Din, Kimlik ve Müzik: Genç Erkeklerin Müzik Dinleme Pratikleri Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2023, Sayı: 11, 316 - 337, 21.04.2023

Zindan Çakıcı

https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.199

Öz

Türkiye'deki Sünni dindar kesimin İslam’da müziğin yasaklandığına ilişkin inancı, 1980 sonrasında büyük bir değişime uğramıştır. Bu dönemde, Sünni dindar kesimin söylemlerini müzik dili ve üslubuyla aktarmaya çalışan İslami popüler müzik türü ortaya çıkmıştır. İslami popüler müzik türünün ortaya çıkması ile dini müziklerde birçok müzik aleti kullanılmaya başlanmıştır. Literatürde günümüz dindar gençlerin hem İslami popüler müzik ile olan ilişkilerine hem de müzik dinleme pratiklerine dair çok az sayıda çalışmanın yapıldığı görülmüştür. Bu çalışma, müziğe mesafeli yaklaşan Nakşibendi geleneğine mensup genç ve genç yetişkin erkek bireylerin hem İslami popüler müzik ile olan ilişkilerini hem de genel olarak müzik dinleme pratiklerini derinlemesine incelemektedir. Araştırma sonucunda, katılımcıların küresel ölçüde tanınan ve din temalı eserler üreten Maher Zain ve Sami Yusuf gibi sanatçıların yanı sıra halk müziği ve rap türünde üretim yapan sanatçıları dinledikleri görülmüştür. Ayrıca, katılımcıların gündelik hayat içerisindeki müzik ile olan ilişkileri üzerinde dini inançlarının yanı sıra doğdukları şehirlerin, yaşadıkları mekânların, eğitim düzeylerinin ve etnik kökenlerinin etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların, Nakşibendilik geleneğindeki müzik ve sese dair kuralları kısmen takip etmekle birlikte müziği çağa bağlı olarak geniş bir yelpazede ele almaya başladıkları tespit edilmiştir. Fakat katılımcıların kadın sesine ve kadının müzikteki varlığına dair olumsuz yaklaşımlarının devam ettiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din, kimlik, müzik, yeşil pop, gençlik

Religion, Identity and Music: A Qualitative Study on Music Listening Practices of Young Men

Öz

The belief of the Sunni religious group in Turkey regarding the prohibition of music in Islam underwent a considerable change after 1980. The Islamic popular music genre materialized around this time, which attempted to express the discourses of the Sunni religious groups through the language and style of music. Numerous musical instruments have been employed in religious music as a result of the advent of the Islamic popular music genre. The literature has noted that limited research has been conducted on the relationship of today's religious youth with Islamic popular music and their music listening habits. This study scrutinizes in-depth the relations of young and young adult men, who are members of the Naqshbandi tradition and distant to music, with Islamic popular music and their music listening practices in general. The research found that the participants listened to singers such as Maher Zain and Sami Yusuf, who are globally recognized and produce religious-themed music, as well as singers who produce music in the genres of folk music and rap. Furthermore, it was revealed that the religious beliefs of the participants as well as the cities of their birth, places where they lived, educational levels, and ethnic origins had an impact on their relationships with music in everyday life. It was determined that the participants partially followed the rules of music and sound in the Naqshbandi tradition but began to deal with music in a wide range depending on the era. Nevertheless, it was observed that the participants' negative attitude towards the female voice and the female presence in the music persisted.

