Yeni Medya’ya Yönelik ‘Yeni’ Yaklaşımlar: Yeni Medya ve Post-Yapısalcılık/Postmodernizm

Yıl 2019, Sayı: 4, 186 - 218, 07.10.2019

Güven Özdoyran

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2019.4.70

Öz

.Her ne kadar medium’un kendisi “yeni” olarak tanımlansa da, yeni medya gibi çok boyutlu bir fenomeni hâlâ geleneksel paradigmalar ile kavrama eğilimi oldukça belirgindir. Bu türden geleneksel yaklaşımların söz konusu ortamı, ortamda bulunan nesneleri ve bu ortam dolayımı ile ilişki kuran özneleri doğru bir biçimde kavramamıza ve kavramsallaştırmamıza izin vermediği söylenebilir. Geleneksel yaklaşımın sonucu olarak, Kartezyen terminoloji ile ifade edecek olursak, res extensa’nın tümüyle ortadan kalktığı ve yalnızca res cogitans olarak var olduğumuz bu ortamın, örneğin, merkezsiz yapısı bizlere yeni bir olanak olarak değil ama tehdit olarak görünür. Öte yandan, geleneksel paradigmaların hem dünyayı hem de özneyi kavrama tarzlarındaki krizlerin ortaya çıkardığı yeni bir perspektif olarak post-yapısalcılık, söz konusu krizin dünyadan ya da insandan değil; bizatihi paradigmanın kendisinden kaynaklandığını tartışmaya açar. Böylelikle bu makale, yeni medyayı tartışırken bu tartışmalara tesir eden melankolik ya da karamsar tonun sebebinin de bu ortamın kendine münhasır
ontolojisini bir tehdit olarak algılamaktan kaynaklandığını iddia edecektir. Makalenin temel amacı, yeni medyayı analiz ederken Foucault, Derrida, Kristeva ve Zizek gibi post-yapısalcılığın etkili isimlerinin argümanlarını tartışmaya dahil etmek ve böylelikle hem yeni medyanın kendisinden üretilen hem de bu ortamı anlama ve kavramsallaştırma ile ilgili ortaya çıkan “krizleri” anlamlandırmak ve eleştiriye tabi tutmaktır. Böylece özne kategorisinin reddi, yapı-söküm, bilgi/anlamın tekilliği/sabitliği yerine çoğullaşması, metinlerarasılık gibi post-yapısalcılığın merkezi temalarına referans vererek, yeni medyanın post-yapısalcı paradigmanın teknolojik bir tezahürü olduğu iddiası tartışmaya açılacaktır

