis içinde 1-17. Jossey-Bass.
• Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları. Dil Dergisi, (153), 7-23.
• Oltulu, Ö., & Alan, M. (2023). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değerler açısından incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(14), 114-140.
• Özden, M. (2012). Türkçe eğitiminde metinler ve metinlerin iletisi. Milli Eğitim Dergisi, 42(193), 70-80.
• Padem, S., & Aktan, O. (2016). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan değerlerin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 5-24.
• Sayın, H., & Doğan, Y. (2023). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki dinleme/izleme metinlerinin söz varlığı bakımından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (65), 512-548.
• Somuncu, S. (2010). İlköğretim Türkçe ders kitabındaki edebî metinlerin içerdiği evrensel değerlere ve metin seçimine ilişkin bazı tespitler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (24), 193-219.
• Soyuçok, M. (2020). Türkçe eğitiminde anlayış ve uygulama değişimleri: iki ders kitabı örneği. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(2), 68-83.
• Tarakcı, Ç., & Kayadibi, N. (2023). Metin türleri açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 6(1), 150-166.
• Temizkan, M., Yırtıcı, E., & Ergün, A. (2020). Türkçe ders kitaplarında sosyal değerlerin görünümü. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 9(2), 769-794.
• Tüfekçioğlu, H. (1995). Ders kitapları üzerine yapılmış iki çalışma ve yetişkinlere okuma yazma öğreten iki kitap hakkında inceleme. İstanbul University Journal of Sociology, 3(4), 61-90.
• Türkben, T. (2018). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin tür ve tema açısından incelenmesi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2152-2166.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). Dil ve kültür aktarımında işlevsel bir araç olarak ders kitapları: Türkçe ders kitapları örneği. Electronic Turkish Studies, 13(27), 1575-1592.
• Yazıcı, N., & Günduğdu, G. (2023). Okuma Sürecini Yönlendiren Söylemsel Unsurlar: Türkçe Ders Kitaplarındaki Bilgilendirici Metinlerde Kestirim Kategorileri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 11(1), 44-63.
• Yıldırım, İ. (2022). Kültürün metinler yoluyla aktarımı bağlamında Türkçe ders kitaplarında geleneksel çocuk oyunları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 173-184.
• Zorbaz, K. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime–cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.