Anahtar Kelimeler

Religion, identity, music, green pop, youthfulness

Kaynakça

• Batuk, C. (2013). Din ve müzik: Dinler tarihi bağlamında din-müzik ilişkisine genel bir bakış denemesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 35(35), 45-70.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Bellamy, J., A. (1963). The Makarim al-akhlaq by Ibn abi’l-Dunya (A preliminary study). The Muslim World, 53, 106-119.
• Beeman, W., O. (2007). Classical Persian music, Islam and ta’ziyeh: Studies in honor of Peter Chelkowski. S.
• Rastegar, A. Vanzan (Eds.), Muraqqa’e Sharqi: Studies in Honor of Peter Chelkowski içinde (ss. 43-56). AIEP Editore Srl.
• Both, A. A. (2020). Music: Music and religion in Mesoamerica, ER, 9, 626-671. Blackwell, A. L. (1999). The sacred in music. Westminster John Knox Press.
• Boran İ., & Şenürkmez K. Y. (2010). Kültürel tarih ışığında çok sesli batı müziği. Yapı Kredi Yayınları.
• Charry, E. (2000). Music and Islam in Sub-Saharan Africa. In: N. Levtzion and R. Pouwels, eds. 2000. The History of Islam in Africa. Ohio University Press.
• Demir, M. (2006). Müzik ve sosyal etkileşim (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dursun, Z. (2016). Uluslarötesi birlikten ecdada: Türkçe sözlü İslami Hip-Hop. Moment Dergi, 3(1), 207-227.
• Ellingson, T. (2005). Music: Music and religion, ER, 9, 6248-6256.
• Ersoy Çak, Ş. (2019). Etnomüzikoloji disiplininin gelişim süreci ve Türkiye’de yapılan çalışmalar ışığında Martin Stokes’un popüler müzik araştırmalarının incelenmesi. Rast Müzikoloji Dergisi, 7(2), 2193-2208.
• Faruqi, L.L.A. (1986). The mawlid and music in Muslim ceremony. World of Music, 28, 79-89.
• Feldman, W. (1996). Music of the Ottoman court: Makam, composition and the early Ottoman instrumental repertoire. Verlag für Wissenschaft und Bildung.
• Gönül, M., & Altıntuğ, O. (2014). Dinler ve mûsikî. İSTEM, 24, 43- 62.
• Göher, F. M. (2007). Müziğin toplumsal işlevi müzik, siyaset, din ve ekonomi. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları.
• Karkın, A. M., & Karaburun, D. (2012). Malatya yöresi müziklerin kültürel kimliği, Atütürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 29, 101-119.
• Kurban, Y. (2019). İnsan tabiatı ve İslam açısından müzik (müzik-fıtrat ilişkisi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 21-36.
• Knysh, A. D. (2007). Al-Qushayri’s epistle on Sufism. Garnet Publishing.
• Koyuncu, B. (2011). İslam’da mûsikî. Farabi E-Dergi, 1(1), 55-65.
• Köse, A. (2015). XXI. yüzyıl Türkiye’sinde gelenekle modernite arasında din algıları ve dindarlık formları: Sosyolojik bir bakış. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 49, 5-27.
• Lewisohn, L. (1997). The sacred music of Islam: Samā’ in the Persian Sufi tradition. Ethnomusicology Forum, 6, 1-33.
• MacCulloch, J., A. (1997). Music (primitive and savage), Encyclopedia of Religion and Ethics, ed. James Hastings. Charles Scribner’s Sons.
• Merriam, A. P. (1964). The anthropology of music. Northwestern University Press. Mimaroğlu, İ. K. (1961). Musiki tarihi. Varlık Yayınları.
• Moberg, M. (2012), ‘Religion in popular music or popular music in religion? A critical review of scholarly writing on the place of religion in metal music culture’, Popular Music and Society, 35(1), 113–30.
• Nettl, B. (2005). The Study of ethnomusicology: Thirty-one issues and concepts. The University of Illinois Press.
• Otterbeck, J., & Ackfeldt, A. (2012). Music and Islam. Contemporary Islam, 6(3), 227-233.
• Özdemir, M. (1997). Endülüs Müslümanları. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özel, C. (2016). 1980’lerden günümüze İslamcı müziğin sosyolojik analizi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57(1), 145-174.
• Sağıroğlu, E. (2001). Şah-ı Nakşibend Muhammed Bahaeddin Buhari. Yasin Yayınevi.
• Sağlam, A. (2001). İslam’da müzik yasak mı?. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1). 11-28.
• Schaefer, J. P. R. (2015). Middle Eastern music and new media. S. Altorki (Ed.), A Companion to the anthropology of the Middle East içinde. Wiley-Blackwell.
• Shiloah, A. (2020). Music: Music and religion in the Middle East, ER, 9, 6275-6278.
• Siddiqi, M. Z. (1993). Hadith literature: Its origin, development & special features. The Islamic Texts Society.
• Sözer, V. (2012). Müzik terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Şahin, İ. (2008). Dinî hayatın ritmi: Ritüel ve müzik. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(2), 269-285.
• Taşğın, A. (2008). Nakşibendilikte kadın (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uludağ, S. (1988). Giriş: İbn Haldun ve mukaddime. Dergah Yayınları.
• ------------- (2015). İslam ve musiki. Dergâh Yayınları.
• Usta, N. (1997). Menzil Nakşiliği: Sosyolojik bir araştırma. Töre Yayınları.
• Yenen, İ. (2016). Din, müzik ve kimlik bağlamında Türkiye’de İslami popüler müzik. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1-25.