Suha Arın Filmografyasında Aykırı Bir Belgesel Tahtacı Fatma (1979): Sinematografik Analiz

Yıl 2020, , 170 - 185, 06.04.2020

Kurtuluş Özgen

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2020.5.89

Öz

Suha Arın modern Türk Belgesel Sineması’nın kurucusu olarak tanımlanabilir. Arın; hem belgesel sinemanın Türkiye’de kurumsallaşma sürecini başlatmıştır (Çelik Gülersoy’la birlikte) hem de belgeselleri aracılığıyla, belgesel sinemayı geniş kitlelerle tanıştırmıştır. Suha Arın belgesellerinin biçemsel yapısı betimleyici belgesel modalitesi ile örtüşmektedir. Nüvesini Suha Arın’ın öğrencilerinin ve yakın çalışma arkadaşlarının oluşturduğu Suha Arın Ekolü belgeselcileri (ve TRT) günümüze değin yaygın olarak betimleyici belgesel modalitesinde filmler üretegelmişlerdir. Arın’ın filmografisinde gözlemci belgesel olarak tanımlayabileceğimiz Tahtacı Fatma (1979) belgeseli ise analog ses kayıt cihazı (Nagra) kullanılarak kaydedilmiş mülakatlara dayalı ses düzeni ve görsel yorumu ile öne çıkmış, aykırı bir belgeseldir. Bu çalışmanın temel amacı, Suha Arın’ın Tahtacı Fatma belgeselinde yaratmış olduğu özgün sinematografik dili açıklamaya çalışmaktır. Bu amaçla önce belgesel sinemadaki sinematografiye değinilmiş sonra Suha Arın’dan ve sinemasının genel özelliklerinden bahsedilmiştir. Son aşamada Tahtacı Fatma belgeselinin yapım süreci ve koşulları ele alındıktan sonra sinematografik analizi yapılmıştır. Bu çalışmada Bill Nichols’un Belgesel Sinemaya Giriş kitabındaki ‘Belgesel Modalite’ tanımlarından yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Belgesel Sineması, sinematografi, belgesel film yapımı, Suha Arın

Kaynakça

• Aytekin, H. (2017). Türkiye’de Toplumsal Değişme ve Belgesel Sinema. İstanbul: BSB Yayınları.
• Brown, B. (2014). Sinematografi: Kuram ve Uygulama. (S. Taylaner, çev.). İstanbul: Hil Yayın.
• Cumhuriyet Dergi. (11 Şubat 2001). “Yasaklı Filmlerin Yönetmeni”.
• Çölgeçen, A. B. (2006). Yaşamı ve Belgeselleriyle Suha Arın. Konya: Tablet Yayınları.
• Griffith, D. W. (1968). “Sinema, Modern Fotoğrafın Müzesi”. (N. Özön, çev.). Türk Dili Sinema Özel Sayısı. 17(196).
• Güngör, A. Ş. (1994). Sinemada Görüntü Yönetmeni. Ankara: Kitle Yayınları.
• Karakaya, S. (2005). “Sinema-Resim İlişkisi ve Sanat Olarak Sinemanın Resimsel Estetiği”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 3(12). 134-141.
• Nichols, B. (2017). Belgesel Sinemaya Giriş. (D. Eruçman, çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Özgen, H. (2008), “Belgesel Sinema ve Taşı Atan İlk Adam!”. Ü. Topaloğlu (ed.) Belgesel Sinema. (227-233). İstanbul: BSB Belgesel Sinema Sahipleri Meslek Birliği Yayını.
• Özgen, H. K. (2017). HD Video Teknolojisinin Türk Belgesel Sinemasına Etkisi: (Dijital) Sinematografinin Keşfi. (Sanatta Yeterlilik Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Öztürk, S. (2018). Sinema Felsefesine Giriş: Film-Yapımı Felsefe. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Seçmen, E. A. (2018). “Sinematografinin Görsel Anlatım Kodları ve Mekân Kullanımının Gerçekliğin Oluşturulması Bağlamında Bir Dönem Dizisi İncelemesi: Narcos Örneği”. International Journal of Cultural and Social Studies (IntJCSS). 4(2). 507-532.
• Yıldız, S. (2015) Sinematografik Anlatım. İstanbul: Su Yayınevi.