Tahrif İddiası Ve Mushafın Cem‘i Bağlamında İmâmiyye Şîası’nın Kur’an’a Yaklaşımı

Yıl 2021, Cilt: 35 Sayı: 35, 225 - 249, 19.05.2021

Süleyman Yıldız

Öz

Öz: Kur’ân’ın tahrif edildiğine yönelik söylemler, özellikle bazı müsteşrikler tarafından öteden beri dile getirilen bir husus olmuştur. Meselenin özü Allah tarafından Hz. Peygamber’e inzâl olunan Kur’ân’ın, bugün elimizde bulunan Kur’an’dan çok daha fazla olduğu, sehven veya kasten Kur’an’dan bazı lafız ve âyetlerin değiştirilmek yahut eksiltilmek suretiyle tafrif edildiği iddiasına dayanmaktadır. Bu söylemlerin kaynağı, çoğunluğu İmâmiyye Şîası’nın Ahbârî ekolüne mensup muhaddis ve müfessirlerin rivâyetlerine itimat etmektedir. Lâkin ümmetin icmâı, noksanlık ve ziyâdelik anlamında Kur’an’ın sıhhat bütünlüğüne halel getirecek böylesi bir durumun asla vârid olmadığı yönündedir. Esâsında Kur’an’ın tahrifine yönelik düşünce İmâmiyye Şîası’nın da geneline teşmil edilemeyecek bir durumdur. Zira Şiî-İmâmî geleneğine mensup çok sayıda alim, bu türden rivâyetleri haber-i vâhid olduğu, bu yüzden kesin hüccet ve bilgi değeri taşıyamayacağı gerekçesiyle reddetmişlerdir. Bu makalede, İmâmiyye Şîası’ının -erken, klasik ve son dönem bağlamında- tahrif iddiasına yönelik yaklaşımları mukayeseli bir şekilde incelenmiştir. Konuyla bağlantılı olması bakımından İmâmiyye’nin mushafın cem‘i meselesine yaklaşımlarına da temas edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kırâat,, Mushaf,, Tahrif,, Cem’,, İmâmiyye Şîası,, Ahbâriyye,, Usûliyye.

Approaches of the Imāmī Shīʿa to the Qurʾān in the Context of the Allegation of Distortion and the Collection of the Qur’ān

Öz

Abstract: Narratives regarding the allegations of distortion of the Qurʾān is a matter which has been uttered by some orientalist all along. Gist of the matter is based on that the Qurʾān revealed to the Holy Prophet by Allāh is even more than the one that we have today and that some of the words and verses of the Qur’ān was distorted thereby changing or decreasing by mistake or on purpose. The source of these discourses stands on the reports of ḥadīth and tafsīr scholars who are members of Akhbārī ecole of the Imāmī Shīʿite. However, the general concurrence of the ummah is that this kind of situation, in the meaning deficiency and multitude, which damages the correct integrity of the Qurʾān is never valid. Actually, the idea intended for the distortion of the Qurʾān is a situation that cannot include the majority of the Imāmī Shīʿite. Because a great number of scholars who are the members of the Shīʿite-Imāmī tradition refused on account of the fact that these kinds of reports are al-khabar al wāḥid so they do not have the the exact argument and information value. In this article approaches of the Imāmī Shīʿite –in the context of early, classical and recent epoch- intended for the allegations of distortion are analyzed comparatively. In the respect to its relation to the subject, the approaches of the Imāmī to the collection of the Qurʾān are also mentioned.

Anahtar Kelimeler

Kırâat,, Qirāah,, Taḥrīf (Distortion),, Jamʿ al- Qurʾān (Collection of the Qurʾān),, The Imāmī Shīʿite,, Akhbāriyya,, Uṣūliyya.