Anahtar Kelimeler

yeni medya, post-yapısalcılık, postmodernizm, Foucault, Derrida

Kaynakça

• Adorno, T. W. (1996). Aesthetic Theory. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• ----------------- (1998). Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar. (O. Koçak ve A. Doğukan, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• ----------------- (2003). “Müzik ve Dil”. Cogito. 36. 320-329.
• Barlow, J. A. (tarih yok). Declaration of the Independence of Cyberspace. Wikisource. https://en.wikisource.org/wiki/A_Declaration_of_the_Independence_ of_Cyberspace. 8 Haziran 2019.
• Barthes, R. (1989). The Rustle of Language. (R. Howard, çev.). Berkeley: University of California Press.
• Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holocaust. (S. Sertabiboğlu, çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Best, S. ve Kellner, D. (2011). Postmodern Teori: Eleştirel Soruşturmalar. (M. Küçük, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Binark, M. (2014). Yeni Medya Çalışmalarında Araştırma Yöntem ve Teknikleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bolter, J. D. ve Grusin, R. (2000). Remediation: Understanding New Media. Cambridge: The MIT Press.
• Bürger, P. (2007). Avangard Kuramı. (E. Özbek, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Carr, E. H. (2002). Dostoyevski. (A. Gerçeker, çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çelik, H. (2018). Dil ve Yeni Medya. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Coetzee, J. M. (2003). Petersburg’lu Usta. (İ. Özdemir, çev.). İstanbul: Can Yayınları.
• Cohen, J. E. (2007). “Cyberspace as/and Space”. Georgetown Law Faculty Publications and Other Works. 210-256.
• Derrida, J, (1992). Acts of Literature. (D. Attridge, çev.). New York: Routledge.
• ----------------- (1997). Of Grammatology. (G. C. Spivak, çev.). Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• ----------------- (2001). Writing and Difference. New York: Routledge.
• Disalle, R. (2004). “Newton’s Philosophical Analysis of Space and Time”. B. Cohen, G. E. Smith (der.) The Cambridge Companion to Newton. (33-57). Cambridge: Cambridge University Press.
• Dostoyevski, F. M. (2009). Bir Yazarın Günlüğü, I-II. Cilt. (K. Yükseler, çev.). İstanbul:Yapı Kredi Yayınları.
• Dovey, J. (2015). “Ambient Literature: Writing Probability”. U. Ekman, J. D. Bolter (der.) Ubiquitous Computing, Complexity, and Culture. New York: Routledge. Eaglestone, R. (2004). The Holocaust and the Postmodern. New York: Oxford University Press.
• Elias, N. (2000). Zaman Üzerine. (V. Atayman, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foster, H. (2009). Gerçeğin Geri Dönüşü: Yüzyılın Sonunda Avangard. (E. Hoşçu, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punishment: The Birth of the Prison. (A. Sheridan, çev.). New York: Vintage Books.
• ----------------- (1999). Bilginin Arkeolojisi. (V. Urhan, çev.). İstanbul: Birey Yayınevi.
• ----------------- (2001a). Madness and Civilization: A History of Insanity in the Age of Reason. (R. Howard, çev.). New York: Routledge.
• ----------------- (2001b). Yapısalcılık ve Post-Yapısalcılık. (Ü. Umaç ve A. Utku, çev.). İstanbul: Birey Yayınevi.
• ----------------- (2002). Kliniğin Doğuşu. (İ. M. Uysal, çev.). Ankara: Epos Yayınları.
• ----------------- (2006). Kelimeler ve Şeyler: İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. (M. A. Kılıçbay, çev.). Ankara: İmge Yayınevi.
• ----------------- (2014). Özne ve İktidar. (I. Ergüden ve O. Akınhay, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Freud, S. (1975). “Project for a Scientific Psychology”. (J. Strachey, çev.). Standard Edition of the Complete Psychological Works of Sigmund Freud: Vol. I. London: The Hogarth Press.
• ----------------- (2007). Sanat ve Sanatçılar Üzerine. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gide, A. (1965). Dostoyevski. (B. Onaran, çev.). İstanbul: De Yayınevi.
• Göker, G. (2017). “Dijital Heterotopyalar: ‘Başka’ Bir Bağlamda Yeni Medya”. Selçuk İletişim Dergisi. 9(4). 164-188.
• Güngör, N. (2016). İletişim: Kuramlar ve Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Gürel, E. ve Yakın, M. (2007). “Ekşi Sözlük: Postmodern Elektronik Kültür”. Selçuk İletişim Dergisi. 4(4). 203-219.
• Haider, J. ve Sundin, O. (2010). “Beyond the Legacy of the Enlightenment? Online Encyclopaedias as Digital Heterotopias”. First Monday. 15(1).
• Heidegger, M. (1977). The Question Concerning Technology and Other Essays. (W.Lovitt, çev.). New York: Harper and Row.
• Himanen, P. ve Castells, M. (2001). The Hacker Ethic and the Spirit of the Information Age. New York: Random House Trade Pub.
• Horkheimer, M. (2005). Geleneksel ve Eleştirel Kuram. (M. Tüzel, çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kristeva, J. (1986). T. Moi (der.) The Kristeva Reader. New York: Blackwell.
• Leary, K. (2011). “Cyberspaces”. S. Turkle (der.) The Inner History of Devices. (86-98). Cambridge: The MIT Press.
• Lyotard, J. F. (2000). Postmodern Durum. (A. Çiğdem, çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Manovich, L. (2002). The Language of New Media. Cambridge: The MIT Press.
• ----------------- (2013). Software Takes Command. New York: Bloomsbury.
• Marcuse, H. ve Heidegger, M. (1991). “An Exchange of Letters: Herbert Marcuse,
• Martin Heidegger”. Richard Wolin (ed.) New German Critique. 53. (28-32).
• Maudemarie, C. (1998). “Nietzsche, F.” Routledge Encyclopedia of Philosophy. (725-728). New York: Routledge.
• Miller, H. (1995). “The Ethics of Hypertext”. Diacritics: The John Hopkins University Press. 25(3). 26-39.
• Neiman, S. (2006). Modern Düşüncede Kötülük: Alternatif Bir Felsefe Tarihi. (A.Sargüney, çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nietzsche, F. (2010). Putların Alacakaranlığı. (M. Tüzel, çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Norris, C. (2002). Deconstruction: Theory and Practice. New York: Routledge.
• Nusselder, A. (2009). Interface Fantasy: A Lacanian Cyborg Ontology. Cambridge: The MIT Press.
• Özdoyran, G. (2018). “Yeni Medya ve Etik”. K. Duman (der.) İnternet Haberciliği: Kuram, Uygulama ve Eleştiri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Poster, M. (2001). The Information Subject. New York: Routledge.
• Prensky, M. (2001). “Digital Natives, Digital Immigrants”. On the Horizon. 9(5).
• Rymarczuk, R. ve Derksen, M. (2014). “Different Spaces: Exploring Facebook as Heterotopia”. First Monday. 19(6).
• Spielmann, Y. (2015). “Thinking in Networks: Artistic–Architectural Responses to Ubiquitous Information”. U. Ekman ve J. D. Bolter (der.) Ubiquitous Computing, Complexity, and Culture. New York: Routledge.
• Storey, J. (2000). Popüler Kültür Çalışmaları: Kuramlar ve Metotlar. (K. Karaşahin, çev.). İstanbul: Babil Kitapları.
• Thompson, J. B. (2008). Medya ve Modernite. (S. Öztürk, çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Tredinnick, L. (2007). “Post-structuralism, Hypertext, and the World Wide Web”. Aslib Proceedings. 59(2). 169-186.
• Turkle, S. (1999). “Cyberspace and Identity”. American Contemporary Sociology. 28(6). (643-648).
• van Dijk, J. (2016). Ağ Toplumu. (B. Çoban ve B. Ataman, çev.). İstanbul: Kafka Yayınları.
• Yoon, S. (1996), “Power Online: A Poststructuralist Perspective on Computer-Mediated Communication”. C. Ess (der.) Philosophical Perspectives on Computer- Mediated Communication. New York: State University of New York Press.
• Zizek, S. (1992). Dünün Dünyası. (B. Arpad, çev.). İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• ----------------- (2004). Üç Büyük Usta: Balzac, Dickens, Dostoyevski. (N. Ermiş, çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• ----------------- (2004). “What can Psychoanalysis Tell us About Cyberspace?”. The Psychoanalytic Review. 91(6). 801-830.
• ----------------- (2006). Kırılgan Temas. (T. Birkan, çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• ----------------- (2008). Paralaks. (S. Gürses, çev.). İstanbul: Encore Yayınları.