رؤية الرسول صلى الله عليه وسلم في المنام ماهيتها والقيمة المعرفية لها

Yıl 2019, Sayı: 32, 9 - 39, 20.10.2019

Hayati Yılmaz

Öz

إن الرؤيا التي تعتبر من الأمور المعتادة في الحياة اليومية للإنسان قد أثارت اهتماما شديدا في جميع المجتمعات على مر التاريخ بسبب "غموضه"، واعتبرت بهذا السبب وسيلة مهمة للاتصال بعالم الغيب. فقد أدى تشابه الرؤيا بالوحي الذي هو المصدر الوحيد للأديان السماوية إلى تقييمها كمصدر للمعرفة في القضايا الدينية. ويسعى هذا البحث إلى بيان رؤية الرسول صلى الله عبيه وسلم في المنام وماهيتها والقيمة المعرفية لها. لقد حاول البحث طرح نتيجة صحية من خلال تقييم الروايات حول هذا الموضوع وكيف تم فهمها على مر التاريخ. يمكن تلخيص النتيجة كالآتي: كأشخاص عاديين يجب ألا نكترث كثيرا بالرؤيا. فكل إنسان يرى الرؤيا. مع أن رؤية الرسول صلى الله عليه وسلم في المنام مهمة وقيمة إلا أن ليس لها قيمة معرفية ملزمة من الناحية الشرعية.

Anahtar Kelimeler

(النبي (ص, الرؤيا, الشمائل, الوحي, المعرفة

Seeing the Prophet in Dream -It’s Scope and Value as Knowledge

Öz

Dream, which is one of the most common aspects of human daily life, has attracted interest in all societies throughout history due to its “mystery”. Thanks to this mystery, it has been accepted as an important way of contacting the metaphysical realm. Its similarity with the “Vahiy (revelation)”, which is the only source of heavenly religions, has led to the evaluation of the dream as a source of information on religious issues. A more specific aspect of the subject is the dream of the Prophet and its value of knowledge is the area in which this article aims to clarify. It has been tried to put forward a healthy result by evaluating the narratives about the subject and how they have been understood throughout history. The subject can be summarized as follows: As ordinary people, dreams should not be exaggerated; you see a dream and it’s end. It is of course valuable to see the Prophet in a dream, but this has no binding knowledge of religion.

Anahtar Kelimeler

Prophet, Dream, Revelation, Appearance, Knowledge

Peygamberimiz’i Rüyada Görmek -Mahiyeti ve Bilgi Değeri-

Öz

İnsanın günlük hayatının olağan işlerinden olan rüya, barındırdığı “gizem” sebebiyle tarih boyunca bütün toplumlarda ilgi çekici olmuştur. Bu gizemi sayesinde de gayb âlemiyle irtibat kurmanın önemli bir yolu olarak kabul edilmiştir. Semavî dinlerin yegâne kaynağı olan vahiy ile kurulan bir nebze olan benzerliği, rüyanın dinî konularda bilgi kaynağı gibi değerlendirilmesine yol açmıştır. Konunun daha tahsisî bir yönünü oluşturan Hz. Peygamber’in rüyada görme ve bunun bilgi değeri, bu makalenin açıklığa kavuşturmayı hedeflediği alandır. Konu ile ilgili rivayetler ve bunların tarih boyunca nasıl anlaşıldığı noktasındaki yaklaşımlar değerlendirilerek sağlıklı bir sonuç ortaya konulmaya çalışılmıştır. Sonucu şöyle özetlemek mümkündür: Sıradan insanlar olarak rüyaları fazla abartmamak lazımdır; görülüp geçilir. Peygamberimiz’i rüyada görmek elbette değerlidir, lakin bunun dinen hiçbir bağlayıcı bilgi değeri yoktur.

Anahtar Kelimeler

Hz. Peygamber, Rüya, Şemâil, Vahiy, Bilgi

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Beyrut : 1413/1993, I-VI. Aydınlı, Abdullah, Doğuş Devrinde Tasavvuf ve Hadis, İstanbul: 1986. Aydınlı, Abdullah, Hadis Tesbit Yöntemi, İstanbul : 2015. Başaran, Serkan, Sünnette Rüya, Sakarya : Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2003, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmi’u’s-Sahîh, İstanbul : 1992, I-VIII Cânan, İbrahim, Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Ankara : 1988, XVIII Dönmezer, Sulhi, Sosyoloji, İstanbul : 1990. Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘âs, es-Sünen, Beyrut : 1988, I-II. Freyer, Hans, Din Sosyolojisi, Trc. Turgut Kalpsüz, Ankara : 1964. İbn Hacer el-Askalânî, Ahmed b. Ali. Fethü’l-Bârî bi Şerhi Sahîhi’l-Buhârî, Beyrût: 1379, I-XIII. İbn Mace, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd, es-Sünen, İstanbul : 1992. Kandemir, M. Yaşar, “Şemâil”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010, XXXVIII, 497-500. Kandemir, M. Yaşar, Şemâil-i Şerif Şerhi, İstanbul : 2015, I-III. Karadaş, Cağfer, “Rüyanın Mâhiyeti Bilgi Ve Hüküm Değeri”, Diyanet İlmî Dergi, [Diyanet İşleri Reisliği Yıllığı], 2017, cilt: LIII, sayı: 1, s. 43-62. Kettânî, Muhammed b. Ca’fer, Nazmü’l-Münenâsir, Halep : 1328. Kırbaşoğlu, Hayri, İslâm Düşüncesinde Sünnet, İstanbul : 1993. Konevî, Sadruddîn, Kırk Hadis Şerhi, Thk. ve Trc. Abdullah Aydınlı, İstanbul : 2015. Mâlik b. Enes, el-Muvatta’, İstanbul : 1992. Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc, el-Câmi’u’s-Sahîh, İstanbul : 1992, I-V. Nevevî, Muhyiddîn Yahya b. Şeref, el-Minhâc Şerhu Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, Beyrut: 1392, I-XVIII. Sakallı, Talat, Rüya ve Hadis Rivayeti, Isparta : 1994. Saklan, Bilal, Hadis İlimleri Açısından Muhaddis Sufiler ve Sufi Muhaddisler, (Yayımlanmamış Çalışma), Konya : 1997. Sezen, Yümni, Sosyoloji Açısından Din, İstanbul : 1988. Sezen, Yümni, Sosyolojide ve Din Sosyolojisinde Temel Bilgi ve Tartışmalar, İstanbul: 1990. Tirmizi, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, eş-Şemâilü’l-Muhammediyye ve’l-Hasâilü’l-Mustafaviyye, Thk. Kâsım Muhammed en-Nurî, Dımeşk : 2009. Tirmizi, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ, es-Sünen, İstanbul : 1992, I-V. Umay, Günay, Aşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: 1986. Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul : [t.y.], I-X. Yıldırım, Ahmet, Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları, Ankara : 2000. Yılmaz, Hayati, Toplumsal Dönüşümde Sünnet, İstanbul : 2004. Zerkâ, Mustafa Ahmed, Hadislerin Anlaşılmasında Aklın ve Fıkhın Rolü, Trc. Abdullah Kahraman, İstanbul : 2002.