Kaynakça

• Altıkulaç, Tayyar. “Hz. Ali ve İlk Mushaf Nushaları”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (Darul Funun İlahiyat) 21 (İstanbul: 2012), 5-26.
• Altıkulaç, Tayyar. Hz. Ali’ye Nispet Edilen Mushaf-ı Şerîf (San‘a Nushası). İstanbul: IRCICA, 1432/2011.
• ʿĀmilī, Muḥsin Amīn al. Aʿyān al- Shīʿa. Beirut: Matbāʿatu’l-İnsāf, 1370/1951.
• Ashʿarī, Abū al-Ḥasan Ismāīl b. Ishāk al. Maqālāt al-islāmiyyīn wa ıkhtilāf al-muṣallīn. Critical ed. Naʿı̄m Zarzūr. Beirut: Maktabat al- ʿAṣriyye, 1426/2005.
• ʿAyyāshī, Ebū al-Naṣr Muḥammad b. Masʿūd al. Tafsīr al-ʿAyyāshī. Proofreader Hashīm Rasulī Muḥallātī. Beirut: Muassasat al-ʿĀlamī li-l-Matbūʿāt, 1411/1991.
• Bābāī, ʿAli Akbar. Tefsir Ekolleri. Translated Kenan Hamurcu. İstanbul: al-Mustafa, 2014.
• Baḥrānī, Hashīm b. Sulaymān. al-Burhān fī tafsīr al-Qur’ān. Critical ed. Qısm al-Dirāsāt al-İslāmiyya (Qum: Muassasat al-Bi’sa, 1415/1995.
• Cennet, Mehmet Zülfü. Şiî/Usûlî Geleneğin Kur’an Yorumu (Şerîf Murtazâ Örneği). Ankara: Fecr, 2016.
• Çetin, Abdurrahman. “Kur’an Kırâatlarına Yönelik Oryantalist Yaklaşımlar”, Marife: Dini Araştırmalar Dergisi (Oryantalizm Özel Sayısı) 2/3 (2002), 65-106.
• Frants Buhl. “Tahrīf”. İslâm Ansiklopedisi. 11/667. İstanbul: MEB Publication, 1979.
• Gharāwī, Muḥammad Abd al-Ḥasan Muhsin al- Maṣādir al-istinbāṭ bayn al-Uṣūliyyīn we-l-Akhbāriyyīn. Beirut: Dâr al-Hādı̄, 1412/1992.
• Ghıtā, Kāshif al. Caferi Mezhebi ve Esasları (‘Asl al-Shia wa usūluhā). 5. Edition. Translated Abdülbâki Gölpınarlı. Qum: Ansāriyān, 1992.
• Habibov, Aslan. İlk Dönem Şiî Tefsir Anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ph.D. Dissertation, 2007.
• Ibn Manẓūr, Abū al-Faḍl Muḥammad b. Mukarram b. ‘Alı̄. Lisān al-ʿArab. Beirut: Dār al-Ṣādır, 1414/1993.
• İbn Abī Dāwūd, Abū Bakr ʿAbdallāh b. Abī Dāwūd Sulaymān b. Aş‘as al-Sijistānī. Kitāb al-Maṣāḥif. Critical ed. Muḥammad b. ʿAbduh. Kahire: al-Fārūq al-Hadītha, 1423/2002.
• İbn al-Nadīm, Abū al-Faraj Muḥammad b. İdrīs. al-Fihrist. Critical ed. Ibrāhīm Ramaḍan. Beirut: Dār al-Maʿrifa, 1417/1997.
• Jaʿfariyān, Rasūl. Ukhdūbat al-taḥrı̄f al-Qur’an bayn al-Shīa wa-l-Sunnah. Qum: Mumassiliyyat al-İmām, 1993.
• Karataş, Şaban. Şîa’da ve Sünnî Kaynaklarda Kur’an Tarihi. İstanbul: Ekin Yayınları, 1996.
• Kāshānī, Mulla Muhsīn Muḥammad b. Shāh Mahmūd. Tafsīr al-ṣāfī. Proofreader Ḥusayn ʿĀlamī. 2. Edition. Beirut: Muassasat al-ʿĀlamī li-l-Matbūʿāt, 1402/1982.
• Khūī, Abū al-Qāsim. al-Bayān fī tafsīr al-Qur’ān. Beirut: Dār al-Zahrā, 1992/1412.
• Kūfī, Abū al-Qāsım Furāt b. Ibrāhīm al. Tafsīr al-Furāt al-Kūfī. Critical ed. Muḥammad al-Kāẓım. Beirut: Muassasat al-Nuʿmān, 1412/1992.
• Kulaynī, Muḥammad b. Yaʿqūb al. Furūʿ al-Kāfī. Critical ed. ‘Alı̄ Akbar al-Ghıfārī. Tehran: Dār al-Kutub al-İslāmiyya, 1968.
• Kuzudişli, Bekir. Şîa ve Hadis: Başlangıçtan Kütüb-i Erbaʿa’ya Hadis Rivayet ve İsnâd. İstanbul: Klasik, 2017.
• Ma‘refat, Muḥammad Hādı̄. Kur’an İlimleri. Translated Burhanettin Dağ. İstanbul: Kevser Publication, 2009.
• Ma‘rifat, Muḥammad Hādı̄. Ṣıyānat al-Qur’ān min al-taḥrı̄f. Qum: Nashr al-İslāmı̄, 1428/2007.
• Maʿrefat, Muḥammad Hādī. al-Tamhīd fī ʿulūm al-Qur’ān. Beirut: Dār al-Taʿāruf li-l-Matbūāt, 1432/2011.
