Radio and Popular Music: Radio Broadcasting and the Development of Pop Music in Türkiye Between 1950-1970

Yıl 2023, Sayı: 11, 68 - 93, 21.04.2023

Süleyman İlaslan

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.190

Öz

The development and spread of pop music since the 1950s has been an important factor that has transformed the relationship between music and radio broadcasting. This transformation has become especially in European countries where there were public monopolies on broadcasting in this period. Hence the role of public service broadcasters has questioned on public debates especially their attitudes on pop music was an important issue on this discussion. In this context, it is important to questioned the development and spread of this music genre, which is called “light Western music” in Turkey in this period, in terms of radio broadcasting. This study investigated how the development of pop music in Turkey from the 1950s to the 1970s affected the relationship between radio and music, which was shaped on the basis of official cultural policies. Additionally the meaning of the aired of pop music on the state radios in terms of the institutional and cultural positioning of radio broadcasting is questioned.

Anahtar Kelimeler

Culture, radio, TRT, pop music, record industry.

Radyo ve Popüler Müzik: 1950-1970 Yılları Arası Dönemde Türkiye’de Pop Müziğin Gelişimi ve Radyo Yayıncılığı

Öz

Pop müziğin 1950’li yıllardan itibaren gelişimi ve yaygınlaşması müzik ve radyo yayıncılığı arasındaki ilişkiyi dönüştüren önemli bir unsur olmuştur. Bu dönüşüm özellikle yayıncılık alanında kamu tekellerinin olduğu Avrupa ülkelerinde belirginleşmiştir. Pop müzik kamu hizmeti yayıncılarının popüler müzik türleri karşısındaki tutumlarını ve daha genelde de hâkim yayıncılık anlayışlarını sorgulayan bir sürecin ortaya çıkışında önemli bir rol oynamıştır. Bu bağlamda, Türkiye’de “hafif Batı müziği” olarak adlandırılan bu türün 1950’li yıllardan itibaren gelişip yaygınlaşmasının radyo yayıncılığı açısından taşıdığı anlamı sorgulamak önem kazanmaktadır. Bu çalışmada 1950’li yıllardan 1970’li yıllara kadar olan süreçte pop müziğin gelişiminin resmi kültür politikaları temelinde biçimlenen radyo ve müzik ilişkisini nasıl etkilediği araştırılmaktadır. Pop müziğin radyolarda yer alışının radyo yayıncılığının kurumsal ve kültürel konumlanışı açısından taşıdığı anlam sorgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, radyo, TRT, pop müzik, plak endüstrisi

