Tâhirü'l-Mevlevî'nin Tefsîr-i Hüseynî Tercümesi’nden Bir Numûne

Yıl 2014, Sayı: 21, 129 - 146, 01.06.2014

Recep Arpa

Öz

Tefsîr-i Hüseynî, daha yaygın adıyla Mevâhib-i Aliyye Hüseyin Vâiz-i Kâşifî tarafından Farsça kaleme alınmış muhtasar bir tefsirdir. Mevâhib-i Aliyye, Osmanlı ulemasının dikkatini çok erken bir dönemde çekmiş, muhtelif şahıslar tarafından Osmanlı Türkçesi’ne tercümeleri yapılmıştır. Bu tercümelerden biri ve en sonuncusu da Tâhirü'l-Mevlevî’nin Fâtiha ve Bakara sûresinin sonuna kadar olan kısmını ihtiva eden ve kayıp olduğu düşünülen Tefsîr-i Hüseynî Tercümesi’dir. Bu makalede Tâhirü'l-Mevlevî gibi Fars edebiyâtı konusunda uzman bir kalemin ürünü olan bu tercümenin genel üslûbunu yansıttığını düşündüğümüz bir numûnesine yer verilecektir

Anahtar Kelimeler

Tefsîr-i Hüseynî, Mevâhib-i Aliyye, Hüseyin Vâiz-i Kâşifî, Tâhirü'l-Mevlevî, Osmanlıca

Kaynakça

• A. Bayram-M. Sadi Çöğenli, Seyfettin Özege Bağış Kitapları Kataloğu, Atatürk Üniversi- tesi Basımevi, Erzurum 1978.
• Abay, Muhammed, “Osmanlı Döneminde Yazılan Tefsir ile İlgili Eserler Bibliyografya- sı”, Divan İlmî Araştırmalar, sy. 6, İstanbul 1999, s. 298.
• Bayraktar, Mehmet, Kutlu Müderris İdris-i Bitlisî, İstanbul 2006.
• Bilmen, Ömer Nasûhi, Büyük Tefsir Tarihi, İstanbul 1973.
• Birışık, Abdülhamit, Osmanlıca Tefsir Tercümeleri ve Hüseyin Vâiz-i Kâşifî’nin Mevâhib-i Aliyye’si, İslâmî Araştırmalar, XVII/1, Ankara 2004.
• Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, İstanbul 1333-1342.
• ______, Osmanlılar Zamanında Yetişen Kırım Müellifleri, İstanbul 1335.
• Derin, Süleyman, Abdurrahman Sami'nin Hayatı, Eserleri ve Tefsîr-i Fatiha-i Şerife Risalesi (Yüksek Lisans Tezi, İstanbu 1993), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü.
• Güngör, Zülfikar, Beyânü’l-Hak’dan: Mevlânâ Hüseyin Vâiz ve Tefsîr-i Hüseynî, Tasav- vuf, yıl 3, sy. 9, Temmuz-Aralık Ankara 2002.
• İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, MEB Yay. İstanbul 1970.
• İsmâil Ferruh Efendi Tefsîr-i Mevâkib, Şirket-i Sahâfiye-i Osmâniye Matbaası, İstanbul 1320 (Tefsîr-i Tibyan ile birlikte).
• Kahraman, Alim, “Tâhirülmevlevî”, DİA, XXXIX, İstanbul 2010.
• Karaismailoğlu, Adnan, “Hüseyin Vâiz-i Kâşifî”, DİA, XIX, İstanbul 1999.
• Katip Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-zunûn, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1971.
• Özcan, Abdülkadir, “İdris-i Bitlisî”, DİA, İstanbul 1999, XXI, 485-488.
• ______, “Ebülfazl Mehmed Efendi”, DİA, İstanbul 1994, X, 356-357.
• Süreyyâ, Mehmet, Sicilli Osmânî, İstanbul 1308-1315, I, 171-172.
• Şentürk, Atilla, Tahir'ül Mevlevi Hayatı ve Eserleri, Nehir Yayınları; İstanbul 1991.
• Tâhirü’l-Mevlevî, “Mevlânâ Hüseyin Vâiz ve Tefsîr-i Hüseynî”, Beyânü’l-Hak, sy. 41, 21 Şaban 1327/24 Ağustos 1325, s. 916.
• ______, “Bir Cevap”, İslam Yolu, nr. 64, 22 Aralık 1949.
• ______, “Kısm-ı Mahsûs-Tefsir-i Hüseynî'den Sûre-i Fâtiha Tercümesi”, Mihverü'l ulûm, 14 Şubat 1327/ 9 Rebiülevvel 1330 sy. 5, s. 79.
• ______, “Kısm-ı Mahsûs-Tercüme-i Tefsir -i Hüseynî'den Sûretü'l-Bakara”, Mihverü'l ulûm, 27 Rebiülahir 1330/2 Nisan 1328, sy. 7, s. 111-112.