• Maʿrefat, Muḥammad Hādī. Ṣıyānat al-Qur’ān min al-taḥrīf. Qum: Muassasat al-Nashr al-İslāmī, 1428/2007.
• Meīr M. Bar & Ashar. "İmâmiyye Şîası’nın Kıraat Farklılıkları ve Kur’ân’a İlaveleri”. Translated by Ömer Kara & Mehmet Dağ. EKEV Akademi Dergisi 1/3 (Kasım 1998), 207-235.
• Öz, Mustafa. “Tûsî, Ebû Caʿfer”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/433-435. Ankara: TDV Publication, 2011.
• Öz, Mustafa. “Usûliyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42/214-215. Ankara: TDV Publication, 2012.
• Öztürk, Mustafa. “Şiî-İmâmî Kültürünün Genel Karakteristikleri”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar, İlim Yayma Vakfı Kur’an ve Tefsir Akademisi. Et al. Bilal Gökkır. Ankara: Özkan Matbaacılık, 2010.
• Öztürk, Mustafa. Tefsirde Ehl-i Sünnet & Şîa Polemikleri. Ankara: Ankara Okulu, 2009.
• Qummī, Abū al-Ḥasan ‘Alı̄ b. Ibrāhīm al. Tafṣīr al-Qummī. Critical ed. Ṭayyeb Mūsawī. Qum: Dar al-Hujja, 1426/2005.
• Qummī, Abū Jaʿfar Ibn Bābawāyh al. Risālat al-iʿtiqādāt al-imāmiyya. Translated Ethem Ruhi Fığlalı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1978.
• Rāghıb al-Iṣfahānı̄, Abū al-Qāsım Ḥusayn b. Muḥammad. al-Mufradāt fı̄ gharı̄b al-Qurʾān. Critical ed. Ṣafyān Adnān al-Dāwūdı̄. Dimashq: Dār al Qalam, 1412.
• Razwī, Sayyed Murtaẓā. al-Burhān fī ʿadami taḥrīf al-Qur’ān. Beirut: İrshād al-Atıbbāʿ wa-l-Nashr, 1991.
• Rıdhā, Sayyid Ḥusaynī. Cevaplıyoruz: Kur’an Tahrif Edilmiş midir?. Translated Muḥammad Mücāhidī. İstanbul: Kevser, 2005.
• Suyūṭī, Abū al-Faḍl Jalāl al-Dīn ʿAbd al-Raḥmān b. Abī Bakr. al-İtqān fī ʿulūm al-Qur’ān. Critical ed. Muḥammad Abū al-Faḍl İbrāhīm. Kahire: Hay’at al-Mıṣrıyya, 1394/1974.
• Şahavatov, Sabuh. “İmâmiyye Şîası’nın Kur’an’ın Tahrifi Konusuna Yaklaşımı”. Usûl: İslâm Araştırmaları 2 (Temmuz-Aralık 2014), 45-50.
• Şen, Ziya. Şîa’nın Kırâatlere ve Kur’ân Tarihine Bakışı. İstanbul: Düşün Yayınları, 2013.
• Ṭabarsī, Abū Manṣūr Aḥmad b. ‘Alī. al-İḥtijāj. 2. Edition. Beirut: Muassasat al-ʿĀlamī li-l-Matbūʿāt, 1983.
• Ṭabarsī, Abū ‘Alī Ḥasan b. Faḍl al. Majmaʿ al-bayān fī tafsīr al-Qurʾān. Lajna Min al-Muhaqqiqīn Beirut: Muassasat al-‘Aʿlā, 1415/1995.
• Ṭabāṭabāī, Muḥammad Ḥusayn. al-Mı̄zān fı̄ tafsīr al-Qur’ān. Beirut: Muassasat al-ʾAʿlām li-l-Matbūʿāt, 1973.
• Ṭabāṭabāī,Muḥammad Ḥusayn. al-Mīzān fī tafsīr al-Qur’ān. 2. Edition. Beirut: Muassasat al-ʿĀlamī li-l-Matbūʿāt, 1973.
• Tarakçı, Muḥammed. “Tahrif”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39/422-424. Ankara: TDV Publication, 2010.
• Ṭūsī, Abū Jaʿfar Muḥammed b. Ḥasen b. ʿAli al. al-Tibyān fī tafsīr al-Qur’ʾān. Critical ed. Aḥmad Ḥabib ʿĀmilī. Beirut: Dār al-İhyāʿ al- Tūrāth al-‘Arabī, n.d.
• Uyar, Mazlum. İmâmiyye Şîası’nda Düşünce Ekolleri -Ahbârîlik-. İstanbul: Ayışığı, 2000.
• Yaʿqūbī, Abū al-ʿAbbās Aḥmad b. İshāq al. Tārīkh al-Yaʿqūbī. Beirut: Dār al Sādır, 1432/2011.
• Yılmaz, Musa K., “Şîa’nın Kur’an İlimleri İle İlgili Görüşleri”, Şiîlik Sempozyumu, İSAV (İstanbul: 13-15 Şubat 1993), 163-193.
• Yurdagür, Metin. “Ahbâriyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/490-491. Ankara: TDV Publication, 1998.
• Yurdagür, Metin. “Haşviyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16/426-427. Ankara: TDV Publication, 1997.