Kaynakça

• Ahmad, F. (2014). Modern Türkiye’nin oluşumu (Y. Alogan , çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları. Akşam. (30 Nisan 1950). İstanbul radyosu bugünden itibaren yaz programına başlıyor. 2.
• Alp, C. (7 Aralık 1958). Müzikli reklamlar. Milliyet. 4.
• Alp, C. (27 Aralık 1959). Disc-cokey. Milliyet. 4.
• Alp, C. (3 Ocak 1960). Disk-cokey programları. Milliyet. 4.
• Birand, M. A. (26 Temmuz 1964). Radyoda hafif batı müziği. Milliyet. 6.
• Birggs, A. ve Burke, P. (2011). Medyanın toplumsal tarihi gutenberg’ten internet’e. (Ü. H. Yolsal ve E. Uzun, çev.). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Cankaya, Ö. (2015). TRT: Bir kitle iletişim kurumunun tarihi 1927-2000. Ankara: İmge Kitabevi.
• Chapman, R. (1990). The 1960s pirates: a comparative analysis of Radio London and Radio Caroline. Popular Music, 9(2), 165-178. http://www.jstor.org/stable/853499
• Crisell, A. (2001). An introductory history of British Broadcasting. London and New York: Routledge.
• Çiçekoğlu, F. (6 Kasım 1949) Radyo dinleyicileri. Akşam.5.
• _______ (29 Ağustos 1950). Anadolu batı müziğini dinliyor ve seviyor. Akşam. 4.
• Dilmener, N. (2003). Bak bir varmış bir yokmuş: Hafif Türk pop tarihi. İstanbul: İletişim.
• Dolfsma, W. (2004). Radio and magazines: valuing pop music in the Netherlands (1955–1965). Media History, 10(1), 29-42. https://doi.org/10.1080/13688800410001673725
• Erdoğan, İ. ve Beşevli Solmaz, P. (2005). Sinema ve müzik: Materyal satış ve bilinç yönetimi için bilişselin ve duygusalın oluşturulması. Ankara: Erk.
• Erol, A. (2012). Music, power and symbolic violence: The Turkish state’s music policies during the early republican period. European Journal of Cultural Studies, 15(1), 35-52. https://doi.org/10.1177/1367549411424947
• Ertuğ, H. R. (Mart 1949). Yeni programlarımız. Radyo, 8(87): 1.
• Frith, S. (2002). Look! Hear! The uneasy relationship of music and television. Popular Music, 21(3), 277-290. http://www.jstor.org/stable/853719
• Fryer, P. (1997). “Everybody's on top of the pops”: Popular music on British television 1960–1985. Popular Music & Society, 21(3), 153-171. DOI: 10.1080/03007769708591684
• Güven, U. Z. ve Ergur, A. (2014). Dünyada ve Türkiye’de müzik sosyolojisinin yeri ve gelişimi. Sosyoloji Dergisi, 29(2), 1-19.
• Hendy, D. (2000). Pop music radio in the public service: BBC Radio 1 and new music in the 1990s. Media, Culture and Society, 22, 743-761. https://doi.org/10.1177/016344300022006003
• Hey (Şubat 1973). Denetleme kurulundan 60 şarkıdan 12 tanesi geçti. 13, 39.
• Hilmes, M. (2011). Only connect: A cultural history of broadcasting in the United States. Third Edition. Boston: Wadsworth.
• Jeanneney, J. N. (2009). Başlangıcından günümüze medya tarihi (E. Atuk, çev). İstanbul: YKY Yayınları.
• Katoğlu, M. (2011). Cumhuriyet Türkiyesi’nde eğitim, kültür, sanat. S. Akşin (der.), Türkiye tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980 (417-522). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Kocabaşoğlu, U. (2010). Şirket telsizinden devlet radyosuna: TRT öncesi dönemde radyonun tarihsel gelişimi ve Türk siyasal hayatı içindeki yeri, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Meriç, M. (2006). Pop dedik: Türkçe sözlü hafif batı müziği. İstanbul: İletişim.
• _______ (2017). İki darbe arası müzikli curcuna: Cazdan saza, 60’lı yıllarda müzik. M. K. Kaynar (der.), Türkiye’nin 1960’lı Yılları. İstanbul: İletişim.
• Milliyet. (4 Ocak 1959). Yıllar var ki… .4.
• Milliyet. (08 Temmuz 1960). İş sahiplerine. 2.
• Milliyet. (5 Eylül 1966). İstanbul İl Radyosunda bir devrim oldu amma! 6.
• Milliyet. (20 Şubat 1967). İstanbul’da altı lise finale kaldı. 1.
• Milliyet Müzik ve Gençlik. (28 Eylül 1968). Gençler için radyo ve tv.3.
• Okyayuz, Ş. ve Kaya, M. (2021). Türkçe sözlü hafif batı müziğinin oluşumunda Fransızcadan çevrilen şarkılarda ‘yerli ve millî aşk’a dair. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi, 30 (2021 Bahar), 133-150.
• Öngören, M. T. (Ekim 1982). Faruk Güvenç ve radyo günlerimiz. Milliyet Sanat, 58(15), 44.
• Özbek, M. (1994). Popüler kültür ve Orhan Gencebay arabeski. İstanbul: İletişim.
• Scannell, P. (2005). Public service broadcasting: The history of a concept. A. Goodwin and G. Whannel (der.), Understanding television (11-29), London and New York: Routledge.
• Stokes, M. (2010) The republic of love: Cultural intimacy in Turkish popular music. Chicago and London: The University of Chocago Press.
• _______ (2012). Music. M. Heper ve S. Sayarı (der.), The routledge handbook of modern Turkey (96-106. London and New York: Routledge.
• Süsoy, Y. (Aralık 1970). TRT denetleme kurulu. Hey Dergisi, 5.
• _______(Eylül 1973). TRT müzik dairesi arap saçına döndü: yabancı şarkılar denetimden geçecek. Hey, 43, 7.
• Tekelioğlu, O. (1996). The rise of a spontaneus synthesis: The historical background of Turkish popular music. Middle Eastern Studies, 32(2), 194-215.
• TRT 1967 yılı faaliyet raporu (tarih yok). Ankara: TRT.
• TRT 1969 yılı ve 6. hesap devresine ait çalışma, bilanço, kar ve zarar raporu (tarih yok). Ankara: TRT.
• TRT 1970 yılı faaliyet raporu ve bilançosu (tarih yok). Ankara: TRT.
• TRT 1970 yılı çalışma programı ve bütçesi (tarih yok). Ankara: TRT.
• TRT Yayıncılık ve Haberleşme Dergisi. (Kasım 1975). TRT genel müdür program yardımcısı Nahit Katlan’ın müzik yayınları konusundaki konuşması. 8, 26-32.
• Ulus.(29 Ekim 1946). Radyo programında batı müziği azaltılmamıştır. 2.
• van der Hoeven, A. (2012). The popular music heritage of the Dutch pirates: illegal radio and cultural identity. Media,Culture& Society, 34(8), 927–943. https://doi.org/10.1177/0163443712455556
• Winston, B. (2002). Media technology and society a history: From the telegraph to the internet. London and New York: Routledge.
• Yener, F.(7 Kasım 1961). Böyle mi olmalıydı. Milliyet. 4.
• Yener, F.(29 Temmuz 1964). Gene bestecilerimizin haklarına dair. Milliyet. 6.
• Yener, F. (12 Ağustos 1965). Bir İstanbul il radyosu vardı. Milliyet. 6.
• Yönetken, H. B. (19 Şubat 1950). Kimleri dinliyoruz 2. Akşam. 4.